دلار بالا رفت، تریاک کیلویی۲۰۰ تا ۳۰۰‌ میلیون شد

با نوسانات قیمت ارز قیمت اغلب اجناس و کالاها نیز دچار چالش می‌شوند، در واقع گرانی و تورم ناشی از افزایش قیمت دلار هم منجر به افزایش قیمت بسیاری از کالاها و محصولات می‌شود و هم می‌تواند باعث شود عرضه کالاها با کیفیت پایین‌تر صورت بگیرد. مواد مخدر نیز یکی از آن چیزهایی بوده که جهش قیمت ارز بر افزایش آن تاثیرگذار است و تبعات و پیامدهای متعددی را بر مصرف‌کنندگان مواد مخدر تحمیل می‌کند. سعید صفاتیان، تحلیلگر و پژوهشگر اعتیاد در گفت‌وگو با خبرآنلاین، تبعات و پیامدهای افزایش قیمت ارز بر مواد مخدر را تشریح کرده است.
او با اشاره به اینکه افزایش قیمت ارز طی روزهای اخیر در قیمت‌گذاری و افزایش مواد مخدر، به ویژه تریاک موثر بوده، می‌گوید: متاسفانه قیمت مواد مخدر و مخصوصا تریاک خیلی متغیر شده و آنطور که بیماران معتاد به ما می‌گویند، تریاک در طول یک ماه گذشته، با افزایش قیمت ۱۵ تا ۲۰‌درصدی همراه بوده است.
این پژوهشگر اعتیاد ادامه می‌دهد: گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که تولید مواد روانگردان در کشورهایی مثل افغانستان و عراق بیشتر شده و با گران شدن مخدری مثل تریاک در نوسانات قیمت دلار، این مواد می‌تواند با قیمت پایین‌تر از مخدرهای فعلی وارد بازار ایران شود و مورد مصرف معتادان قرار بگیرد. مشروح این گفت‌وگو را اینجا بخوانید.
آیا افزایش قیمت ارز در قیمت مواد مخدر هم تاثیرگذار است؟
بله، افزایش قیمت ارز طی روزهای اخیر در قیمت‌گذاری و افزایش مواد مخدر و به ویژه تریاک موثر بوده است. قیمت حشیش، گل، هروئین، تریاک و سایر مواد مخدر با بالا رفتن قیمت دلار گران‌تر شده است. افزایش قیمت مواد مخدری مثل تریاک در کشور، زنگ خطری برای مسوولان حوزه مبارزه با مواد مخدر است.
گران شدن مواد مخدر، ممکن است منجر به کاهش مصرف مواد یا ترک شود؟
تجربه من در ۳۰سال گذشته این است که گران شدن قیمت مواد مخدر به این معنا نیست که مصرف‌کننده مواد مخدر، مصرف خود را کنار بگذارد. در زمان گران شدن مواد مخدر، مصرف‌کننده مواد مخدر به فرم دیگری از مصرف روی می‌آورد؛ یعنی اگر مصرف تریاکش کشیدنی بوده، به سمت مصرف خوراکی تریاک می‌رود چون با مصرف میزان کمتری از تریاک به نشئگی می‌رسد ولی اینگونه مصرف عوارض بیشتری برای مصرف‌کننده تریاک دارد و همچنین درمان او را خیلی سخت‌تر می‌کند، ضمن اینکه آمار مرگ و میر معتادان هم به خاطر افزایش ناخالصی مواد مخدر افزایش پیدا می‌کند.
از طرف دیگر افزایش قیمت مخدری مثل تریاک به تغییر الگوی مصرف او منجر می‌شود و مصرف‌کنندگان تریاک با گران شدن آن به سمت روانگردان‌هایی مثل شیشه می‌روند و خب این مواد عوارض خیلی بیشتری را برای فرد مصرف‌کننده ایجاد می‌کنند. گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که تولید مواد روانگردان در کشورهایی مثل افغانستان و عراق بیشتر شده و با گران شدن مخدری مثل تریاک در نوسانات قیمت دلار، این مواد می‌تواند با قیمت پایین‌تر از مخدرهای فعلی وارد بازار ایران شود و مورد مصرف معتادان قرار بگیرد.
