خسته از بی‌برقی

گروه صنعت- بسیاری از مشکلات واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی با واحدهای تولیدی بیرون از شهرک‌های صنعتی هم‌پوشانی دارد، اما برخی مشکلات نیز مختص به واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی است. از جمله این مشکلات معضل تامین برق است که هم در مرحله راه‌اندازی کسب‌و‌کار و هم در طول دوره فعالیت بنگاه‌ها در شهرک‌های صنعتی، از جمله مهم‌ترین معضلات به‌شمار می‌رود. معضلات مربوط به تامین برق نه‌فقط راه‌اندازی واحدهای صنعتی را معطل نگه داشته، بلکه واحدهای فعال را نیز با چالش‌های پرشماری مواجه ساخته است. به دلیل ارتباط بین زیرساخت‌های لازم برای تامین گاز و برق، مشکلات مربوط به تامین برق، برای زیرساخت گاز نیز صدق می‌کند.
بر این اساس از آنجایی که اولویت تامین برق برای کشور، متوجه بخش خانگی است، در نیمه نخست سال به‌ویژه در تابستان، شاهد قطعی برق‌های برنامه‌ریزی‌شده یا نشده هستیم و درخواست همیشگی تولیدکنندگان این است که قطعی برق با برنامه‌ریزی و اعلام قبلی باشد تا به تولید آسیب نزند. این قطعی برق در واحد‌های صنعتی عمدتا متوجه شهرک‌های صنعتی است، چراکه باقی واحد‌هایی که خارج از شهرک‌های صنعتی هستند، منشاء برق‌شان از بخش خانگی تامین می‌شود، بنابراین در زمان قطع برق واحد‌های صنعتی، برق آنها قطع نمی‌شود.
وضعیت قطعی برق در سال جاری
موضوع قطعی برق بدون برنامه و تعطیل شدن‌های گاه‌و‌بیگاه به دلیل خاموش شدن ماشین‌آلات و خطوط تولید مساله‌ای است که منجربه ورود خسارات زیادی به صنایع به‌ویژه صنایع کوچک از جمله آسیب دیدن دستگاه‌های صنعتی، استهلاک دستگاه‌های خط تولید، از دست رفتن یک روز کامل کاری و آماده نشدن سفارشات در سال‌های قبل شده است.
دولت نیز هر سال اعلام می‌کند که خسارات وارده را جبران خواهد کرد اما تاکنون گزارشی مبنی بر جبران خسارات صنایع منتشر نشده است. البته باید اشاره شود که طبق گفته فعالان صنعتی، نمی‌توان برآورد دقیق از خسارت ناشی از قطعی برق در صنایع و واحدهای تولیدی داشت، چراکه علاوه‌بر استهلاک دستگاه‌ها، مواد اولیه نیز در حین قطعی برق طی روند تولید خراب می‌شود.
در این بین با توجه به خسارات و مشکلات زیادی که هر سال برای صنایع پیش می‌آید، دولت اعلام کرده که برای امسال قطعی برق صنایع با برنامه خواهد بود؛ یعنی بر خلاف سال‌های قبل که صنایع حین کار با قطعی برق مواجه می‌شدند، امسال قطعی‌ها از قبل اعلام می‌شوند و نهایتا یک روز به طول می‌کشد.
سیدحسن غضنفری معاون برنامه‌ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در گفت‌وگو با «جهان صنعت» در مورد قطعی برق واحدها در فصل گرم اظهار کرد: در تفاهمی که با وزارت نیرو منعقد کردیم، مقرر شد تا مدیریت مصرف برای واحدهای صنعتی کوچک و متوسط در اولویت آخر قرار گیرد؛ یعنی قطعی برق این بخش در اولویت وزارت نیرو قرار ندارد. غضنفری تصریح کرد: بر همین مبنا هم طبق تفاهم منعقدشده، قرار است امسال مدیریت تقاضای برق عمدتا به واحدهای بزرگ و سایر بخش‌ها منتقل شود و واحدهای صنعتی کوچک و متوسط در اولویت آخر مدیریت مصرف قرار گیرند.
معاون برنامه‌ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران اظهار کرد: در سال‌۱۴۰۲ حدود ۶۰۰مگابایت برق برای شهرک‌های صنعتی تامین شد تا این بخش در تامین برق به مشکل برنخورد.
استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی
در سال‌های اخیر شهرک‌های صنعتی به دنبال تامین بخشی از برق مورد نیاز خود از طریق نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک بوده‌اند.
غضنفری در این خصوص گفت: سیاست استفاده از نیروگاه شهرک خورشیدی در دستور کار قرار گرفت که در استان قزوین پارسال یک شهرک صنعتی خورشیدی افتتاح شد و کل قطعاتش واگذار شده است و برقی که تولید می‌شود با اولویت به شهرک‌های صنعتی تخصیص می‌یابد.
وی تصریح کرد: این شهرک اولین شهرک صنعتی تخصصی انرژی خورشیدی است که در قزوین به وسعت ۷۸۵هکتار احداث شده که با پیش‌بینی تولید ۲۲۰مگاوات برق آغاز به کار کرد. معاون برنامه‌ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران گفت: همین شرایط را در چند استان دیگر پیگیری می‌کنیم تا در تامین برق به مشکل برنخوریم؛ به عنوان نمونه تا آخر ماه در استان کرمان یک شهرک خورشیدی آماده واگذاری خواهد شد.
