خیز عربستان برای مرکز جهانی هوانوردی

ایلنا- نماینده پیشین ایران در ایکائو گفت: فرودگاه ‌هاشمی‌نژاد مشهد این ظرفیت را دارد که نقطه‌ای برای جابه‌جایی مسلمانان جهان بالاخص شیعیان باشد اما در حالی که چندین ایرلاین خارجی پروازهای مستمر به فرودگاه مشهد داشتند از چند ماه گذشته حداقل شش‌ایرلاین خارجی از جمله فلای دوبی، ترکیش و کویت پروازهای خود به فرودگاه‌ هاشمی‌نژاد را قطع کردند.
اخباری از سرمایه‌گذاری چند ده‌میلیارد دلاری عربستان در حوزه هوانوردی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد هدف عربستان برای تبدیل شدن به مرکز جهانی هوانوردی در منطقه است و می‌خواهد رتبه هوایی امارات را از آن خود کند. اخیرا دولت سعودی اعلام کرده است که اصلاحات در بخش هوانوردی این کشور می‌تواند تا پایان سال 2030 باعث جذب حدود 100‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به این بخش شود و در‌واقع این اقدام عربستان در راستای متنوع‌سازی اقتصادی و فاصله از اقتصاد تک‌‌محصولی است تا سهم این کشور را در ترانزیت هوایی بار و مسافر افزایش دهد.
علیرضا منظری نماینده پیشین ایران در ایکائو با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های کلان عربستان برای تبدیل به‌ هاب هوایی در خاورمیانه اظهار داشت: تبدیل شدن به‌هاب هوایی به عوامل زیادی بستگی دارد و تمام عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در تحقق این هدف دخالت دارند. اولین کشوری در منطقه که این تغییر سیاسی، فرهنگی، اقتصادی را انجام داد، امارات بود و این زمینه و بستر را ایجاد کرد تا با فراهم آمدن زیرساخت‌های فنی و غیرفنی ایرلاین‌های دنیا را جذب این نقطه در منطقه کند و می‌بینیم که امروز به تمام ایرلاین‌ها امارات را به عنوان‌ هاب هوایی خاورمیانه می‌شناسند. او ادامه داد: پیش از این اقدام امارات، تمام کشورهای عربی سیاست‌های بسته‌ای داشتند اما پس از امارات، قطری‌ها آمدند و این سیاست را اعمال کردند و تا اندازه‌ای هم توانست موفق شود و بخشی از ظرفیت امارات را به خود جذب کرد. عربستان هم از سه سال گذشته تصمیم گرفت این سیاست را به اجرا برساند و جایگاه خود را در منطقه تغییر دهد و در این صورت می‌تواند با توجه به سرمایه‌گذاری انجام داده،‌هاب جدیدی را در منطقه ایجاد کند. عربستان اعلام کرده که فعالیت جدی خود را در صنعت هوانوردی از سال 2025 آغاز می‌کند و مشخص است که برنامه بلندمدت برای تحقق این هدف داشته است.
نماینده پیشین ایران در ایکائو با بیان اینکه در آینده سه‌هاب هوایی در منطقه خاورمیانه خواهیم داشت و رقابت بین این سه کشور افزایش پیدا می‌کند که درنهایت این رقابت به نفع مسافر و صاحب کالای ترانزیتی خواهد بود، گفت: در رقابت این سه‌ هاب شرکت‌های هواپیمایی برای اینکه بتوانند بلیت ارزان‌تری را به مسافران ارائه دهند از خدمات هوایی کشوری استفاده می‌کنند که قیمت تمام شده را پایین‌تر بیاورد.
منظری افزود:‌ در ‌هاب شدن یک کشور در حوزه هوایی، تعداد نشست و برخاست شدن مهم نیست، آنچه اهمیت دارد این است که کشور بتواند برای شرکت‌های مختلف مسیرهای مختلف پروازی ایجاد کند و موضوع مهم دسترسی آن فرودگاه به نقاط متعدد پروازی در دنیا است، اینکه مسافر هر زمانی که بخواهد بتواند نسبت به سفر تصمیم بگیرد و از آن مرکز برای اتصال به مقصد نهایی مطمئن باشد بنابراین‌ هاب شدن مشخصات فنی تعیین شده‌ای ندارد و موضوع مهم میزان دسترسی‌‌ها و ارتباطات است. او تاکید کرد:‌ اما به طور قطع هم موضوع زیرساخت و هم ناوگان بسیار اهمیت دارد، در حال حاضر ناوگان تنها یک ایرلاین از این کشور و تنها ناوگان شرکت هواپیمایی امارات بیش از 200 فروند هواپیما دارد که تمام این ناوگان پهن پیکر و نو است و مجموع هواپیماهای ایرلاین‌های امارات متحده عربی بالای 500 فروند است که تمام این ناوگان به خط و فعال هستند. از سوی دیگر فرودگاهی را در امارات را می‌بینیم که در هر دو دقیقه یک پرواز نشست و برخاست دارد.
