رفراندوم برای پایان دعوای‌ چهل‌ ساله

«جهان صنعت»- این چندمین بار است که طی یک‌سال اخیر رییس‌جمهور کشورمان از لزوم اجرای همه‌پرسی سخن می‌گوید: موضوعی که برای برخی تابو و نگران‌کننده است. این در حالی است که گرفتن آرای مردمی می‌تواند به جایگاه نظام و پایداری آن کمک قابل توجهی کند. واقعیت آن است که از نگاه دولت برخی رویکردها و راهکارها جوابگوی حل مشکلات کشور نیست‌ به ویژه در شرایط فعلی که مردم در تنگنای اقتصادی ناشی از تحریم قرار دارند و مضاف بر آن کشورهای اروپایی در اجرای تعهدات هسته‌ای سهل‌انگاری می‌کنند و آن را به تعویق می‌اندازند.
این بار رییس‌جمهور در دیدار با دانشجویان از موضوعات مورد مناقشه و اختلاف مقامات ارشد کشور سخن می‌گوید؛ از وضعیت اقتصاد کشور و اینکه پیشرفته شدن بدون تعامل با دنیا شدنی نیست. روحانی معتقد است که می‌شود زندگی را به نحوی گذراند اما نمی‌توان بدون تعامل با دنیا و کشورها به توسعه رسید. طبق نگاه دولت باید در خصوص این مسائل استراتژیک همه‌پرسی صورت بگیرد. روحانی از ۴۰سال دعوا و بحث در رابطه با اجرای همه‌پرسی هم سخن گفت و اینکه تنها راه‌حل برای برون‌رفت از شرایط فعلی، به اجرا گذاشتن رفراندوم است.
این اظهارات روحانی در حالی مطرح می‌شود که پیش از این رییس‌جمهور برای برقراری همه‌پرسی به صورت مشخص از موضوعی یاد نکرد و نگفت که برای چه تصمیمی نیاز به جمع کردن نظر مردم است. اما دیروز در جمع دانشجویان مشخصا به نگاه مخالف کشور برای تعامل با غرب پاسخ می‌دهد و از اختلافات بر سر یک موضوع سخن می‌گوید. طبق گفته رییس‌جمهور یکی می‌گوید برجام خیلی خوب بود، یکی می‌گوید خیلی بد بود. عده‌ای می‌گویند عمر را با تعامل هدر می‌دهید، باید ایستادگی کنیم مقابل غرب و غرب خودش بعدا متوجه می‌شود. اما نهایتا راه‌حل استراتژیک داشتن نظر مردمی است.
به نظر می‌رسد رییس‌جمهور به خوبی از آرای مردمی مطلع است که از نتایج برگزاری رفراندوم ترسی ندارد. البته با وضعیت کنونی و مشکلات ناشی از اقتصاد، حمایت از دولت در موضوعات مورد اختلاف با نظام دور از تصور نیست کما‌اینکه اگر چندین سال پیش در خصوص توافق هسته‌ای نیز رفراندوم برگزار می‌شد مردم هم‌راستا با دولتی تصمیم می‌گرفتند که برای دو دوره متوالی انتخابش کردند. لذا شاید اکنون مردم از دولت و وضعیت اقتصادی ناراضی باشند اما بعید نیست تعامل با غرب و دنیا برای پیشرفت و توسعه کشور از نظرات قاطع مردمی باشد و البته شاید همین واهمه از نتایج همه‌پرسی باعث مخالفت با برگزاری آن از جانب مقامات ارشد و صاحبان نفوذ در کشور باشد.