فرشاد مقیمی مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران نیز در این ارتباط با بیان اینکه احداث نیروگاه‌های خورشیدی در سقف سوله‌های واحدهای صنعتی، اراضی واگذارنشده در شهرک‌ها و نواحی موجود و احداث شهرک‌های صنعتی تخصصی خورشیدی در دستور کار قرار گرفته، تصریح کرده است: بهره‌برداری از ۱۲۷نیروگاه خورشیدی به ظرفیت ۱۹۰هزار و ۳۸کیلووات در شهرک‌ها و نواحی صنعتی از دیگر اقدامات در راستای تامین برق پایدار بخش صنعت از طریق توسعه انرژی‌های تجدید‌پذیر بوده است.
وی گفته است: برای ایجاد ۲۱شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی انرژی خورشیدی در ۸استان قزوین، کرمان، یزد، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی، فارس، بوشهر و کردستان برنامه‌ریزی شده است. همچنین احداث چهار شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی انرژی خورشیدی در استان‌های قزوین و کرمان عملیاتی شده و ۱۱۵زون خورشیدی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی موجود با وسعت ۵۱۳۷هکتار جانمایی شده است که مجموعه این اقدامات نقش تاثیر‌گذاری در تامین برق پایدار واحدهای صنعتی و توسعه انرژی‌ها تجدید‌پذیر دارد.
قطعی برق نباید رویه شود
براساس این گزارش در برنامه ششم توسعه دولت مکلف بود از طریق وزارت نیرو در طول اجرای برنامه نسبت به افزایش توان تولید برق تا ۲۵هزار مگاوات از طریق سرمایه‌گذاری موسسات عمومی غیردولتی، تعاونی و خصوصی اعم از داخلی و خارجی یا منابع داخلی شرکت‌های تابعه یا به‌صورت روش‌های متداول سرمایه‌گذاری از جمله ساخت، بهره‌برداری و تصرف (BOO) و ساخت، بهره‌برداری و انتقال (BOT) اقدام کند. با این حال طی سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ معادل ۶هزار و ۱۱۸مگاوات به ظرفیت برق کشور اضافه شد؛ یعنی طی هر سال حدود ۲‌هزار مگاوات. این در حالی است که طبق برنامه ششم توسعه سالانه باید ۵‌هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه می‌شد.
بنابراین با توجه به عقب‌ماندگی تولید برق و اینکه هر واحد صنعتی یا تولیدی تعهداتی دارد که شامل بازار هدف یا صادراتی
(بخش مصرف‌کنندگان)، بخش دولتی و نیروی انسانی آن واحد می‌شود و هر یک از این تعهدات هزینه‌هایی را بر دوش صاحب آن صنعت قرار می‌دهد که موظف به تامین پایدار آن است، نباید صنایع جور عقب‌ماندگی تولید برق را بر دوش بکشند، چراکه با قطع برق، فرآیند انجام تعهدات با مشکل رو‌به‌رو شده و حتی در بسیاری از مواقع متوقف می‌شود و این یعنی آسیب و خسارت جدی به واحد صنعتی یا تولیدی.
از سوی دیگر باید توجه داشت که صنایع کوچک هم سرمایه کمتری نسبت به صنایع بزرگ دارند و هم توان جبران خسارات‌وارده به ماشین‌آلات و دستگاه‌های صنعتی خود را به صورت کامل ندارند، بنابراین دولت باید همان‌طور که وعده داده قطعی برق این بخش را هم با برنامه پیش ببرد و هم حداکثر توان خود را برای عدم قطع برق به کار گیرد، زیرا صنعتگران مشکلات عدیده دیگری همچون محدودیت‌های مالی، کسادی بازار و مشکل تامین مواد اولیه را دارند و اگر قرار باشد قطعی برق نیز تبدیل به یک روال عادی شود، نمی‌توان انتظار داشت وضعیت تولید روند بهبود را طی کند.
دولت در نظر داشته باشد که واحد تولیدی برای پرداخت مالیات، بازپرداخت تسهیلات، تامین هزینه جاری و حقوق نیروی انسانی باید تولید و درآمد داشته باشد و قطعی برق مشکلات زیادی را برای واحدها ایجاد کرده و همچنین می‌تواند منجربه کمبود و گرانی کالا نیز شود. از سوی دیگر این قطعی برق گاه‌وبیگاه منجربه افزایش ضایعات در بخش تولید شده است؛ یعنی هم تولید و هم نیروی کار با مشکل مواجه می‌شوند.
گفتنی است سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و شرکت‌های استانی تابعه آن اکنون با دارا بودن ۵۰۹شهرک و ۳۴۰ناحیه صنعتی و پنج‌منطقه ویژه اقتصادی در حال بهره‌برداری، ۸۵شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی، ۶شهرک فناوری، ۴۰مرکز خدمات فناوری و کسب‌و‌کار، ۲مجتمع فناوری اطلاعات و خدمات نرم‌افزاری، ۱۰۰‌هزار و ۵۸قرارداد منعقده و بهره‌برداری از ۴۹‌هزار و ۸۸۲واحد صنعتی و سه‌هزار و ۲۷۰واحد کارگاهی، زمینه اشتغال مستقیم ۹۹۸هزار و ۵۹۵نفر را در سراسر کشور فراهم کرده است.