دولت می‌توانست ابهامات حقوق بشری را رفع کند

آرزو فرشید- خیلی از مردم، مسوولان و کارشناسان در ایران معتقدند که اوضاع حقوق بشر در ایران آنقدرها که احمد شهید گفت هم بد نیست اما از گزارشگری که فرصت حضور و بررسی دقیق را ندارد توقع بیشتری نیز نمی‌توان داشت.
ادامه نگرانی‌ها از وضعیت حقوق بشر در ایران، آن چیزی است که احمد شهید، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در نخستین گزارش خود پس از استقرار دولت جدید در ایران به آن پرداخت و تاکید کرد که نشانه‌ای مبنی بر پیشرفت در رفع تبعیض‌های جنسیتی در ایران و همچنین نقض مداوم حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم ایران به چشم نمی‌خورد.
مقامات ایرانی نیز در مقابل این گزارش ساکت نماندند و بلافاصله در واکنش به آن، این گزارش را غیرمنصفانه و نادرست خوانند. نمایندگی دایم جمهوری اسلامی ایران در نیویورک اتهامات وارده از سوی گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل را رد کرد و آن را گزارشی بدون در نظر گرفتن واقعیات امروز جمهوری اسلامی ایران، جهت دار و مخلوط با اغراض و انگیزه‌های سیاسی خواند.
در این پاسخ که توسط کارشناس نمایندگی کشورمان قرائت شد، درخواست ایران برای تهیه گزارشی متوازن، غیرجانبدارانه و به دور از نفوذ و گرایشات سیاسی و منطبق بر تحولات اخیر سیاسی و اجتماعی ایران به اطلاع اعضای این شورا رسید.
عضو نمایندگی دایم کشورمان تاکید کرد که تنها با برخورد غیرسیاسی، متوازن و بی‌طرفانه در مورد وضعیت حقوق بشر در کشوری که به عنوان لنگرگاه حقوق بشر، اعتدال و مردمسالاری دینی در منطقه‌ای که از افراط‌گران، تروریسم و حکومت‌های خودکامه رنج می‌برد، می‌توان به ایجاد اعتماد کمک نمود و موجب افزایش همکاری‌ها شد.
وی نقاط ضعف گزارش و مواردی که حاکی از سیاسی و غیرمنطقی بودن آن است را برشمرد و در نهایت پایبندی کشورمان به تعهدات بین‌المللی و علاقه دولت جدید به ارتقای همکاری‌ها با ساختارهای حقوق بشری را مورد تاکید قرار داد.
گزارشگری که به رسمیت نمی‌شناسیم
مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز با تاکید بر اینکه انتصاب گزارشگر ویژه حقوق بشر توهین به ملت بزرگ ایران است و آن را به رسمیت نمی‌شناسد، گفت: همانطور که قبلا نیز اعلام کرده‌ایم سازوکار انتصاب گزارشگر کاملا سیاسی بوده و نتیجه یک روند گزینشی است که توسط معدود کشورهای خاص در شورای حقوق بشر دنبال می‌شود.وی گزارش در خصوص وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران را جهت دار و با انگیزه‌های سیاسی خواند و گفت: جمهوری اسلامی ایران در منطقه‌ای که از افراطی‌گری، خشونت و تروریسم رنج می‌برد به عنوان محور ثبات منطقه و برپایه مردمسالاری دینی و اعتدال مسوولانه با جامعه بین‌المللی تعامل سازنده دارد و نمی‌پذیرد گزارش‌های مغرضانه ملاک قضاوت وضعیت حقوق بشر در ایران قرار گیرد.
وی اضافه کرد: گروه‌های تروریستی و خشونت‌طلب که دستشان به خون مردم بیگناه آلوده است عموما منابع تهیه این گزارش قرار گرفته‌اند و از این‌رو گزارش یادشده فاقد اعتبار و وجاهت قانونی است.
افخم خاطرنشان ساخت: تاثیرپذیری گزارشگران برخی رویکردها و سیاست‌های مغرضانه مانع از درک عمیق و نگاه واقعبینانه و بی‌طرفانه به واقعیات و تحولات مترقی جمهوری اسلامی ایران شده است به‌طوری که مشارکت بالا و کم‌نظیر مردم در انتخابات مهم ریاست جمهوری در خردادماه سال‌جاری در این گزارش نادیده گرفته شده است.