باید تاکید داشت که تعامل با دنیا از نمونه مواردی است که احتمالا مورد اختلاف دولت و حاکمیت است که حالا روحانی از آن صریحا سخن می‌گوید؛ موضوعی که ممکن است با رفراندوم به نتیجه برسد. اما بعید است بزرگان کشور به این خواسته روحانی تن دهند چرا که شرایط برجام به شدت خطرناک است و عملا این معاهده در معرض نابودی است لذا از نظر حکومت راهکارهای روحانی و قدرت دیپلماسی‌اش بی‌نتیجه و حتی به ضرر کشور بوده و نه تنها موجب پیشرفت کشور نشده بلکه باعث عقبگرد ایران شده. از این جهت راهکار مقاومت و ایستادگی برای برون‌رفت از شرایط فعلی تنها راهکار نظام معرفی می‌شود. با این حال روحانی از وضعیت کشور ناراضی و معتقد است با مقاومت، کشور به توسعه نمی‌رسد. او سال‌ها تمرکز خود و دولت و دستگاه وزارت امور خارجه‌اش را بر سر برجام گذاشت و حالا با خروج آمریکا از این توافقنامه و ترس اروپا از آمریکا، ایران ملزم به کاهش تعهدات هسته‌ای شده و این موضوع احتمالا با همین شرایط تعهدات هسته‌ای از جانب ایران را به صفر می‌رساند.
اینها دغدغه روحانی و گلایه او از وضعیت کشور است؛ از قوانینی که دست و پایش را برای اداره کشور کوتاه کرده و حال تنها راه فرار از این وضعیت را برگزاری رفراندوم در خصوص برخی مسائل مثل روابط ایران و آمریکا می‌داند تا شاید با مذاکره، از نابودی توافقنامه هسته‌ای جلوگیری شود. روحانی بارها در سخنان اخیرش از تمایلش برای مذاکره با هر کسی که به نفع کشور و مردم باشد سخن گفته اما واقعیت آن است که دیگر این اختیار را ندارد. در این میان اصولگرایان به شدت مخالف اختیارات ویژه روحانی و برگزاری رفراندوم هستند چرا که طبق گفته آنها رییس‌جمهور به اندازه کافی اختیارات دارد و اگر تصمیم دولت در خصوص برجام نبود وضعیت کشور به شرایط بحرانی فعلی نمی‌رسید. از این رو باز گذاشتن دست دولت برای تصمیم‌گیری در خصوص مذاکره را به صلاح نمی‌دانند. اما در مورد رفراندوم نیز مخالفان دولت معتقدند اگر باب این موضوع در کشور باز شود و برای هر موضوع کوچکی رفراندوم برگزار شود حاکمیت و تصمیمات نظام مورد خدشه قرار می‌گیرد و این موضوعات می‌تواند زمینه را برای ایجاد رفراندوم‌های مهم‌تر که می‌تواند خواسته آمریکا برای تغییر نظام جمهوری اسلامی باشد فراهم کند.
دیروز حسن روحانی در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و فناوری کشور، در مهم‌ترین بخش سخنان خود گفت: در کشور مسائلی داریم که خیلی حل و فصلش طول نمی‌کشد. مشکل آب، محیط زیست، راه و امثال آنها با چند سال تلاش برطرف می‌شود، اما یکسری مسائل داریم که بلند‌مدت است و اساتید و دانشگاه‌ها در آن نقش بیشتری دارند و آن، استراتژی پیشرفت کشور است.
وی افزود: پیشرفت و آینده کشور در سایه تقابل با دنیاست یا تعامل؟ این مساله راهبردی اساسی است. ۴۱ سال است به جواب این سوال نرسیدیم. یک عده می‌گویند تعامل سازنده، یک عده می‌گویند تقابل. یک عده می‌گویند دشمن ما خبیث است و اینجا دوئل است و باید آن را بشکنیم. عده‌ای هم می‌گویند اکثر مشکلات را با تعامل می‌شود حل کرد.
روحانی گفت: این موضوع با دعوا و ایجاد دو صف برای تقابل حل نمی‌شود. اگر رسانه ملی به طور مساوی برای همه قرار گیرد کار بزرگی انجام می‌شود. دانشگاه‌ها و رسانه‌ها باید جواب سوال طرح شده به افکار عمومی را بدهند. الان همه دعواها سر این موضوع است. یکی می‌گوید برجام خیلی خوب بود، یکی می‌گوید خیلی بد بود. دعوا بر سر برجام نیست. عده‌ای می‌گویند عمر را با تعامل هدر می‌دهید، باید ایستادگی کنیم مقابل غرب و غرب خودش بعدا متوجه می‌شود.
