تاکسی پَر؛ اتوبوس و مترو شلوغ‌تر از همیشه

گروه جامعه- روزهای پایانی فروردین انگار بیشتر گرانی‌ها به چشم می‌آید. به رقم‌ها بیشتر دقت می‌کنیم و متوجه می‌شویم برخی اقلامی که روزمره استفاده می‌کنیم مانند تخم‌مرغ، شیر، کره و… شاید دو سه روز یک‌بار مثل دلار و طلا نرخ‌شان بالا و پایین می‌رود اما به نظر می‌رسد شیپور آغاز رسمی گرانی‌ها با افزایش نرخ کرایه‌های حمل‌ونقل عمومی در اردیبهشت دمیده می‌شود. 20‌هزار تومان کرایه برای یک مسافت کوتاه هم صدای مسافران تاکسی را بلند می‌کند هم رانندگان. این افزایش جبران هزینه‌های رانندگان را نمی‌کند، از سویی برای مسافران هم دیگر نمی‌صرفد که از تاکسی برای ترددهای روزانه استفاده کنند. قیمت بلیت متروی تک سفره ۷‌هزار تومان می‌شود و ورود به اتوبوس هم حدود ۳‌هزار تومان تمام می‌شود و به ازای هر ۵‌کیلومتر هم باید ۶۰۰‌تومان پرداخت کنید. قدیم‌ترها معتقد بودند این گرانی بر افزایش قیمت سایر اقلام هم تاثیر گذار است اما به نظر می‌آید این روزها بهانه‌های زیادی برای افزایش قیمت وجود دارد اما باز هم مسافران تا هفته‌ها معترض کرایه‌های جدید حمل‌ونقل عمومی هستند. اول اردیبهشت‌ماه مصوبه شورای شهر درخصوص نرخ جدید کرایه‌های حمل‌ونقل عمومی در سال۱۴۰۴ اجرایی می‌شود. شادی مالکی، مدیر عامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران با اشاره به قیمت‌گذاری نرخ کرایه‌های جدید گفته است: «افزایش نرخ کرایه تاکسی به صورت میانگین 8/36درصد در نظر گرفته شده که به تناسب پایین تراز میانگین افزایش نرخ سال گذشته است.» مالکی ادامه داد: «‌با توجه به اینکه یکی از بزرگ‌ترین دغدغه و درخواست شهروندان و تاکسیرانان ارتقای سطح خدمات به ویژه در شرایط خاص مثل ساعات اوج ترافیک بوده بنابراین شهرداری تهران با ایجاد نوآوری در لایحه نرخ کرایه سال‌جاری اقدام به تدوین ضابطه اجرایی این موضوع کرد که مورد پذیرش شورای شهر واقع شد. بر این اساس، شاخص‌های متغیر موثر بر نرخ کرایه و زمان سفر احصا و توسط شورای اسلامی شهر تهران تصویب شد، همچنین اعمال شاخص‌های مورد اشاره از طریق سامانه هوشمند تاکسیرانی خواهد بود. درخصوص تاکسی‌های خطی فعال در سیستم تاکسی برخط نیز همانند سال گذشته مدت زمان سفر در مبلغ کرایه تاثیرگذار و نرخ شناور کرایه اعمال می‌شود.»
تعیین نرخ کرایه در سایر کشورها
تورم در همه کشورهای دنیا وجود دارد. یک بررسی اجمالی در میان کشورهای دیگر برای حل این مساله می‌تواند کمک‌کننده باشد. به گفته اسماعیلی، زوریخ پرجمعیت‌ترین شهر سوییس، گران‌ترین حمل‌ونقل عمومی را دارد و تاکسی‌ها حدود ۸‌دلار و ۲۰‌سنت دریافت می‌کنند البته این را هم باید نظر داشته باشیم که درآمدها در این کشور بالاست. در قاهره کرایه‌ای معادل نیم دلار از مسافران دریافت می‌شود. طبیعی است نرخ درآمد و هزینه هم باید محاسبه شود. در استانبول هزینه ورود اولیه 7/‏19‌لیر است و به ازای هر کیلومتر 17/‏13لیر اضافه می‌شود. در برلین آلمان، با ورود به تاکسی باید 90/‏3‌یورو پرداخت کنید و طی سفر با هر کیلومتر ۲‌یورو اضافه می‌شود. البته به عقیده بسیاری از کارشناسان این حوزه کرایه تاکسی در بیشتر موارد در کشورهای دنیا مشترک است، یک ورودی دارد و براساس کیلومتر اضافه می‌شود. ساعت سفر هم در نرخ‌ها موثر است. مثلا ساعت ۵صبح یا نیمه‌شب نرخ‌ها بیشتر است. شرایط جوی و نوع وسیله نقلیه هم عاملی در تغییر کرایه‌هاست. افزون‌بر این، دولت‌ها هم سیاستگذاری‌های خود را دارند. به‌عنوان نمونه برخی مشوق‌ها برای مردم در نظر می‌گیرند و قیمت‌ها را پایین می‌آورند یا برعکس مشوق‌هایی برای رانندگان در نظر می‌گیرند. علاوه بر این موارد، قیمت سوخت هم در کلیه کشورها برای تعیین نرخ کرایه‌ها موثر است.