از قیمت فعلی مواد مخدر و به ویژه تریاک اطلاعی دارید؟
متاسفانه قیمت مواد مخدر و مخصوصا تریاک خیلی متغیر شده و آنطور که بیماران معتاد به ما می‌گویند، تریاک در طول یک ماه گذشته، با افزایش قیمت ۱۵ تا ۲۰‌درصدی همراه بوده است.
نقش تحریم‌ها در قیمت‌گذاری مواد مخدر چیست و آیا درست است که می‌گویند وجود تحریم قیمت مواد را کاهش می‌دهد؟
خیر، اصلا درست نیست. حداقل طی این سال‌ها اینگونه نبوده است. علت ثابت ماندن یا کاهش قیمت مواد مخدر در سال‌هایی که شروع تحریم ایران (اواخر دهه ۸۰) محسوب می‌شود، این بود که در وهله اول میزان کشت و تولید مخدرها در افغانستان افزایش پیدا کرده بود، بعد هم حجم ورود مواد مخدر به کشور ما زیاد شد و خب وقتی که عرضه زیاد شود، قیمت هم پایین می‌آید.
در حال حاضر وضعیت ورود مواد مخدر به کشور چطور است؟
ما اکنون روی حوزه مواد مخدر کنترل داریم و هر سال ‌درصدی از مواد مخدری که به کشور وارد می‌شود را کشف می‌کنیم و رقم کشفیات اعداد متغیری مثل ۶۰۰تن، ۸۰۰تن، ۱۰۰۰تن و… را شامل می‌شود اما این به معنی موفق بودن دولت، ستاد مبارزه با مواد مخدر یا پلیس نیست چون وقتی تولید بالا می‌رود، بالطبع مواد بیشتری وارد کشور می‌شود و وقتی مواد بیشتری وارد شود، میزان کشفیات و دستگیری‌ها در حوزه مبارزه با مواد مخدر هم بیشتر می‌شود. زمانی افزایش کشفیات مواد مخدر ارزشمند است که با افزایش آن تولید مواد مخدر هم کاهش پیدا کرده باشد.
درست است که از زمان حضور طالبان در افغانستان تولید مواد مخدر کاهش پیدا کرده است اما همچنان مواد مخدر خیلی زیادی داخل انبارهای کشور افغانستان داریم و الان آن مواد است که وارد بازار می‌شود و به دلیل اینکه خود تولیدکنندگان افغان درآمدزایی ندارند در افغانستان هم کشاورزها دچار مشکل هستند، ضمن اینکه گزارش‌های زیادی به سازمان ملل می‌رسد که طالبان هم در حوزه مواد مخدر ورود دارند. به نظر من طالبان طی دو تا سه سال آینده دیگر نمی‌تواند بحث مواد مخدر را کنترل کند چون در افغانستان ۲۰۰‌هزار نفر درگیر کشت و قاچاق مواد مخدر هستند و اینها بالاخره باید هزینه‌های زندگی خود را به دست بیاورند و الان خیلی تحت فشار هستند. اگر تولید‌کنندگان افغانستانی بتوانند دوباره نفوذ پیدا کنند و به تولید مواد مخدر برگردند، متاسفانه باز هم با افزایش ورود مواد مخدر به ایران مواجه خواهیم بود.
قیمت هر کیلو تریاک هم‌اکنون در کشور چقدر است؟
قیمت تریاک در نقاط مختلف کشور متغیر است و در حال حاضر از ۲۰۰ تا ۳۰۰‌میلیون تومان در هر کیلو معامله می‌شود و در واقع بستگی دارد که در کجای ایران عرضه شود. خریداران مواد مخدر و مخصوصا تریاک سه دسته هستند؛ یکی آنهایی که به طور روزانه و مثلا به طور گرمی مواد مخدر مصرفی را خرید می‌کنند و طبعا هزینه‌های مصرف این معتادان خیلی بالاست. چون به صورت گرمی مواد می‌خرند. دسته دوم معتادانی هستند که مواد مخدر مصرفی خود را برای یک هفته خرید می‌کنند و هزینه مواد برای اینها کمی ارزان‌تر می‌شود چون بیشتر از یک گرم خرید می‌کنند. دسته سوم مصرف‌کنندگان مواد مخدر کسانی هستند که وضع مالی خوبی دارند، مصرف‌کننده سنگین هستند و به طور کیلویی مواد می‌خرند و خب اینها با قیمت خیلی پایین‌تری مواد را خریداری می‌کنند.