رییس‌جمهور افزود: عده‌ای به ما می‌گفتند با آژانس بین‌المللی اتمی وقت تلف می‌کنید، آژانس دست آمریکاست. خیلی وقت گرفت، ما به نقطه‌ا‌ی رسیدیم که پی‌ام‌دی را با همین آژانس حل کردیم و اعلام کردند تمام شد. خیلی ناراحت شدند. عده‌ای هم خوشحال شدند و گفتند ما که از اول گفتیم. با ۱+۵ مذاکره می‌کنیم می‌گفتند چرا این کار را می‌کنید. برای خیلی‌ها گران تمام شد. حقوقدان و سیاستمدار می‌فهمد‌ یعنی چه شش قطعنامه به اتفاق آرا علیه ما صادر شد را پس گرفتند. بعد هم گفتند شما در فعالیت هسته‌ای حق دارید. تنها کشوری که در قطعنامه آمده حق دارد فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای کند، ایران بوده است.
وی ادامه داد: سران یکی از کشورها در سفر اخیر نیویورک گفت ما حیرت کردیم همه شرکت‌های اقتصادی دنیا به ایران آمدند. بعد از برجام در سال ۹۱ رشد ما در دنیا اول شد. وقتی تورم را تک‌رقمی کردیم و رشدمان شد ۵/۱۲ درصد دنیا را به تعجب‌وا داشتیم. می‌گویند مدیریت ضعیف است؟ این هم مدیریت است. تورم ما سه سال تک‌رقمی بود. در بنزین و گندم خودکفا شدیم.
روحانی گفت: از آن توافق با فشار اسراییل، عربستان و تندروهای آمریکا خارج شدند. برجام که بد بود. بیایید مقایسه کنید قبل و بعد برجام را.
وی ادامه داد: به ما می‌گفتند مگر عقل‌تان را از دست داده‌اید که به دادگاه لاهه رفتید. ما رفتیم و سه نوبت هم پیروز شدیم. کسی فکر نمی‌کرد لاهه قبول کند در موضوع برجام صلاحیت رسیدگی دارد. پیروزی دیگر رای موقت عدم اجرای تحریم آمریکا بود. رییس‌جمهور گفت: می‌گویند در اقتصاد روی پای خود بایستیم، درست است. اما می‌شود بدون تعامل با دنیا اقتصاد را پیش برد؟ رشد و توسعه بدون تعامل با دنیا با قفل بودن بانک‌ها، واردات و صادرات قفل می‌شود. همین الان هم که داریم اداره می‌کنیم باید از برخی کشورهای همسایه و دوستان‌مان در دنیا تشکر کنیم که به تحریم آمریکا بی‌توجه بودند. در همین شرایط داریم با اوراسیا مشارکت می‌کنیم.
وی ادامه داد: دانشگاه باید به مسائل استراتژیک وارد شود. ما که نمی‌توانیم با هم دعوا کنیم، ۴۰ سال است داریم دعوا می‌کنیم. باید راه را انتخاب کنیم‌ بنابراین از دانشگاه‌ها تقاضا می‌کنم ما را در بخش‌های علمی، اقتصادی و استراتژیک کمک کنند.
وی در بخش‌ دیگری از سخنانش با بیان اینکه به انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک می‌شویم، افزود: فضای دانشگاه هست که انتخابات را گرم می‌کند. عمدتا در زمان انقلاب هم دانشگاه و هم حوزه فضا را گرم می‌کردند. سرنوشت آینده کشور ما را انتخابات‌ها روشن می‌کند. با همه نقص و اشکال بهترین کار صندوق است. برای اصلاح، شایسته‌سالاری و حاکم شدن افکار بحق مردم به صندوق نیاز داریم. ما راه دیگری جز فضای پرشکوه انتخابات نداریم ولو اینکه بگویید اشکال و ایرادی هست. با وجود همه آنها تنها راه آینده کشور انتخابات است. هر کسی عاقل‌تر و فهیم‌تر است و برای کشور آماده فداکاری است مرد یا زن، برگزینیم. هر کسی که خودش را شایسته می‌داند خودش را کاندیدا کند، چه انتخاب شود و چه نشود، چه بگویند تو صالحی و چه بگویند صالح نیستی. وی تصریح کرد: اگر یک انتخابات باشکوه و پر‌رونق با حضور اکثریت مردم را شاهد باشیم قدرت سیاسی ما بالا می‌رود. دشمنان می‌فهمند مردم به کشور و نظام و آینده امید دارند. همه چیز ما با امید درست می‌شود.