این در حالی است که باید میل به سفر با خودروی شخصی کم شود و مسافران به این نتیجه برسند که تردد با خودروی عمومی صرفه اقتصادی بیشتری برایشان دارد. در اولین وهله قیمت کرایه، دسترسی و راحتی باید موردنظر مسوولان و کارشناسان این حوزه باشد تا این فاجعه‌ای که تهرانی‌ها درگیر آن هستند یعنی استفاده از خودروهای شخصی، کاهش پیدا کند. باید انگیزه در شهروندان ایجاد شود تا خودروی خود را از پارکینگ خارج نکنند. مشکلات مسافران گفته شد اما مسائل رانندگان را هم باید در نظر بگیریم. هزینه‌های زندگی شخصی رانندگان هم مانند بقیه مردم است، کرایه‌ خانه، افزایش هزینه‌های نگهداری خودرو، ترافیک وانفسا و هوای آلوده و موارد دیگر را هم باید در نظر گرفت. در هر صورت برای کاهش مشکلات رانندگان اما می‌توان مشوق‌هایی قرار داد؛ کسر مالیات‌ها، هزینه‌های سوخت، ارائه سرویس مانند لاستیک و مواردی نظیر آن به این قشر کمک می‌کند. البته دومینوی تورم را هم نباید نادیده گرفت. بهترین راه برون‌رفت، ارائه کمک‌های لجستیکی به رانندگان است.
تاکسی‌های اینترنتی در سه برابر نرخ خطی‌ها
جعفر تشکری‌هاشمی، رییس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر هم درخصوص یارانه حمل‌ونقل عمومی گفت: در حال حاضر ۹۰‌درصد کرایه‌ها در سیستم حمل‌ونقل عمومی شامل مترو و اتوبوسرانی یارانه‌ای است و تنها ۱۰‌درصد آن از مردم دریافت می‌شود اما تاکسی یک مدل حمل‌ونقل خصوصی است و نمی‌توان انتظار داشت مشابه مترو با یارانه اداره شود.
او با اشاره به تفاوت تعرفه‌ها در سیستم‌های مختلف حمل‌ونقل افزود: تاکسی‌های اینترنتی در برخی موارد بیش از سه برابر نرخ تاکسی‌های خطی از مردم دریافت می‌کنند. کدام بخش‌خصوصی را سراغ دارید که صرفا به اقتضای شرایط مردم، خدمات خود را ارزان کند؟ راننده تاکسی با خودروی خود درآمد کسب می‌کند در حالی که هزینه نگهداری، استهلاک و اسقاط خودرو برای او بسیار بالاست. سعی کرده‌ایم با ایجاد نظام حمایتی، کرایه‌ها را منطقی و عادلانه افزایش دهیم. از ابتدای اردیبهشت‌ماه، سقف افزایش نرخ کرایه تاکسی‌ها در پایتخت 8/36درصد مطابق سقف ابلاغی دولت خواهد بود.
کابوس کارمندان
علیرضا اسماعیلی، کارشناس حوزه حمل‌ونقل و ترافیک و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه افزایش نرخ کرایه تاکسی به‌ویژه برای کارمندان به کابوسی همیشگی تبدیل شده است، گفت: برای افرادی که حقوق ثابت می‌گیرند، افزایش نرخ کرایه برای تردد موضوع نگران‌کننده‌ای است چرا که افراد می‌توانند لباس نخرند، رستوران نروند یا هزینه‌های اضافی را حذف کنند اما یک خانواده که خودرویی ندارد، نمی‌تواند سرکار نرود یا به مراکز درمانی و آموزشی مراجعه نکند، از این‌رو پرداخت هزینه کرایه تاکسی و رفت‌وآمد با وسایل نقلیه عمومی برای خیلی‌ها اجتناب‌ناپذیر است. وی افزود: از سوی دیگر بسیاری از مشاغل وارد یک دومینوی اقتصادی منفی شده و خدمات خود را گران می‌کنند تا هزینه‌ها را جبران کنند اما این قشر متوسط یعنی کارمند و حقوق‌بگیر است که افزایش درآمدی در طول سال نداشته و مجبور است در طول سال نرخ بیشتری را برای ترددهای ضروری پرداخت کند.
