رشد 8‌درصدی در محاق!

فاطمه رحیمی- بحث افزایش تعطیلی از یک روز به دو روز در هفته چند سالی است که بین مسوولان کشوری مورد بحث است اما اینکه روز دوم این تعطیلی پنجشنبه باشد یا شنبه، همواره محل اختلاف‌نظر جدی بوده است. عضو هیات رییسه کمیسیون اجتماعی مجلس روز یکشنبه هفته جاری با اشاره به مصوبات این کمیسیون اعلام کرد، دومین روز تعطیلی هفته، پنجشنبه‌ها خواهد بود؛ رییس اتاق تهران اما در واکنش به این خبر نسبت به عدم تحقق رشد 8‌درصدی اقتصاد با توجه به شرایط موجود و تعطیلی احتمالی پنجشنبه‌ها هشدار داد.
پیشتر مجلس با تعطیلی روز شنبه به عنوان دومین روز تعطیل موافقت کرده بود اما شورای نگهبان 13مردادماه، تعطیلی روز شنبه در لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته را خلاف موازین شرع دانست و با آن مخالفت کرد. همچنین هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در 12 خردادماه پس از بررسی مصوبه مجلس درباره تعطیلی شنبه‌، این مصوبه را مغایر با سیاست‌های کلی نظام قانونگذاری و سیاست‌های کلی تشویق سرمایه‌گذاری دانسته بود.
پس از تصویب دو روز تعطیلی در هفته توسط نمایندگان مجلس، فعالان و کارشناسان اقتصادی روی این پیشنهاد قبلی خود پافشاری کردند که روزهای جمعه و شنبه به عنوان روزهای تعطیل، تعیین شود. به باور آنها چنانچه این ساماندهی در وضعیت تعطیلی کشور روی دهد، تعداد روزهایی که نظام کاری ایران با سیستم مالی و بازار سایر کشورها هماهنگ نیست به دو روز جمعه و یکشنبه محدود می‌شود، چراکه روزهای شنبه و یکشنبه در اکثر کشورها تعطیل است و با تعطیل شدن جمعه و شنبه در ایران، یک روز تعطیلی با جهان (شنبه) مشترک می‌شود و روابط فقط در روزهای جمعه (تعطیلی ایران) و یکشنبه (تعطیلی جهانی) ناهماهنگ خواهد بود.
این در حالی است که با انتخاب دو روز پنجشنبه و جمعه به عنوان روزهای تعطیل هفته، این ناهماهنگی بین بازار ایران با دیگر کشورها، موجب قطعی ارتباط برای چهارروز پنجشنبه، جمعه، شنبه و یکشنبه می‌شود که در نهایت تنها امکان فعالیت بین‌المللی برای سه‌روز دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه باقی می‌ماند. در این وضعیت، ایران روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل است و غالب کشورها در روزهای شنبه و یکشنبه بنابراین در این چهارروز به واسطه تعطیلی یکی از طرف‌ها در عمل امکان ارتباط جهانی وجود ندارد.
این تصمیم همواره با مخالفت بخش خصوصی و فعالان اقتصادی مواجه شده است؛ اتاق بازرگانی تهران در بیانیه‌ای در تاریخ 28 فروردین‌ سال‌جاری در مورد افزودن روز پنجشنبه (به جای شنبه) به تعطیلات پایان هفته عنوان کرد که تصمیمی گرفته شده که نشانه عدم باور قلبی و ذهنی به بخش خصوصی است و درخواست کرد که شنبه را به جای پنجشنبه تعطیل کنند.
این در حالی است که محمود نجفی‌عرب، ریاست اتاق بازرگانی تهران در 28 فروردین در چهاردهمین جلسه هیات نمایندگان اتاق تهران در دوره دهم در نقد تعطیلی پنجشنبه‌ها گفته بود: این اتفاق را برخلاف سیاست‌های نظام و شعار سال‌جاری، جهش تولید با مشارکت مردم خواند و او تاکید کرد که تعطیلات پنجشنبه‌ها شرایط اقتصادی را بدتر خواهد کرد. به گفته او اخیرا محمدباقر قالیباف از پنج تن از مراجع قم در مورد اینکه به لحاظ شرعی روز شنبه تعطیل باشد ایراد دارد یا نه؛ استفتا گرفته است که آنها نیز اعلام کردند این موضوع مشکل شرعی ندارد.
