حفره‌ فسادزا

گروه اقتصادی- از جمله مشکلات اساسی که در ساختار هر اقتصادی ریشه می‌دواند، فساد و عدم شفافیت است که از همان آغاز آن را مرتبط با دیوانسالاری دولتی دانسته‌اند. چنین پدیده‌ای می‌تواند به مانعی جدی در دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی بدل شود و توان رقابت‌پذیری کشور را در عرصه بازارهای جهانی کاهش دهد. در این بین حسابداری را می‌توان حلقه مفقوده فساد و عدم شفافیت در اقتصاد دانست که با افزایش تعهدات دولت برای مدیریت درست بازارهای مالی همراه می‌شود.
نقش و جایگاه ویژه حسابداری از آن جهت حائز اهمیت است که بررسی صورت‌های مالی شرکت‌ها با وجود آن ممکن می‌شود.
اگرچه حسابرسی دامنه وسیعی از فعالیت بازارهای اقتصادی را دربر می‌گیرد با این حال بزرگ بودن اندازه دولت و حجم بالای فعالیت‌های وی که می‌تواند زمینه‌ساز فساد گسترده شود، اهمیت حسابرسی اسناد مالی شرکت‌های دولتی را دوچندان کرده است.
از این منظر اگر دولت بخواهد زمینه‌های لازم برای رشد و توسعه اقتصادی را فراهم آورد، لازم است هزینه زیادی را صرف ارتقای جایگاه حسابرسی و کاهش فساد در حوزه بازارهای مالی کند. این مهم با افزایش سازوکارهای نظارتی دولت و بازرسی‌های مستمر می‌تواند گسترش فرهنگ شفافیت و حسابرسی را ممکن کند.
در این شرایط باید پرسید آیا دستگاه سیاستگذار دولتی اهتمام لازم برای گسترش فرهنگ حسابرسی و شفافیت را داراست؟ از سوی دیگر این سوال نیز مطرح می‌شود که اگر سیاستگذار به دنبال ارتقای جایگاه حسابرسی است، پرونده‌های مرتبط با فسادهای بزرگ مالی چگونه شکل گرفته است؟
به نظر می‌رسد پاسخ به چنین پرسش‌هایی در گرو دامنه نفوذ دولت و شرکت‌های دولتی در اقتصاد است.
به بیانی دیگر حجیم شدن اندازه دولت مانع از شفاف‌سازی صورت‌های مالی شرکت‌های دولتی شده و این شرکت‌ها را به کانون اصلی شکل‌گیری فساد تبدیل کرده است. از این رو انتظار می‌رود دستگاه دولتی به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی در حوزه بازارهای مالی حضور داشته باشد و مانع از شکل‌گیری و اشاعه فساد به شکل کنونی آن شود.
حسابرس در نظام مالی ما طبیب است
آن‌طور که وزیر اقتصاد می‌گوید برای دستیابی به بودجه‌ریزی عملکرد، ریشه‌کنی فساد و دستیابی به شفافیت و اتاق شیشه‌ای نیاز به ارتقای جایگاه حسابرسی داریم.
فرهاد دژپسند در همایش روز حسابداری با اشاره به اینکه جایگاه حوزه حسابداری در جامعه تخصصی کشور یک حلقه مفقوده محسوب می‌شود گفت: در برخی گزارش‌های حسابرسی حفره وجود دارد. آیا نباید شک کرد؟ حسابرسان در شرکت‌ها به صورت دوره‌ای تغییر کنند.
وزیر امور اقتصادی و دارایی افزود: تاکنون نقش حسابداری در جامعه و حکمرانی خوب مورد توجه نبوده است. هنوز به خوبی تببین نشده که اگر جایگاه حسابداری ارتقا یابد چه نقش مهمی در حکمرانی خوب، شفافیت، پاسخگویی و سالم‌سازی دارد.
وی ادامه داد: یکی از علل عمده بروز فساد مالی از یک زاویه، عدم توجه به جایگاه درست حسابداران در سلسله‌مراتب اداری است چه این عدم توجه از سوی حکومت باشد چه از سوی صاحبان حرف حسابداری.
دژپسند گفت: اگر حسابداری می‌خواهد به کارکرد اصلی خود دست یابد باید اسنادی که به امضای متخصصان می‌رسد چنان قوتی داشته باشد که جای هیچ‌گونه تاملی نداشته باشد. لازمه نخست این امر استقلال حرفه‌ای است که لزوما هم مواجه با دولت و رقبا نیست. استقلال حرفه‌ای یعنی حق را بگوییم حتی اگر این حق خلاف منافع خود و هم‌گروهی‌ها باشد.
وی افزود: در صورتی که عملکردها با منافع شخصی و گروهی گره بخورد استقلال حرفه‌ای آسیب می‌بیند. اگر حتی وزیر خواست به سازمان حسابرسی چیزی دیکته کند، مدیر این سازمان نباید زیر بار برود که تاکنون هم همین بوده است.وزیر امور اقتصادی و دارایی تاکید کرد: متولی حسابداری باید حرمت جامعه حسابداران و حسابرسان را داشته باشد که در این راستا باید نهادسازی صورت گیرد.