مقصر خودمان هستیم
سوال اینجاست که آیا تنها واکنش نشان دادن به گزارشات سازمان ملل از تاثیر جهانی آن می‌کاهد یا تغییری در نگاه سازمان‌های بین‌المللی به ایران ایجاد می‌کند؟
کامبیز نوروزی، کارشناس مسایل حقوقی در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» با اشاره به گزارش احمد شهید اظهار کرد: یکی از مشکلات مهم دیپلماسی ایران ضعف در استفاده از قواعد عمومی روابط و حقوق بین‌المللی است که در دولت احمدی‌نژاد مضاعف نیز شد.
وی با تاکید بر اینکه معمولا موضوع حقوق بشر در سازمان‌های بین‌الملل عمومی به عنوان یک ابزار سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اظهار کرد: این یکی از مشکلات بزرگ در سازمان‌های بین‌المللی است.
نوروزی ادامه داد: واقعیت این است که در مورد ایران نیز از حقوق بشر به عنوان یک ابزار سیاسی بهره می‌گیرند و به اعتقاد من این مساله بیشترین آسیب را به جنبش‌های حقوق بشر در سطح جهان می‌زند.
این کارشناس حقوق مدنی یادآور شد: این رفتار سازمان‌های بین‌المللی ایران را از استفاده از ادبیات و روابط حقوقی مناسب بی‌نیاز نمی‌کند و متاسفانه پاسخ‌های ایران، پاسخ‌هایی نیست که در گفتمان بین‌المللی حقوق بشر جایگاهی داشته باشد.
وی تاکید کرد: غیر از دوره ریاست‌جمهوری آقای خاتمی که گروه‌های حقوقدان و متخصص خبره در حوزه حقوق بشر در سطح سازمان ملل وارد می‌شدند در ادوار دیگر به این نکته توجهی نشد.
نوروزی همچنین با اشاره به اینکه گزارشات احمد شهید به‌طور عمده مبتنی بر منابعی است که یا با نظام جمهوری اسلامی به‌طور کلی مشکل دارند یا بعضا افرادی هستند که به دلیل برخی مشکلات لطماتی دیده‌اند، گفت: این در حالی است که نهادهای مستقل مدنی در داخل کشور و دولت جمهوری اسلامی می‌توانند منابعی باشند که با پاسخ به این شبهات در این گزارشات تاثیر مثبت بگذارند.
به گفته وی، وضعیت فعلی کشور در حوزه‌هایی مثل آزادی رسانه‌ها، حقوق کودکان و زنان به مراتب بهتر از آن چیزی است که در گزارش احمد شهید گفته شده است.
وی ادامه داد: گفتمان حقوق بشر در عرصه بین‌الملل قربانی ساختار قدرت بین‌المللی و عمیقا سیاسی است اما برخورد‌های نادرست از سوی ایران باعث می‌شود که پاسخ‌های دولت به ابهامات موجود در این گزارشات منعکس نشود.
نوروزی تصریح کرد: به هر حال در عرصه بین‌المللی این گزارشات منعکس می‌شود و تاثیرگذار است اگر چه این تاثیرات ناعادلانه است اما مسبب آن خود دولت و وزارت خارجه است که زمینه ارایه پاسخ‌های منطقی در داخل کشور را فراهم نمی‌کند.
وی افزود: دولت با این گزارشات برخورد انفعالی می‌کند و در نتیجه حق ایران پایمال شده و گزارشگر ویژه عملا به سخنگوی جریانات سیاسی مخالف تبدیل می‌شود.
ما متضرر می‌شویم
احمد بشیری، کارشناس مسایل حقوقی نیز در همین رابطه گفت: به نظر من رفتار ما- دستگاه قضایی و وزارت امور خارجه- در این زمینه رفتار شایسته‌ای نیست زیرا این آقا به هر حال از یک مرجع جهانی ماموریت دارد و بهتر است ما مجال بررسی و تحقیق را برای وی فراهم کنیم تا گزارشات بهتر و دقیق‌تری ارایه کند.
وی افزود: وقتی ما این اجازه را نمی‌دهیم، گزارشگر ویژه نیز برای تنظیم گزاش از منابع دیگری- به قول خود آقایان از دشمنان- استفاده می‌کند و در یک گزارش یکسویه واقعیت‌های مثبت موجود در جامعه منعکس نمی‌شود.
بشیری تاکید کرد: تکذیب کردم مسایلی که تمام دنیا از آن خبر دارند رفتار نادرست دیگری است که باید در مورد آن تجدیدنظر کرد و عاقلانه‌تر عمل کنیم.
وی ادامه داد: روشن است که وقتی گزارشی به سازمان ملل ارایه می‌شود در اختیار سایر دولت‌ها نیز قرار می‌گیرد و در نهایت ما از انتشار این نوع گزارشات متضرر می‌شویم.