نامه صمد حسن‌زاده، رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به دفتر رهبر معظم انقلاب،‌ مهم‌ترین تلاش بخش خصوصی برای ممانعت از تعطیلی پنجشنبه و انتخاب شنبه به‌عنوان روز تعطیل به شمار می‌رود. او در نامه‌های جداگانه به دفتر مقام معظم رهبری، ابراهیم رییسی ،رییس‌جمهور وقت و محمدباقر قالیباف ،رییس مجلس شورای اسلامی ضمن یادآوری نکات مهم و کارشناسی درباره تغییر تعطیلات آخر هفته و مواضع بخش خصوصی در این زمینه، خواستار برنامه‌ریزی و همراهی برای مطابق‌سازی تعطیلات آخر هفته با تعطیلات جهانی و اعلام روز شنبه به‌عنوان تعطیلی شد.
عقب ماندن از عرصه اقتصاد جهانی
پیش از این نیز روزنامه جهان‌صنعت در گزارش‌های متعددی در گفت‌وگو با فعالان بخش خصوصی نسبت به این تصمیم واکنش نشان داده بود.
مجتبی بهاروند، مشاور عالی کمیسیون حمل‌و‌نقل اتاق بازرگانی ایران در ادامه درخصوص آسیب تعطیلی پنجشنبه‌ها به تجارت و اقتصاد کشور به «جهان‌صنعت» گفته بود: از نظر مراودات جهانی و حمل‌و‌نقل و لجستیک در حال حاضر در دنیا عقب هستیم، شنبه و یکشنبه که دنیا تعطیل است و کار نمی‌کند، جمعه هم ما تعطیل هستیم، همین تفاوت باعث بروز مشکلاتی شده است و اگر پنجشنبه هم به این تعطیلات اضافه شود، بیش از پیش از دنیا عقب خواهیم ماند. این فاصله چهارروزه با دنیا علاوه‌بر مشکلاتی از قبیل تحریم‌ها موجب آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اقتصاد خواهد شد.
فاصله ۴روزه صـادرکنندگان
با مشتریان
علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران نیز در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفته بود: با توجه به شرایط تحریمی کشور، یکی از کارهایی که حکمرانی و دولت باید در آن راستا تلاش کند، بهبود مستمر فضای کسب‌و‌کار است. از طرفی شرکت‌های بسیاری در حوزه بازرگانی چه در واردات که مواد اولیه و نهاده و کالاهای واسط وارد می‌کنند و چه صادرکننده‌های زحمتکش که با خارج از کشور در ارتباط هستند. در حال حاضر دنیا به سمتی حرکت می‌کند که تعطیلاتش را با جهان همسان کند و با توجه به اختلاف ساعت اجتناب‌ناپذیری که وجود دارد کارها را با کمترین اتلاف وقت انجام دهد، حتی کشورهای عربی در این راستا در تعطیلات خود بازنگری کرده‌اند و به دنبال تعطیلی روزهای شنبه و یکشنبه هستند تا صادرکنندگان مجبور نباشند چهارروز معطل بمانند. این در حالی است که در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های ایرانی مجبورند در روزهای جمعه به صورت کشیک کار کنند و با دنیا تعامل داشته باشند.
سرکوب تجارت در سال جهش تولید
مرتضی حاجی‌آقامیری، عضو اتاق بازرگانی ایران نیز در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفته بود: تعطیلی پنجشنبه و جمعه کار را بدتر و بغرنج‌تر خواهد کرد، به این دلیل که قصد بخش خصوصی از پیشنهاد تعطیلی جمعه و شنبه این بود که تعداد روزهایی که با روزهای کاری جهانی انطباق دارد، افزایش یابد اما با این اوصاف چهارساعت کار در هفته کمتر می‌شود و چهارروز تعطیلی، دوروز در ایران و دو روز در خارج از کشور باعث می‌شود عملا با طرف‌های تجاری‌مان کمتر از نصف‌هفته در مراوده باشیم. طبیعتا در این شرایط نه تجارت خارجی کشور قادر به حفظ وضعیت فعلی خودش است، نه اینکه جهش تولید اتفاق می‌افتد و این امر نشان‌دهنده آن است که در سال «جهش تولید با مشارکت مردم» دولت و مجلس قصدشان سرکوب تجارت و اقتصاد است، نه رونق آن.
