بورس در نقطه تردید و تفکر

نوید خیرخواه- بازار سرمایه روز گذشته، 9دی 1403 با شرایطی متفاوت مواجه بود که نشان از ورود به دوره‌ای جدید داشت؛ دوره‌ای که کارشناسان از آن به‌عنوان «دوره تردید و تفکر» یاد می‌کنند. این روزها بازار از آن شیدایی و حرکت پرسرعت خود فاصله گرفته و وارد مرحله‌ای شده که پیش‌بینی مسیر پیش‌رو را دشوار کرده است. در این میان، برخی تحلیلگران با مقایسه شرایط فعلی با دوره‌های قبلی در سال‌های 1399 و 1402 تلاش کرده‌اند تصویری از وضعیت کنونی ارائه دهند اما به نظر می‌رسد این مقایسه‌ها با واقعیت فاصله دارد. با نگاه به صورت‌های مالی و قیمت‌ها در این دو دوره کافی است درک کنیم شرایط کنونی، به‌ هیچ‌وجه با گذشته قابل‌قیاس نیست. بازار روز گذشته بار دیگر به مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز رسید؛ مرحله‌ای که در آن جریان پول، آزمونی جدی را پشت‌سر گذاشت. در دفعات گذشته، بازار توانست با عبور از سطوح مقاومت ترسیمی تکنیکالیست‌ها، مسیر صعودی خود را حفظ کند اما این‌بار به نظر می‌رسد شرایط پیچیده‌تر و مقاومت فعلی دشوارتر از همیشه است. کارشناسان براین باورند که اگر خبر منفی غیرمنتظره‌ای به بازار وارد نشود، پس از یک دوره استراحت کوتاه، بازار می‌تواند مسیر صعودی خود را ادامه دهد. با این حال این حرکت دیگر به سرعت گذشته نخواهد بود. کاهش شتاب رشد دلار نیمایی نیز نشان‌دهنده آن است که سرعت حرکت بازار نیز به تدریج کاهش می‌یابد. اما تفاوت این دوره با دوره‌های پیشین در چیست؟ در گذشته، سیاستگذاران با استفاده از ابزارهای مختلف و انتشار اخبار مثبت، تلاش می‌کردند تا از بازار حمایت کنند اما در این مقطع حساس، شاهد انتشار گزارش‌های منفی مانند صورت‌های مالی ستاره خلیج‌فارس بودیم که صفوف فروش در نمادهایی همچون شستا، تاپیکو و پالایشی‌ها را تشدید کرد. علاوه‌براین، شایعات پیرامون استیضاح مقامات دولتی نیز فضای بازار را سنگین‌تر کرده است.
بازار از دید آمار
روز گذشته، بازار سرمایه با افت شاخص کل و شاخص هم‌وزن، فضای منفی‌ای را تجربه کرد. شاخص کل با کاهش 49686 واحدی معادل 76/‏1درصد، به عدد 2777733 واحد رسید. همچنین، شاخص هم‌وزن با افت 4132 واحدی معادل 48/‏0درصد، در سطح 853244 واحد قرار گرفت. ارزش معاملات کل بازار به 21304‌میلیارد تومان رسید که از این مقدار، سهم معاملات سهام، حق‌تقدم و صکوک 12149‌میلیارد تومان بود. معاملات صرفا مربوط به سهام و حق‌تقدم نیز 9147‌میلیارد تومان ارزش داشت. در بخش صندوق‌های سهامی و مختلط، ارزش معاملات به 3001‌میلیارد تومان رسید، در حالی که صندوق‌های درآمد ثابت، معاملاتی به ارزش 9154‌میلیارد تومان ثبت کردند.
در میان سایر بخش‌ها، 50 شرکت بزرگ بازار ارزش معاملاتی معادل 2932‌میلیارد تومان داشتند و صندوق‌های اهرمی و کالایی به ترتیب معاملاتی به ارزش 1057‌میلیارد تومان و 3193‌میلیارد تومان را ثبت کردند. جریان ورود و خروج نقدینگی نیز در روز گذشته نشان‌دهنده خروج 523‌میلیارد تومان از کل بازار بود. در بخش سهام، حق‌تقدم و صکوک، خروج نقدینگی به 1954‌میلیارد تومان رسید، در حالی که در معاملات صرفا مربوط به سهام و حق‌تقدم، خروج 1377‌میلیارد تومان گزارش شد. صندوق‌های سهامی و مختلط نیز خروج 576‌میلیارد تومانی را تجربه کردند اما صندوق‌های درآمد ثابت روزی مثبت داشتند و ورود 1431‌میلیارد تومان را ثبت کردند. در بخش 50 شرکت بزرگ بازار، خروج نقدینگی به 1084‌میلیارد تومان رسید و صندوق‌های اهرمی و کالایی به ترتیب خروج 213‌میلیارد تومان و 248‌میلیارد تومان را ثبت کردند.
