6 - 01 - 2025
بلوک ضدغرب شتاب می‌گیرد؟
ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید ممکن است به اهداف مشترک در بلوک ضدغرب سرعت بخشد. ریمون تنویرحسین در مقاله‌ای که در سایت تحلیلی نشنال اینتر است درباره بریکس و ایالات‌متحده آمریکا منتشر شد نوشت: در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۴ «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهور منتخب آمریکا بیانیه‌ای قاطع در مورد بلوک بریکس مطرح کرده و ابراز کرد که کشورهای بریکس از دلار فاصله می‌گیرند در حالی که ما ایستاده‌ایم و نظاره‌گر پایان آن هستیم.
زمان‌بندی این بیانیه یک ماه پس از حضور مقامات بلندپایه 36کشور و شش سازمان بین‌المللی در شانزدهمین اجلاس سران بریکس که در کازان روسیه برگزار شد، بیان شد و ترامپ تهدید کرد کشورها با تعرفه ۱۰۰درصدی مواجه خواهند شد اگر قصد جایگزینی دلار را با ارز بریکس یا هر ارز دیگر داشته باشند.
تهدید جسورانه ترامپ در نقطه حساسی در روابط اقتصادی بین‌الملل مطرح شده زیرا بسیاری از رهبران جهان مانند ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه آشکارا از نقش دلار به‌عنوان یک «سلاح» انتقاد کرده‌اند. علاوه‌براین، درخواست ترامپ برای اعمال تعرفه‌های ۲۵درصدی بر کانادا و مکزیک و اعمال تعرفه ۱۰درصدی بر چین این سوال را مطرح می‌کند که آیا این مجموعه جدید از تعرفه‌ها می‌تواند از برتری دلار و هژمونی مالی اساسی نهادهای گروه هفت محافظت کند.
بازگشت ترامپ به کاخ سفید همچنین نگرانی‌هایی را در مورد اینکه آیا کشورهای گروه هفت با یک رهبر آشکارا انزواطلب در واشنگتن می‌توانند بلوک بریکس را پشت‌سر بگذارند، ایجاد کرده است. ترامپ در یکی از راهپیمایی‌های مبارزات انتخاباتی خود در ۸سپتامبر ۲۰۲۴، دلارزدایی از تجارت جهانی را قاطعانه محکوم کرد و به صراحت گفت: شما دلار را رها می‌کنید و با ایالات‌متحده معامله نمی‌کنید و ما برای کالاهای شما تعرفه ۱۰۰درصدی وضع می‌کنیم.
این تهدید توضیح می‌دهد که چرا کشورهای همسو با بریکس در 16سال گذشته به دنبال ایجاد جایگزین‌هایی برای دلار بوده‌اند. در واقع در طول اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ «یانگ جیچی»، مشاور دولتی چین در نوامبر ۲۰۱۷ بیان کرد که «همگامی با مفاهیم، سیستم‌ها و مدل‌های حاکمیتی غربی با وضعیت جدید بین‌المللی به طور فزاینده‌ای دشوار شده است و همچنین استدلال کرد که جهانی به رهبری غرب حکمرانی «نادرست» بوده و به نقطه «فراتر از رستگاری» رسیده است.
بنابراین جای تعجب نیست که بریکس در سال ۲۰۰۹، بلافاصله پس از بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ تاسیس شد. براساس گزارشی از گروه مشاوره بوستون، تجارت بین اقتصادهای بریکس از تجارت بین کشورهای بریکس و گروه ۷ پیشی گرفته است. این گروه ۹کشوری که نیمی از جمعیت جهان و بین یک‌چهارم تا یک‌سوم اقتصاد جهانی را در بردارد، هدف چهارگانه دارد: (۱) ایجاد یک سیستم مالی جایگزین برای سیستم مالی غرب، (۲) هماهنگی بهتر سیاست‌های اقتصادی، (۳) نمایندگی بیشتر در حکمرانی جهانی و (۴) کاهش اتکا به دلار آمریکا.
در تعقیب هدف سیستم مالی جایگزین، کشورهای بریکس از طریق وزن اقتصادی چین، بانک توسعه جدید، بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیایی و ترتیبات ذخیره احتمالی را ایجاد کرده‌اند تا اهمیت صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی را به چالش بکشند. «سائوری کاتادا» در کتاب خود استدلال می‌کنند که چگونه این باشگاه منحصربه‌فرد قدرت‌های در حال ظهور بر سر منافع مشترک خود در «تجدیدنظرطلبی جهانی» از طریق منابع قدرت نظامی و مالی برای تاثیرگذاری بر نتایج بین‌المللی متحد شده‌اند.