تعطیلی بی‌منطق و غیرکارشناسی
میثم زالی، دبیرکل مجمع ملی همیاران توسعه پایدار با انتقاد از تعطیلی پنجشنبه‌ها به «جهان‌صنعت» گفته بود: اینکه مجلس و دولت برای افزایش تعطیلات هفتگی تصمیمی را اتخاذ کنند که باعث افزایش روحیه نشاط نیروی کار و همچنین باعث کاهش آلودگی هوا و صرفه‌جویی در هزینه دولت شود، اقدامی پسندیده است اما منطق انتخاب روز پنجشنبه غیر‌قابل درک است؛ آنها بدون در نظر گرفتن و ارزیابی کارشناسانه و بدون در نظر گرفتن نظرات فعالان بخش خصوصی اقدام به تعطیلی پنجشنبه می‌کنند که در جهان اقدامی بی‌سابقه است، به‌گونه‌ای که هیچ کشور دیگری را در جهان نمی‌توان یافت که پنجشنبه و جمعه تعطیل باشد. وی در ادامه اضافه کرد: اگر قرار است مراودات بین‌المللی داشته باشیم باید زمانی این مراودات رخ دهد که طرفین سرکار باشند. وقتی پنجشنبه و جمعه تعطیلیم و اکثریت کشورهای جهان شنبه و یکشنبه تعطیل هستند، حتی امارات و عربستان نیز به سمت تعطیلی شنبه و یکشنبه حرکت می‌کنند، تمام این کارها به این دلیل است که عربستان و امارات و سایر کشورهای اسلامی خواهان ارتباط با دنیا هستند. کشور ما در اوج تحریم‌هایی که بخشی از سیاست حاکم بر جامعه ماست و فعالان اقتصادی، تولید و صنعت نیز متاثر از این موضوع هستند، ما خودمان محدودیتی به این شرایط
اضافه می‌کنیم .
هشدار سنگین رییس اتاق تهران
در این راستا، رییس اتاق تهران دوباره صبح دیروز در صد و شانزدهمین شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی استان تهران با هشدار نسبت به تعطیلی پنجشنبه‌ها گفت: وقتی دولت از تعطیلی پنجشنبه صحبت می‌کند این امر در وضعیت کسب‌و‌کارها هم تاثیر می‌گذارد و این برای تولیدکنندگان بخش خصوصی ایجاد هزینه می‌کند.
محمود نجفی عرب، شرحی از وضعیت اقتصاد کشور ارائه کرد و گفت: دولت و مجلس در برنامه هفتم توسعه رشد هشت‌درصدی را تعریف کردند و این امر برای اجرا هم ابلاغ شد، از این هشت‌درصد 2/5‌درصد از رشد سرمایه و 8/2 نیز از بهره‌وری باید حاصل می‌شد اما باید دید با شرایط کنونی کشور تحقق رشد هشت‌درصدی ممکن است؟
وی افزود: براساس داده‌های مرکز آمار در برنامه‌های چهارم تا ششم، رشد تولید ناخالص داخلی کشور حدود 5/3‌درصد بوده است و ما در این سه برنامه به رشد هشت‌درصد نرسیدیم و میانگین رشد اقتصادی در این سه برنامه 8/1‌درصد بوده است.
رییس اتاق تهران ادامه داد: آنچه مانع دستیابی به رشد مطلوب شده کمبود منابع ارزی، ضعف شدید جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی، نامساعد بودن فضای کسب‌و‌کار، ناترازی آب و برق و گاز، کمبود منابع مالی و استهلاک سرمایه و منفی بودن نرخ سرمایه‌گذاری در ۱۱ سال گذشته بوده است.
وی یادآور شد: برای رسیدن به رشد اقتصادی هشت‌درصدی نیاز به حداقل ۱۰۰‌میلیارد‌دلار سرمایه خارجی است اما با توجه به تحریم و شرایط اقتصادی سیاسی و اجتماعی جذب این رقم بعید به نظر می‌رسد. همچنین در برنامه هفتم توسعه به سرمایه‌گذاری برای ۳۰هزار مگاوات برق نیاز داریم تا ناترازی برق را جبران کنیم این برابر با صرف هزینه ۳۵‌میلیارد دلاری است.
رییس اتاق تهران اظهار کرد: براساس اعلام بانک مرکزی رشد سرمایه در سال ۱۴۰۱ به قیمت ثابت ۱۳۹۵ برابر با ۲۷۵ همت بوده که این در ایران برابر با نرخ استهلاک است، همچنین خالص سرمایه ارزی کشور در سال گذشته منفی ۱۵‌میلیارد لار بوده است و کشور رتبه خوبی در جذب سرمایه خارجی ندارد.
نجفی عرب در ادامه به موضوع بهره‌وری پرداخت و گفت: در زمینه بهره‌وری هم اوضاع خوبی نداریم و بنا بر اعلام وزارت جهاد کشاورزی در حوزه آب به ازای هر مترمکعب آب یک و نیم کیلو محصول تولید می‌کنیم این رقم در کشورهای پیشرفته معادل سه‌کیلوگرم است. در برنامه چهارم قرار بود 5/2‌درصد سهم ما از بهره‌وری در رشد اقتصادی باشد، در برنامه پنجم این رقم 64/2‌درصد و در برنامه ششم 68/2‌درصد و در برنامه هفتم هم 8/2‌درصد باشد اما هیچ‌کدام از این رقم‌ها محقق نشد و رشد بهره‌وری حتی به یک‌درصد هم در این سال‌ها نرسید.