نماینده پیشین ایران در ایکائو با اشاره به هدف تعیین شده برای ایران در اسناد بالادستی و چشم‌انداز 1404 که طبق آن ایران باید به ‌هاب هوایی منطقه تبدیل می‌شد، اظهار داشت: امروز صنعت هوانوردی کشورمان با مشکلات متعددی مواجه است و همین که بتوانیم نیاز مسافران داخلی را پاسخ دهیم کافی است. در حال حاضر، ناوگان هوایی ایران 300 فروند هواپیما دارد که بیش از نیمی از آن زمینگیر است و فرودگاه مهرآباد که بیشترین عملیات پروازی در بین فرودگاه‌های کشور را انجام می‌دهد روزانه حدود 200 پرواز دارد. آیا اقداماتی که عربستان از سه سال گذشته انجام داده ایران توانسته انجام دهد؟ اعداد و ارقام سرمایه‌گذاری عربستان در این بخش با سایر رقبا شوخی ندارد و هدف عربستان برای تصاحب این جایگاه در منطقه جدی است. او ادامه داد: عربستان مزیتی که نسبت به امارات و قطر دارد ثابت بودن پروازهای حج است و زیرساخت هوایی این کشور تا حدی قوی شده که همزمان با پروازهای پی‌در‌پی حج بتواند سایر پروازها را انجام دهد، حال اینکه در کشورمان ایران ایر در ایام سفرهای حج به دلیل محدودیت ناوگان و هواپیما برای سایر پروازها با محدودیت ناوگان مواجه می‌شود و قطعا با این وضعیت نمی‌توان ‌هاب شد.
منظری با اشاره به توسعه ناوگان کارگو در ‌هاب‌های منطقه افزود: یکی از الزامات ‌هاب شدن افزایش تعداد هواپیماهای کارگو است و ‌هاب شدن باید چندجانبه باشد و تنها یک جنبه مسافری ندارد و بخش زیادی از حمل بارهای خاص از طریق حمل‌ونقل هوایی انجام می‌شود. ‌هاب هوایی باید نقطه ترانزیتی هم برای مسافر و هم بار باشد و در حال حاضر هم بیشترین ترانزیت در خاورمیانه از آن امارات است که البته خارج از این منطقه شاهد حضور پررنگ ترکیه هستیم. او تاکید کرد: در این شرایط رقابتی در فرودگاه امام هیچ پرواز ترانزیتی مسافری انجام نمی‌شود چراکه بستر زیرساختی و فرهنگی برای این ظرفیت ایجاد نشده اما عربستان از سه سال گذشته در حال ایجاد بستر این تحولات از جمله تحولات فرهنگی در کشورش است و تغییرات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را در عربستان می‌بینیم و امروز فرهنگ پذیرش انواع مسافر از کشورهای مختلف را ایجاد کرده و توانسته با این شرایط جدید فرهنگی، سرمایه‌گذاری‌ها را توسعه دهد.
نماینده پیشین ایران در ایکائو گفت: اخیرا در ملاقاتی با یکی از نمایندگان KLM موضوع جالبی را بازگو کرد طبق گفته وی، همراه با تیمی دو بار به ایران سفر داشت برای اجرای پروژه ‌هاب شدن ایران جهت ترانزیت اروپا و آسیا و طرح ساخت فرودگاه بزرگ تهران و ایران نقطه بسیار مطلوب برای تبدیل شدن به‌ هاب هوایی بود اما پس از سال 57 بررسی مجددی انجام شد و نتیجه این بود که زمینه‌ها برای اجرای این پروژه در ایران وجود ندارد و دوبی را به عنوان منطقه جایگزین انتخاب کردیم.
منظری ادامه داد: واقعیت این است که شاید ایران این مزیت را داشته باشد که برای برخی از مسیرهای ترانزیتی نقطه خوبی باشد اما در کل باید تمام بسترهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آماده باشد و اگر تمام این بسترها آماده شوند امکان رقابت با امارات و ترکیه را داریم. اتفاقا امکان این هم وجود دارد که بدون بودجه دولتی در بخش زیرساخت‌های هوایی سرمایه‌گذاری کرد، باید توجه داشت که در کشوری مانند عربستان که قدرت مالی قوی هم دارد بخشی از این سرمایه‌گذاری‌ها غیردولتی بوده و سرمایه‌گذار خارجی جذب این بازار شده است. در ایران هم این ظرفیت وجود دارد اما شرط آن ایجاد بسترهای سیاسی و فرهنگی است. او تاکید کرد: فرودگاه هاشمی‌نژاد مشهد این ظرفیت را دارد که نقطه‌ای برای جابه‌جایی مسلمانان جهان بالاخص شیعیان باشد اما در حالی که چندین ایرلاین خارجی پروازهای مستمر به فرودگاه مشهد داشتند از چند ماه گذشته حداقل شش ایرلاین خارجی از جمله فلای دوبی، ترکیش و کویت پروازهای خود به فرودگاه هاشمی‌نژاد را قطع کردند.