آمار همچنین نشان می‌دهد که در روز گذشته، 60‌درصد نمادها در محدوده منفی معامله شدند و تنها 40‌درصد در محدوده مثبت قرار داشتند. ارزش سفارش‌های فروش در پنج خط اول نمادها، 2051‌میلیارد تومان بود، در حالی که ارزش سفارش‌های خرید تنها 893‌میلیارد تومان ثبت شد. این آمار، فضای منفی و احتیاطی بازار را به‌خوبی نشان می‌دهد و از ترجیح فعالان برای خروج سرمایه در بسیاری از بخش‌ها حکایت دارد.
سناریوهای پیش‌روی بازار
در شرایط فعلی، سه سناریوی اصلی برای آینده بازار تعریف می‌شود که براساس آنها، سرمایه‌گذاران و تحلیلگران به بررسی و تحلیل وضعیت می‌پردازند.
سناریوی نخست از سوی بدبین‌ها مطرح می‌شود و براین باور هستند که بازار همانند سال‌های 1399 و 1402 در عبور از سقف‌های تکنیکالی ناکام خواهد ماند. این گروه با استناد به تحولات سیاسی مانند بازگشت احتمالی ترامپ به عرصه سیاسی و تحولات منفی اقتصادی، معتقدند که بازار در نقطه کنونی متوقف خواهد شد. هرچند این سناریو کاملا امکان‌پذیر است اما بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که نادیده گرفتن عوامل بنیادی مانند نرخ دلار و مؤلفه‌های اقتصادی در این تحلیل، آن را فاقد منطق کافی می‌کند.
سناریوی دوم اما نگاهی کاملا مثبت به آینده بازار دارد. این گروه بر این باورند که افت اخیر بازار، چیزی جز یک استراحت کوتاه در مسیر طولانی رشد نیست. تحلیلگران این دیدگاه به عملکرد گذشته بازار استناد می‌کنند و معتقدند که در دفعات پیشین نیز چنین دوره‌هایی وجود داشته است. آنها با اشاره به رگه‌های مثبت بازار در معاملات روز گذشته، پیش‌بینی می‌کنند که طی روزهای آینده، بازار با انتشار خبرهای مثبت و هدایت جریان پول، دوباره به مسیر صعودی بازگردد.
سناریوی سوم اما واقع‌گرایانه‌تر به نظر می‌رسد. این سناریو بیان می‌کند که بازار وارد دوره‌ای طولانی‌تر از استراحت شده است و احتمالا این دوره به‌جای چند روز، چند هفته به طول خواهد انجامید. در این شرایط، اصلاح زمانی و قیمتی توأمان اتفاق خواهد افتاد و بازار نیازمند زمان بیشتری برای بازگشت به روند صعودی خواهد بود. کارشناسان معتقدند که سرمایه‌گذاران باید از نظر ذهنی برای این دوره آماده شوند و با تحلیل و استراتژی مناسب، در بازار فعالیت کنند.
نیاز بازار به اخبار مثبت
یکی از موضوعات کلیدی در شرایط کنونی بازار، نیاز به جریان مداوم اخبار مثبت است. در حالی که گزارش ستاره خلیج‌فارس تبعات منفی خود را در بازار برجای گذاشت، انتظار می‌رود که انتشار خبرهای مثبت و حمایتی بتواند بخشی از این فشارها را کاهش دهد. در شرایطی که سرمایه‌گذاران به دنبال نشانه‌های اطمینان‌بخش هستند، انتشار اخبار مثبت می‌تواند به بهبود فضای روانی و تقویت تقاضا در بازار کمک کند.
چشم‌انداز پیش‌رو
با توجه به شرایط فعلی، بازار سرمایه وارد دوره‌ای حساس و سرنوشت‌ساز شده است. جریان پول و تحولات اقتصادی و سیاسی نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر آینده بازار خواهند داشت. در این میان، توجه به سناریوهای مختلف و تحلیل دقیق شرایط می‌تواند سرمایه‌گذاران را در تصمیم‌گیری‌های خود یاری کند. این دوره، فرصتی است تا با دیدگاهی واقع‌بینانه‌تر به بازار نگاه شود و تصمیمات مبتنی‌بر تحلیل و استراتژی اتخاذ شود.
بازار در گذر از شیدایی به عقلانیت
روز گذشته، بازار سرمایه نشان داد که به مرحله‌ای متفاوت و پیچیده‌تر از دوره‌های گذشته وارد شده است. دوره‌ای که نه‌تنها از هیجان‌ها و شیدایی‌های پیشین فاصله گرفته، بلکه به نظر می‌رسد در حال بازسازی خود برای حرکت‌های آینده است. در این مسیر، کارشناسان معتقدند که بازار وارد فازی شده است که می‌توان آن را دوره «اصلاح زمانی و قیمتی» نامید. اصلاحی که هم در سهم‌های بزرگ و هم در سهم‌های کوچک دیده می‌شود اما با سرعت و شدت متفاوتی عمل می‌کند. سهم‌های بنیادی همچنان اولویت سرمایه‌گذاران هستند اما بسیاری از تحلیلگران تاکید دارند که در این دوره حتی سهم‌هایی با شرایط بنیادی نیز نمی‌توانند به‌سرعت گذشته رشد کنند.
توقف موقت یا آغاز دوره‌ای طولانی‌تر؟
تحلیلگران بازار سه سناریوی اصلی برای آینده تعریف کرده‌اند. سناریوی اول بدبینانه است و معتقد است بازار نمی‌تواند از سد مقاومتی فعلی عبور کند. این دیدگاه بیشتر بر تحلیل‌های تکنیکال و رویدادهای سیاسی مانند بازگشت ترامپ به قدرت استوار است. سناریوی دوم خوش‌بینانه‌تر است و رشد فعلی را تنها یک استراحت کوتاه در مسیر صعودی طولانی‌مدت می‌داند. اما سناریوی سوم که به نظر می‌رسد به واقعیت نزدیک‌تر باشد، دوره‌ای طولانی‌تر از اصلاح را پیش‌بینی می‌کند. در این سناریو، بازار به‌جای رشد سریع، وارد دوره‌ای از دست‌به‌دست شدن سهام و کاهش نوسانات هیجانی می‌شود که ممکن است تا انتشار گزارش‌های مالی آینده به طول انجامد.
چرخش جریان پول؛ از بزرگان
به سمت سهم‌های بنیادی کوچک‌تر
یکی از نکات کلیدی در شرایط فعلی بازار، تغییر مسیر جریان پول است. برخلاف تصورات رایج، این تغییر به معنای حرکت نقدینگی به سمت هر سهم کوچکی نیست. کارشناسان تاکید دارند که جریان پول تنها به سمت سهم‌هایی حرکت می‌کند که علاوه بر کوچک‌تر بودن، دارای شرایط بنیادی قوی و ارزندگی مالی باشند. به عبارت دیگر، صرف کوچک بودن یا اصلاح سنگین یک سهم در گذشته، دلیلی برای جذب نقدینگی نیست. سرمایه‌گذاران باید با دقت بیشتری به بررسی صورت‌های مالی و تحلیل بنیادی سهم‌ها بپردازند و از تصمیم‌گیری‌های احساسی خودداری کنند.
در این میان، سهم‌های بزرگ بازار که طی هفته‌های اخیر با چالش‌های مختلفی روبه‌رو شده‌اند، همچنان تاثیر قابل‌توجهی بر کلیت بازار دارند. این موضوع نشان می‌دهد که حرکت سهم‌های کوچک نیز تا حد زیادی به رفتار سهم‌های بزرگ وابسته است. به همین دلیل، هرگونه اصلاح یا چالش در سهم‌های بزرگ می‌تواند جریان پول در سهم‌های کوچک را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بازار در مسیر تحلیل و عقلانیت
یکی از تغییرات عمده‌ای که در این دوره در بازار مشاهده می‌شود، افزایش دقت و حساسیت سرمایه‌گذاران نسبت به تحلیل‌های بنیادی است. در شرایط فعلی، نمی‌توان به همان شیوه گذشته و با اتکا به هیجان‌ها و جریان‌های کوتاه‌مدت، در بازار فعالیت کرد. بازار از مرحله‌ای عبور کرده است که در آن صرفا اخبار مثبت یا منفی می‌توانست مسیر سهم‌ها را مشخص کند. اکنون تحلیل‌های دقیق‌تر و توجه به ارزندگی سهم‌ها، نقش کلیدی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند.
عبور از مقاومت؛ با سختی و کندی بیشتر
یکی از سوالات اصلی فعالان بازار این است که آیا شاخص می‌تواند از مقاومت فعلی عبور کند یا خیر. پاسخ تحلیلگران به این سوال، همانند گذشته وابسته به عدم وقوع رویدادهای منفی غیرمنتظره است. در صورت ادامه وضعیت فعلی و نبود اخبار منفی، انتظار می‌رود که شاخص بتواند این مقاومت را پشت‌سر بگذارد اما این عبور به‌مراتب دشوارتر و زمان‌برتر از دفعات قبل خواهد بود. بازار دیگر با سرعت و شتاب گذشته حرکت نخواهد کرد و حتی پس از عبور از این مرحله نیز، مسیر رشد آرام‌تر و عاقلانه‌تر خواهد بود.
بازاری عاقل‌تر و تحلیلی‌تر
بازار سرمایه اکنون در مسیری قرار گرفته است که عقلانیت و تحلیل بیش از هر زمان دیگری در آن اهمیت پیدا کرده است. دوره‌ای که شیدایی‌های پیشین را پشت‌سر گذاشته و به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران باید با دیدگاهی متفاوت و رویکردی تحلیلی‌تر در آن حرکت کنند. در این شرایط، توجه به ارزندگی سهم‌ها و پایبندی به تحلیل‌های بنیادی، کلید موفقیت در بازار خواهد بود. از این‌رو، فعالان بازار باید با دقت و وسواس بیشتری نسبت به گذشته تصمیم‌گیری کنند و از انتخاب سهم‌های بی‌بنیاد یا پرریسک خودداری کنند. این بخش نیز بر پیچیدگی‌های بازار و روند آرام‌تر آن تاکید می‌کند. به‌زودی و با انتشار گزارش‌های مالی شرکت‌ها، می‌توان تصویر واضح‌تری از آینده بازار ترسیم کرد. منتظر بخش‌های بعدی گزارش باشید تا روند کامل تحلیل شرایط بازار را ارائه دهیم.
معشوقه وفادار بازار سرمایه
روز گذشته، بازار سرمایه بار دیگر شاهد یکی از موضوعاتی بود که در روزهای اخیر ذهن بسیاری از فعالان اقتصادی را مشغول به خود کرده است؛ بحث دلار و نرخ ارز. نوسانات اخیر دلار که از مرز 81‌هزار تومان عبور کرده، پرسش‌ها و تحلیل‌های متعددی را به همراه داشته است. چرا دلار رشد می‌کند؟ دلایل بسیاری برای این مساله عنوان شده است. از ترس تحولات سیاسی گرفته تا احتمال جراحی اقتصادی، افزایش تقاضای ارز از سوی تجار، نگرانی از بازگشت ترامپ و حتی دستکاری‌های خاص به منظور ایجاد فشار بر سیاست‌های ارزی. هر یک از این عوامل می‌تواند به‌نوعی در این رشد نقش داشته باشد اما موضوع برای فعالان بازار سرمایه ابعادی متفاوت دارد.
ناجی همیشگی بازار سرمایه
برای اهالی بازار سرمایه، دلار نه‌تنها یک عامل اقتصادی، بلکه معشوقه‌ای وفادار و همیشه همراه است. کارشناسان معتقدند که جریان نرخ ارز همواره در مقاطع حساس به کمک بازار سرمایه آمده است. این معشوقه وفادار، در شرایط سخت و پیچیده، مسیر بازار را به سمت ثبات و حتی رشد هدایت کرده است. در شرایط فعلی نیز نمی‌توان بازار سرمایه را بدون در نظر گرفتن تحولات ارزی تحلیل کرد. دلار و بازار سرمایه، به‌نوعی، دو عنصر جدانشدنی از یکدیگر هستند که هر تغییر در یکی، تاثیری عمیق بر دیگری می‌گذارد.
بازارساز و نوسانات ارزی؛ الگویی تکرار شونده؟
در شرایط کنونی، دلار آزاد به محدوده 81‌هزار تومان رسیده و برای لحظاتی از این مرز عبور کرده است. نگاهی به سابقه مدیریت همتی، رییس کل بانک مرکزی، نشان می‌دهد که در مقاطع مشابه، نوسانات مشابهی نیز رخ داده است. درست زمانی که انتظارات برای رشد دلار به اوج می‌رسد، بازارساز با عرضه گسترده، فرصت رشد را محدود می‌کند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این الگو ممکن است بار دیگر تکرار شود اما این‌بار، شرایط به‌گونه‌ای است که احتمال تغییرات بنیادی‌تر در سیاست‌های ارزی وجود دارد.
مسیر ارز تک‌نرخی؛ تحولی برای بازار سرمایه
اظهارات اخیر معاون اول رییس‌جمهور مبنی‌بر حرکت به سمت ارز تک‌نرخی، نشان‌دهنده تغییر نگرشی جدی در سیاست‌های ارزی دولت است. اگر این رویکرد بتواند به درستی اجرایی شود، تغییرات بزرگی را در بازار سرمایه به همراه خواهد داشت. به‌گفته تحلیلگران، طی سال‌های گذشته، بخش قابل‌توجهی از جریان سیاسی و اقتصادی کشور از اختلاف نرخ ارز بهره‌برداری کرده است. این رانت ارزی در موارد متعددی ازجمله شرکت‌های خاص، مشاهده شده است اما اکنون، دولت به این نتیجه رسیده که اختلاف نرخ ارز، اگر وجود داشته باشد، باید به سود دولت، شرکت‌ها و در نهایت سهامداران باشد. چنین تغییری می‌تواند مسیر تازه‌ای برای رشد و شفافیت بازار سرمایه باز کند.
چشم‌انداز روشن؛ سرعت واقعی شدن قیمت‌ها
در صورتی که دولت بتواند این سیاست‌ها را ادامه دهد، کارشناسان معتقدند که بازار سرمایه با اطمینان بیشتری به مسیر خود ادامه خواهد داد. این تغییرات می‌توانند نگرانی‌های موجود را کاهش داده و سرعت واقعی شدن قیمت‌ها را افزایش دهند. به‌ویژه اگر نرخ ارز نیمایی و آزاد به یکدیگر نزدیک‌تر شوند، فضای بهتری برای شرکت‌های بورسی ایجاد خواهد شد. در این شرایط، تحلیلگران تاکید دارند که بسیاری از قیمت‌های فعلی سهام، باتوجه به دلار 80‌هزار تومانی، به‌وضوح نیازمند بازنگری هستند.
نگاه به آینده؛ تحلیل‌های منطقی و واقع‌بینانه
یکی از تحلیلگران برجسته بازار سرمایه به‌تازگی گفته است: «اگر در تحلیل شرکت‌ها، دلار را 80‌هزار تومان در نظر بگیریم، قیمت‌های فعلی بیشتر شبیه به شوخی هستند.» این جمله نشان می‌دهد که بازار سرمایه نیازمند بازنگری عمیق‌تر و تحلیل‌های واقع‌بینانه‌تری است. چند ماه پیش، تصور دلار 65‌هزار تومانی برای نیما برای بسیاری غیرممکن بود اما امروز این نرخ به واقعیت پیوسته است. این تجربه نشان می‌دهد که فعالان بازار باید به تمام سناریوها وزن بدهند و تصمیمات خود را براساس تحلیل‌های دقیق و داده‌های واقعی اتخاذ کنند.
جریان پول؛ هوشمند و محتاط
یکی از نکات برجسته بازار سرمایه، رفتار هوشمند جریان پول است. این جریان نشان داده که به‌خوبی شرایط را درک می‌کند و با احتیاط و منطق پیش می‌رود. در شرایطی که نوسانات دلار و تغییرات سیاست‌های ارزی همچنان ادامه دارد، سرمایه‌گذاران باید با نگاه تحلیلی‌تر و توجه به جزئیات، مسیر خود را در بازار تعیین کنند.
پایان؛ آغازی تازه برای بازار سرمایه
با توجه به شرایط فعلی، بازار سرمایه در آستانه تغییرات بزرگی قرار دارد. تصمیمات سیاستگذاران ارزی، مسیر آینده بازار را تعیین خواهد کرد. در این میان، فعالان بازار باید با دقت و تحلیلی واقع‌بینانه، آماده هرگونه تغییر و نوسان باشند. در نهایت، آنچه اهمیت دارد، حفظ نگاه تحلیلی و استفاده از فرصت‌های موجود در این مسیر پیچیده است. بازاری که با دلار همراه شده، همچنان می‌تواند جذاب‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاران باشد، به شرطی که تحلیل و منطق، جایگزین هیجان و تصمیمات احساسی شود.