وی با بیان اینکه باید رابطه حسابرسی و حسابداری بخش عمومی و خصوصی تعاملی باشد، گفت: بخش عمومی در حمکرانی باید به حسابدار نگاه ویژه‌ای داشته باشد چرا که جزو اجتناب‌ناپذیر حکمرانی خوب است. شاید حسابرسی حرفه‌ای باعث شود که دولتمردان «آخ» بگویند اما می‌دانم که این واکنش به دلیل عملکرد خودم است.دژپسند افزود: اگر در حسابرسی و حسابداری مراقبت نکنیم ممکن است غدد چرکینی شکل گیرد که ما را به زمین بزند همچون پرونده‌های فسادی که یکی یکی بروز می‌کند. وی ادامه داد: حسابرسان می‌توانند فرشته نجات دولت باشند. حسابرس در نظام مالی ما طبیب است.وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه حسابرسی را نباید آلوده کنیم، گفت: اگر اختلال مالی و فساد مالی بروز کند به دلیل این است که از جامعه حسابرسی و حسابداری به خوبی استفاده نشده است.
دژپسند افزود: وقتی گزارش حسابرسی می‌آید، باید در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار گیرد اما پس از قرائت حفره‌هایی در گزارش وجود دارد. بابت همین حفره‌ها من از روز اول وزارت، حسابرسان شرکت‌ها را دوره‌ای عوض کرده‌ام.وی گفت: حسابرسان باید امین، صادق، مسلط و متخصص باشند.
دژپسند با اشاره به خصوصی‌سازی اظهار داشت: در ارزش‌گذاری‌ها نباید سراغ سایر حِرَف برویم بلکه نیاز به سایر متخصصان همچون حسابرسان داریم. در اینجا باید دقیق‌ترین کار انجام شود.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: جامعه‌ای توسعه می‌یابد که در آن حسابرسان و حسابداران در بالاترین جایگاه باشند. بدون حضور این گروه نمی‌توان به پیشرفتی دست یافت. برای نظام جمهوری اسلامی که یک نظام ایدئولوژیک است، شفافیت بسیار اهمیت دارد که یکی از ابزارهای شفافیت ارتقای نقش حسابرسان است.
تهیه ۳ هزار صورت مالی بخش عمومی در خزانه‌داری
خزانه‌دار کل کشور نیز با بیان اینکه سه هزار صورت مالی بخش عمومی در خزانه‌داری کل کشور تهیه شد، گفت: باید تلاش کنیم آماده‌سازی این صورت‌های مالی توسط دیوان محاسبات انجام شود.
رحمت‌الله اکرمی در مراسم روز حسابدار گفت: به دنبال آن هستیم تا همه افرادی که در حرفه حسابداری و حسابرسی بخش عمومی و خصوصی فعال هستند دور هم جمع شوند. همه حسابداران اعم از بخش خصوصی و عمومی باید در حوزه مالیه عمومی پاسخگو باشند.
اکرمی گفت: برای پیاده‌سازی حسابداری مبتنی بر عملکرد راهی جز استفاده از قیمت تمام شده نداریم که لازمه آن استفاده از حسابداری تعهدی و غیرنقدی است. سال قبل از این وضعیت این جلسه با حضور وزیر اقتصاد برگزار شد و آقای دژپسند تاکید کرد باید حسابداران بخش خصوصی و عمومی در یک جلسه مشترک دور هم جمع شوند.
وی با اشاره به انتقادهای مطرح شده از جامعه حسابداران گفت: انتقاد کردن مانع از انجام این کار مشترک نخواهد شد و دولت برای انجام بحث و گفت‌وگو برای حل‌وفصل چالش‌های این حوزه مصمم است. اکرمی با بیان اینکه سه هزار صورت مالی بخش عمومی در خزانه‌داری کل کشور تهیه شده، گفت: باید تلاش کنیم آماده‌سازی این صورت‌های مالی توسط دیوان محاسبات کشور انجام شود.
حسابرسی پادزهر فساد است
دبیرکل جامعه حسابداران ایران نیز می‌گوید: یکی از مهم‌ترین راهکارهای مبارزه با فساد در این تنگنای مالی این است که دولت به جایگاه اصلی خود یعنی برج مراقبت برگردد و از کار تصدی‌گری دست بکشد.محمد علوی با اشاره به جمعیت حسابداران کشور اظهار کرد: در حال حاضر ۵۰۰ هزار دانشجوی حسابداری داریم که می‌توان در پاسداری از منافع عمومی و انضباط و شفافیت مالی از این ظرفیت استفاده کرد.
وی ادامه داد: هرچند که دولت با محدودیت‌های استخدامی و مالی مواجه است و نمی‌تواند این جمعیت حسابداران را به کار بگیرد اما بخش خصوصی به راحتی می‌تواند از این ظرفیت با حمایت دولت بهره‌مند شود.
دبیرکل جامعه حسابداران ایران ادامه داد: ۳۰۰ موسسه حسابداری در سطح کشور وجود دارد که ۱۵ هزار نفر در این موسسات مشغول به کار هستند.علوی با اشاره به کاهش بحث فساد با توسعه حسابداری و حسابرسی گفت: امروز یکی از مشکلات کشور فساد و نحوه مبارزه با فساد است که می‌توان با توسعه حسابداری و حسابرسی و برون‌سپاری این خدمات نسبت به کاهش فساد در کشور اقدام کرد و دیوان محاسبات می‌تواند از این ظرفیت در کشور بهره‌مند شود.علوی افزود: در سال رونق تولید ملی پیشنهاد جامعه حسابداران برای کاهش هزینه‌ها همزمان با نظارت‌های مالی بنگاه‌های اقتصادی است که می‌توان نظارت‌های حسابرسی مالی مالیاتی بیمه‌ای و حسابرسی دولتی را همزمان با آن انجام داد.
وی با تاکید بر اینکه حسابرسی در تمام دنیا پادزهر فساد است، گفت: اگر نظام حسابداری شکل بگیرد می‌توانیم جلوی سوء‌مدیریت‌ها و حیف و میل‌ها را بگیریم.