چرا تعداد خرده‌فروشان مواد مخدر زیاد است؟
سود اصلی فروش مواد مخدر در خرده‌فروشی است؛ یک قاچاقچی عمده مواد مخدر که به فرض ۵۰ یا ۱۰۰کیلو تریاک را از زاهدان به تهران می‌آورد و یکجا می‌فروشد، سود ثابتی دارد اما کسی که این حجم از مواد را ریز کرده و خرده و به صورت گرمی می‌فروشد سود اصلی را او می‌برد. از این رو تعداد خرده‌فروشان مواد مخدر که در طرح‌های مختلف دستگیر می‌شوند زیاد است و براساس گزارش سازمان ملل به ازای هر ۱۰مصرف‌کننده مواد مخدر، یک فروشنده مواد داریم.
آماری از تعداد فعلی معتادان و فروشندگان مواد مخدر کشور وجود دارد؟
به نظرم در حال حاضر ۳ تا ۴‌میلیون معتاد در کشور داریم و خب براساس اطلاعات فوق می‌توان گفت ۳۰۰‌هزار نفر هم فروشنده مواد مخدر داریم. البته دستگیری این خرده‌فروشان هم زیاد است اما خب فایده‌ای ندارد چون این افراد هیچ‌گاه نیم کیلو مواد را در جیب خود نمی‌گذارند و در خیابان راه بروند و معمولا با حجم کمی از مواد مثل ۵ یا ۱۰گرم دستگیر می‌شوند و خب مجازات‌شان آنقدر سخت نیست که ادامه ندهند. ببینید من گزارشاتی که اکنون با عناوینی که مثلا می‌گویند ما اعتیاد را کنترل کردیم، از افزایش اعتیاد زنان جلوگیری کردیم، پیشگیری کردیم و… را قبول ندارم.
ستاد مبارزه با مواد مخدر تا به حال و به ویژه در حوزه پیشگیری ضعیف عمل کرده است. البته این نکته را بگویم که فقط ایران نیست که طی این سال‌ها در پیشگیری از اعتیاد ضعیف کرده باشد. کشورهایی هستند که هزینه‌های سنگینی را برای مبارزه صرف کرده‌اند اما موفقیت چندانی نداشته‌اند. وقتی به گزارشات سازمان ملل نگاه کنیم می‌بینیم که در طول دو تا سه سال اخیر تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر بالا رفته و این به دلیل ضعف در برنامه‌های مرتبط با پیشگیری است و اهمیتی به مساله پیشگیری نمی‌دهند.
وظیفه مسوولان حوزه مبارزه با مواد مخدر در ماجرای تغییر الگوی مصرف معتادان چیست؟
ستاد مبارزه با مواد مخدر باید برای تغییر الگوی مصرف معتادان و مصرف‌کنندگان مواد مخدر برنامه‌ریزی کند و مساله مهم گرایش مصرف‌کنندگان از مخدرها به مصرف روانگردان‌ها را بررسی و مدیریت کند. اعتیاد مصرف‌کنندگان به مخدرها نسبت به روانگردان‌ها، قابلیت درمان بهتر و عوارض کمتری دارد. برای مخدرها داروی جایگزین داریم و می‌توان اعتیاد افراد به مخدرها را با دارو تحت کنترل نگه داشت ولی برای روانگردان‌ها اینطور نیست.
اگر یک جوان ۲۰ساله از مصرف تریاک به شیشه یا هر نوع روانگردان دیگری روی بیاورد، به راحتی قابل درمان نیست و درمان فرد معتاد به روانگردان روند طولانی و پرهزینه‌ای را برای او، خانواده‌اش و دولت به دنبال خواهد داشت و امکان بازگشت مجدد فرد به اعتیاد هم در این شرایط خیلی زیاد است.