پروفسور «دبورا لارسون» و «الکسی شوچنکو» در کتاب خود به نام «جست‌وجوی وضعیت سیاست خارجی چین و روسیه» توضیح می‌دهند که چگونه روان‌شناسی اجتماعی نیاز این دو قدرت در حال ظهور را توضیح می‌دهد تا در منطقه‌ای جدید به دنبال برتری باشند تا درک‌شان از موقعیت قدرت بزرگ را افزایش دهند. با این نهادهای چندجانبه جدید، پیش‌روی در ایجاد نهادهای جایگزین نشان‌دهنده قدرت و موقعیت فزاینده آنهاست که به دلیل ناامیدی آنها از عدم به رسمیت شناختن متناسب با قدرت و ظهور چین است.
با این حال بدبینان بریکس در مورد سیستم مالی جهانی جایگزین به سرعت به اختلافات گسترده در ظرفیت‌های اقتصادی بین کشورهای بریکس و نهادهای غالب گروه هفت اشاره می‌کنند. «بری آیچنگرین»، پروفسور اقتصاد و علوم سیاسی در دانشگاه برکلی این محدودیت‌ها را با فهرست کردن اینکه چگونه رنمینبی چین کمتر از ۶درصد از تسویه حساب‌های تجاری را به خود اختصاص می‌دهد، بیان می‌کند، بانک‌های چینی تنها ۳درصد از تراکنش‌های روزانه را براساس ارزش دفاتر تهاتر مستقر در ایالات‌متحده مدیریت می‌کنند و توانایی پکن در ارائه قوانین نقدینگی، حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها همچنان مبهم است.
در بریکس، گسل‌های امنیتی و ژئوپلیتیکی بین کشورهای عضو نیز در مورد اینکه آیا این مجمع می‌تواند برای هر نوع همکاری مفید باشد یا خیر، تردید ایجاد می‌کند. علاوه‌براین حضور اخیر کشورهای خاورمیانه مانند ایران، مصر و امارات پس از اجلاس سران بریکس در سال ۲۰۲۳ سوالاتی را در مورد انسجام بریکس ایجاد می‌کند. ورود اخیر عربستان سعودی نیز با توجه به رقابت امنیتی بومی این کشور با ایران، شک و تردید را برانگیخته است. ریاض این نکته را در جریان اجلاس سران بریکس ۲۰۲۴ در کازان، جایی که وزیر امور خارجه عربستان تنها در آخرین روز حضور داشت به وضوح بیان و روشن کرد که تعهد خود را نسبت به باشگاهی که آن را برای محافظت از قدرت‌های متوسط می‌داند، حفظ می‌کند.
هیچ فرمول روشنی برای اینکه اعضای ایده‌آل بریکس چگونه باید باشند، وجود ندارد. همان‌طور که هیچ مسیر مشخصی برای کشورهای عضو وجود ندارد تا هر شکلی از هماهنگی را ترسیم کنند. ارزیابی‌های منفی از بریکس به‌عنوان ببر کاغذی یا خانه‌ای از کارت در سال ۲۰۲۵ به همان اندازه رایج است که در اوایل دهه‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ زمانی که این گروه نهادهای چندجانبه تحت رهبری چین را نداشت یا از نفوذ اقتصادی برخوردار نبود، رایج بود. در حالی که برخی از بازیگران مانند دهلی نو و آنکارا در برابر عدم قطعیت‌ها محافظت می‌کنند تا قدرت مذاکره بیشتری با واشنگتن به‌دست آورند، برخی دیگر استدلال می‌کنند که اعضای جدیدی مانند مصر و اتیوپی برخلاف روسیه یا ایران به سادگی روابط خود را با اعضای غیرغربی تعمیق می‌کنند. آوردن ترامپ به معادله در راس بلوک جی‌هفت نشانه تشدید همسویی در بریکس نیست. با این حال، به طور بالقوه می‌تواند علل مشترک را در مورد نگرانی‌هایی مانند همکاری آب‌وهوا و دولت مالی به نفع کشورهای عضو که در حال حاضر تحت‌تحریم‌های سنگین قرار دارند، تسریع بخشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد