بی‌اعتمادی؛ سرعت‌گیر صعود بورس

ریزش ۱۸ ماهه بازار سرمایه بسیاری از فعالان بازار، مسوولان دولتی، نمایندگان مجلس و حتی مسوولان قوه قضاییه را به انتقاد واداشته است. برخی نیز در این میان مدعی آن هستند که سقوط ناگهانی بورس در سال ۹۹ دستوری بوده است. در چنین شرایطی، عده‌ای به دنبال محاکمه و مجازات سلاطین بورس هستند و عده‌ای هم بیم آن دارند که سیاه‌نمایی‌ها منجر به واهمه بیشتر مردم از سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه شود. رامین خدابنده کارشناس بازار سرمایه اما بر این باور است که تمامی حواشی ایجاد‌شده در مورد بازار سرمایه تاثیر کوتاه‌مدت دارند و در بلندمدت بازار سرمایه همواره راه خود را خواهد رفت. وی در این باره اظهار کرد: مشکل بازار سرمایه ما این است که بعد از رشد غیرمنطقی و حباب‌گونه بازار سرمایه در سال ۹۹ و بعد هم سقوط ناگهانی این بازار، اعتماد سرمایه‌گذاران از این بازار رخت بربسته است.
به گفته خدابنده، مقصر ورود مردم عادی به بازار سرمایه، آن هم در شرایطی که قیمت سهم‌ها به سقف رسیده بود، مسوولان دولتی و نمایندگان مجلس و حتی برخی فعالان و کارشناسان بازار سرمایه بودند که در مورد تبعات ورود چشم‌ و گوش‌بسته به این بازار و احتمال ضرر و زیان در صورت سقوط ناگهانی بازار سرمایه هشدار‌های لازم را ندادند. این فعال بازار سرمایه گفت: مردمی که با دعوت همین مسوولان و حتی ما کارشناسان بازار سرمایه وارد این بازار شدند، در دام زیانی گرفتار آمدند که آنان را از بازار سرمایه فراری داد و جلب دوباره اعتماد از‌دست‌رفته، کار بسیار دشواری خواهد بود. خدابنده در مورد راهکار‌های بازگرداندن اعتماد از‌دست‌رفته به این بازار اظهار کرد: هرگونه سیاه‌نمایی و بزرگنمایی مشکلات بازار سرمایه و طرح مباحثی همچون مقصر جلوه دادن یک بخش یا نهاد و شعار‌های پوپولیستی نه تنها به بازگرداندن اعتماد به این بازار کمک نمی‌کند که می‌تواند بی‌اعتمادی‌ها را تشدید هم کند.
منفی‌ها، دستوری نیست
کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با بورس‌نیوز اظهار کرد: معتقدم وضعیت فعلی بازار سرمایه ما و منفی‌های ۱۸ ماهه، دستوری نیست؛ منفی‌های پیاپی این روز‌ها به خاطر ابهام بزرگی است که در مورد بودجه و نیز توافق در بازار سرمایه ما وجود دارند. وی تاکید کرد: واکنش بازار سرمایه به این ابهامات بزرگ، کاملا منطقی است.
ریسک سیاست‌های کوتاه‌مدت دولت
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: مشکل بودجه ۱۴۰۱ فقط دست‌درازی دولت در سود شرکت‌ها نیست؛ مشکل اینجاست که تصمیمات اقتصادی درستی اتخاذ نمی‌شود و بدتر از آن اینکه دولت در تدوین بودجه سیاست بلندمدتی ندارد. حمایت دولت از بازار سرمایه فقط تخصیص یارانه و یا منابع نقدی به شرکت‌ها نیست. خدابنده تاکید کرد: حمایت دولت از بازار سرمایه یعنی دولت تحت هر شرایطی بهترین تصمیم اقتصادی را اتخاذ کند و در اجرای تصمیمات و سیاست‌های خود نگاه بلندمدت داشته باشد. وی اظهار کرد: یکی از تصمیمات نادرستی که در این سال‌ها همواره به اجرای آن اصرار ورزیده‌ایم، تخصیص یارانه و سوبسید به صنایع بوده است.
موانع آزادسازی قیمت‌ها
خدابنده افزود: کافی است نگاهی به اظهارنظر‌های ضد و نقیض و متعددی که در چند هفته گذشته در مورد حذف ارز دولتی مطرح بوده، داشته باشید تا متوجه شوید که ابهامات بازار در مورد تصمیمات دولت تا چه حد پر رنگ است. یا مثلا نمایندگان مجلس از سویی با طرح شعار‌های پوپولیستی، وعده حمایت از بازار سرمایه را می‌دهند، اما در عمل مانع آزادسازی قیمت‌ها در صنایع می‌شوند! با چنین رویکرد‌هایی نمی‌توان انتظار بازار سرمایه‌ای پویا را داشت. وی اضافه کرد: اقتصاد باید از سیاست جدا شود و به جای نگاه سیاستمداران به اقتصاد نگاه علمی را در اقتصاد کشور حاکم کنیم. مادامی که ابهامات بازار سرمایه برطرف نشده باشد و سیاستگذاری‌ها بر اساس نظریات پوپولیستی و کوتاه‌مدت انجام شود، امکان تحلیل صنایع در بازار سرمایه وجود ندارد. این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: اگر سیاستگذاران ما قصد بازگرداندن اعتماد به بازار سرمایه را دارند، در مرحله اول بودجه ۱۴۰۱ را تعیین‌تکلیف کنند.
حاشیه سود غیرواقعی برخی صنایع
خدابنده در ادامه گفت: معتقدم حاشیه سود بالایی که در شرکت‌های بزرگ از جمله پتروشیمی‌ها، پالایشی‌ها و فولادی‌ها و… نمایش داده می‌شود حاشیه سود واقعی نیست و تاثیر استهلاک در این حاشیه سود در نظر گرفته نشده است. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: شرکت‌های ما به سبب تحریم‌ها سال‌های سال است که اقدام به نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات خود نکرده‌اند و چه‌بسا اگر تاثیر استهلاک را در این شرکت‌ها در نظر بگیریم، حاشیه سود این شرکت‌ها به شدت افت کند.
لزوم حمایت از صنایع سودساز
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: مشکل دیگری که در مورد صنایع بزرگ ما وجود دارد، این است که عده‌ای با مشاهده حاشیه سود این شرکت‌ها، تصور می‌کنند که باید تدابیری اندیشید که از حاشیه سود این شرکت‌ها کاسته شود. حال آنکه این شرکت‌ها علاوه بر آن که فعلا امکان نوسازی ماشین‌آلات را ندارند و در آینده متحمل هزینه گزافی برای نوسازی تجهیزات فرسوده خود خواهند شد، به خاطر تحریم‌ها هم متحمل هزینه‌های قابل‌توجهی می‌شوند و جا دارد در شرایطی که فشار تحریم‌ها به خاطر وضعیت سیاسی کشور به این صنایع تحمیل شده، حمایت‌هایی از این صنایع صورت بگیرد.