روحانی در ادامه اظهار داشت: من خودم را فرزند حوزه و دانشگاه می‌دانم. خوشحالم درس‌های حوزوی‌ام را در حوزه علمیه قم که بالاترین مرکز دینی حال حاضر است و درس علمی‌ام را در دانشگاه تهران که همواره یک مرکز علمی با اعتبار است در کنار اساتید دانشگاهی ممتاز خوانده‌ام.
وی تاکید کرد: مجموعه دانشگاه و حوزه اداره آینده جامعه را بر عهده دارند.
روحانی گفت: بی‌تردید امروز دانشگاه‌های ما مسوولیت بسیار سنگینی را بر دوش دارند و متقابلا دولت و جامعه هم در برابر دانشگاه مسوول هستند. اینکه خدمات دولت کافی هست یا نیست، اینکه از لحاظ علمی و ورزشی و رفاهی به اندازه کافی امکانات را فراهم کرده‌ایم یا نه. باید اعتراف کنم نقص‌هایی هست و باید برای رفع آن تلاش کنیم.
وی ادامه داد: زمین ورزشی فوتبالی که ما می‌آمدیم ورزش می‌کردیم، الان به محل نماز تبدیل شده است؛ الحمدلله برای نماز یک مصلای خوب درست شده است. البته تاکید می‌کنم به وزرای مربوطه به همان اندازه که برای علم جوان‌ها وقت می‌گذاریم برای ورزش‌ آنها هم باید وقت بگذاریم. باید همه این موارد برای دانشجو در کنار هم قرار ‌گیرد تا ما هم بتوانیم بگوییم به وظیفه خود به خوبی عمل کردیم.
رییس‌جمهور گفت: گسترش فضای دانشگاه بدون کیفیت، مطلوب ما نیست. فضای کمی و کیفی باید در کنار هم قرار ‌گیرد. دانشگاه در رشته‌های مختلف به وظایف و رسالت خودش به خوبی عمل کرده است. نسبت به دنیا خیلی عقب نیستیم و حرکت‌های خوبی داشتیم. وی ادامه داد: دانشگاه جایی است که برای ادامه و تنظیم فعالیت پژوهشی و دانشی باید فعال باشد. علم‌فروشی نکنید، اما پژوهش‌ها را بفروشید. کاری کنید که با ارزش بالا و والا در جامعه خودمان و دنیا عرضه شود.
رییس‌جمهور با اشاره به موضوع خودکفایی دانشگاه‌ها گفت: در آینده می‌شود دانشگاه به خودکفایی برسد. دانشگاه را باید به بخش خصوصی وصل کرد. بخش خصوصی آن کسی است که نیمه‌شب هم برای کسب درآمد بیرون می‌رود، منتظر صف و مشتری است اما کارمند ساعت کاری دارد و منتظر تمام شدن مشتری است. کار خصوصی و دولتی فرق دارد و ما باید دانشگاه را به بخش خصوصی نزدیک کنیم.
روحانی با اشاره به موفقیت‌های پدافندهای هوایی کشور کفت: هفت سال فرمانده پدافند هوایی بودم. این پیشرفت حاصل هماهنگی نخبگان و اساتید ما‌ست. در شرایط اقتصادی سختی هستیم، همه باید یکدیگر را یاری کنیم. از مشکلات عبور خواهیم کرد. امسال ما به نسبت پارسال یک قدم بهتر است. تورم، رشد و بورس ما بهتر شده است. در کنار هم باشیم، دولت در خدمت شماست.