وی تصریح کرد: وضعیت کشور وضعیت مطلوبی نیست و همین رویه دارد ادامه پیدا می‌کند و سهم بخش خصوصی از اقتصاد بیشتر از ۱۲‌درصد نیست. رییس اتاق تهران در ادامه از تصویب تعطیلی روز پنجشنبه در مجلس گلایه کرد و گفت: وقتی دولت از تعطیلی پنجشنبه صحبت می‌کند این امر در وضعیت کسب‌و‌کارها هم تاثیر می‌گذارد و این برای تولیدکنندگان بخش خصوصی ایجاد هزینه می‌کند.
وی افزود: همه کشورهای دنیا غیر ‌از جیبوتی که جمعه تعطیل است، شنبه و یکشنبه تعطیل هستند حتی افغانستان و عراق هم جمعه و شنبه تعطیل هستند و اتاق بازرگانی هم تعطیلی شنبه را پیشنهاد کرد اما در‌نهایت در مجمع تشخیص مصلحت صراحتا به ما اعلام کردند که تعطیلی شنبه ممکن نیست و ما هم گفتیم پس پنجشنبه را تعطیل نکنید و مجمع هم نپذیرفت و شورای نگهبان هم دو دلیل برای رد تعطیلی شنبه آوردند؛ یکی تعارض با سیاست‌های ابلاغی و دیگری هم به دلیل تعارض با شرع مقدس.
وی یادآور شد: تعطیلی دو روز در هفته باز هم به مجلس بازگشت و با‌وجود استدلال‌های اتاق بازرگانی در کمیسیون اجتماعی بر عدم تعطیلی پنجشنبه این امر تصویب شد و البته گمرکات و سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت از تعطیلی پنجشنبه استثنا شده‌اند.
رییس اتاق بازرگانی تهران تاکید کرد: دستگاه حاکمیت اصلا حرف بخش خصوصی را گوش نمی‌دهد، 10 سال است که نفهمیدیم چرا رابطه بانکی ما با جهان قطع است با این حال ناامید نیستیم و باید این مملکت را بسازیم اما با این روند بعید به نظر می‌رسد به رشد هشت‌درصدی برسیم.
تعطیلی پایان هفته را به بحران ملی تبدیل نکنیم
علیرضا فخاری، استاندار تهران نیز با انتقاد از تعطیلی پنجشنبه‌ها در این نشست گفت: بازرگانان هم باید نظامی را تعریف کنند که در تمام هفته با جهان ارتباط داشته باشند و این مساله را نباید به این اندازه بغرنج کنند.
استاندار تهران در صد و شانزدهمین شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی استان تهران در اتاق بازرگانی تهران گفت: رشد ۲۴‌درصدی صادرات اقتضائات خود را دارد، برنامه‌ریزان آماری برنامه می‌چینند اما در اجرا موفق نیست و برنامه‌ریزی و اجرا باید با هم تطبیق داده شود، ما یک دیپلماسی آرمانی اقتصادی داریم اما در اجرای آن همچنان مشکل است.
وی افزود: عدم ثبات سیاست‌ها که تضمین‌کننده نظامات است از چالش‌های ماست، نظام اداری کشور باید اصلاح شود و هرکس قانون را تفسیر به رای نکند پس ما نیاز به ثبات سیاست‌ها داریم و بخش صادرات هم از این جریان بی‌نصیب نیست.
فخاری ادامه داد: همین بازگشت ارز حاصل از صادرات به قدری پیچیده است که صادرکننده از آن امتناع می‌کند. آنچه دیگران از اراده صادرات به ما تحمیل می‌کنند به واردات ما تعبیر می‌شود و ناترازی تجاری ما نشان می‌دهد که دیگران در واردات به ما غالب هستند اما قابل توجه است که حتی قدرت‌های اقتصادی هم با انواعی از تحریم‌ها در کشمکش هستند و در مبادلات محدودیت دارند. وی یادآور شد: متاسفانه در کشور ما ثبات وجود ندارد و برای این بی‌ثباتی هم هیچ‌کس مواخذه نمی‌شود نمونه این بی‌ثباتی در عدم توفیق در توسعه مناطق آزاد محرز است.
استاندار تهران در ادامه به موضوع تعطیلی پنجشنبه پرداخت و گفت: تعطیلات پایان هفته از نظر عموم مساله مهمی نیست و بازرگانان هم باید نظامی را تعریف کنند که در تمام هفته با جهان ارتباط داشته باشند و این مساله را نباید به این اندازه بغرنج کنند، بسیاری از مشاغل مانند بخش درمان اصلا تعطیلی ندارند و در تمام هفته خدمت‌رسانی می‌کنند، ما هم می‌توانیم در تجارت بین‌الملل راهکارهایی را اتخاذ کنیم که تجارت را در تعطیلات جهانی نیز پیش ببریم و این مساله را به بحران ملی تبدیل نکنیم.