حذف تاکسی از سطح شهر
با وجود دفاع مدیران شهری از افزایش نرخ کرایه‌های تاکسی و اتوبوس و مترو یک راننده تاکسی گردشی گفت: به‌جز تاکسی‌های خطی که نرخ مشخصی دارند، تاکسی‌های گردشی کرایه‌ها را براساس توافق میان مسافر و راننده تعیین می‌شود زمانی که راننده برای یک مسافت کوتاه کرایه اعلام کند که قانونی باشد اما درتوان مسافر نباشد عملا تردد با تاکسی حذف می‌شود و مسافر جذب اتوبوس یا مترو می‌شود.
ازدحام بیشتر در مترو
در این سال‌ها مسافران تاکسی زیادی یا مسافر اتوبوس و مترو شده‌اند یا از خودروی شخصی و موتورسیکلت برای ترددهای روزانه خود استفاده کرده‌اند. یک مسافر هر روزه مترو گفت: افزایش نرخ حمل‌ونقل عمومی برافزایش هزینه‌های هر روزه مسافران تاثیر می‌گذارد و گرانی بیشتر به زندگی کارگران، دانشجویان و سالمندان و… فشار می‌آورد و با افزایش کرایه تاکسی، برخی شهروندان به استفاده از مترو و اتوبوس روی می‌آورند که منجر به ازدحام بیشتر در این وسایل می‌شود.
این گرانی‌ها اتفاق تازه‌ای نیست، سال‌هاست که متناسب با تورم سالانه نرخ کرایه‌های حمل‌ونقل عمومی افزایش پیدا می‌کند در سال‌های گذشته همیشه نرخ‌های مصوب شورا با مخالفت فرمانداری کاهش پیدا می‌کرد اما امسال شورا میزان افزایش‌ها را پایین‌تر از رقم رسمی اعلام شده تورم مصوب و فرمانداری نیز در روزهای پایانی سال گذشته نرخ‌های جدید را تصویب کرد.
بر اساس مصوبه شورای شهر تهران، کرایه‌های تاکسی از ابتدای اردیبهشت
به طور میانگین 8/‏36درصد افزایش می‌یابد. در کنار این افزایش، شهرداری تهران از راه‌اندازی سامانه هوشمند تعیین نرخ کرایه تاکسی خبر داده است. به گفته مسوولان، این سامانه می‌تواند با در نظر گرفتن شرایط مختلف همچون ترافیک و وضعیت جوی، کرایه تاکسی را تنظیم کند. به این ترتیب در ساعات کم‌ترافیک، کرایه‌ها تا ۵۰‌درصد کاهش می‌یابد و در ساعات پرترافیک یا هنگام بروز شرایط نامساعد جوی، تا ۵۰‌درصد افزایش پیدا می‌کند. نکته مهم اینکه این نرخ‌ها به صورت خودکار توسط نرم‌افزار محاسبه می‌شود و رانندگان نقشی در تعیین آن نخواهند داشت.
گفتنی است در بخش حمل‌ونقل ریلی نیز نرخ بلیت مترو از اول اردیبهشت ۲۵‌درصد افزایش پیدا خواهد کرد. البته در خط مترو پرند برای ایجاد توازن قیمتی، ۱۱‌درصد از میزان افزایش کاسته شده تا قیمت بلیت این خط با سایر خطوط هماهنگ شود. اتوبوس‌های شهری نیز مشمول این تغییرات قیمتی هستند. بر همین اساس، نرخ بلیت اتوبوس‌های بی‌آرتی با افزایش ۲۵‌درصدی به ۲هزار و ۷۵۰‌تومان می‌رسد، همچنین بلیت اتوبوس‌های عادی با افزایش 8/‏36‌درصدی، ۳‌هزار تومان قیمت‌گذاری شده است.