روند صعودی تولید جهانی سویا

درحالی‌که روند تولید جهانی دانه سویا صعودی است و کشورهای ایالات‌متحده، برزیل و آرژانتین بیشترین تولید را دارند برآورد می‌شود در سال۲۰۲۴ تولید جهانی به ۴۱۸‌میلیون تن برسد. درحالی‌که دانه‌های روغنی و غلات نقش حیاتی در آینده کشاورزی دارد، در این میان دانه سویا کاربردهای متنوعی دارد به نحوی که دانه‌ سویا یکی از مهم‌ترین منابع پروتئین برای خوراک دام، به‌ویژه برای گاو، گوسفند و مرغ است. همچنین سویا در تولید محصولات غذایی مختلفی از جمله «توفو، سیر سویا، سس سویا، روغن سویا و …» استفاده می‌شود. این در شرایطی است ک سویا مصارف صنعتی بسیاری نیز دارد به‌طوری‌که دانه سویا در تولید مواد پلاستیکی زیست ‌تجزیه‌پذیر، چسب‌ها و مواد دیگر نیز به کار می‌رود. براساس آخرین گزارش بازار غلات که توسط شورای بین‌المللی غلات (IGC) منتشر شد، انتظار می‌رود تولید جهانی سویا در سال بازاریابی ۲۰۲5-۲۰۲4 به رکورد ۴۱۸‌میلیون تن برسد که نشان‌دهنده افزایش ۵‌درصدی نسبت‌به سال قبل است. براساس این گزارش، این افزایش عمدتا ناشی از برداشت‌های زیاد در ایالات‌متحده و برزیل است که نقش حیاتی دانه‌های روغنی را در کشاورزی جهانی تقویت می‌کند. نکته قابل تامل اینکه در این گزارش آمده است درحالی‌که تولید سویا در مسیر صعودی قرار دارد، چشم‌انداز کل غلات (گندم و غلات درشت) کمتر خوش‌بینانه است.
3 تولیدکننده برتر دانه سویا در سال۲۰۲۴
از سوی دیگر داده‌های آماری حاکی از این است که در بحث تولید دانه سویا در سال۲۰۲۴ کشور ایالات‌متحده بیشترین تولید را رقم زده است. به‌عبارت دیگر در سال۲۰۲۴ ایالات‌متحده بزرگ‌ترین تولیدکننده دانه سویا در جهان، با تولید بالای ۱۱۰‌میلیون تن بوده است. همچنین در مدت نامبرده برزیل رقیب اصلی آمریکا، با تولید نزدیک به ۱۱۰‌میلیون تن، در جایگاه دوم تولید جای گرفته است. داده‌های آماری همچنین نشان می‌دهد: در سال۲۰۲۴ آرژانتین با تولید حدود ۴۰‌میلیون تن، سومین تولیدکننده بزرگ بوده است.
داده‌های آماری همچنین بیانگر این است که در مدت نامبرده کشور چین با تولید حدود ۱۶‌میلیون تن، یکی از کشورهای بزرگ مصرف‌کننده و تولیدکننده در رتبه چهارم جای دارد و بعد از آن هند با حدود ۱۲‌میلیون تن پنجمین تولید‌کننده دانه سویاست.
نکته قابل‌تامل اینکه ایران در تولید دانه سویا در رده‌های پایین‌‌تری نسبت‌به کشورهای بزرگ تولیدکننده قرار دارد. به‌طور کلی، ایران معمولا در حدود رتبه۱۵ تا ۲۰ جهانی قرار دارد و تولیدش به‌طور متوسط به حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰‌هزار تن در سال می‌‌رسد. البته به‌دلیل وابستگی ایران به واردات دانه سویا برای تامین نیازهای خوراک دام و صنایع غذایی، این کشور به‌عنوان یک تولیدکننده اصلی شناخته نمی‌شود.
فروش جهانی در سال۲۰۲۳ از 5/‏93‌میلیارد دلار فراتر رفت
براساس این گزارش در حوزه صادرات دانه سویا نیز داده‌های آماری نشان می‌دهد: فروش جهانی دانه‌های سویا از همه کشورها بالغ‌بر 5/‏93‌میلیارد دلار در سال۲۰۲۳ بود. این گزارش حاکی از این است که ارزش کلی صادرات دانه سویا به‌طور متوسط ‌2/69‌درصد برای همه کشورهای صادرکننده نسبت‌به پنج‌سال قبل در سال۲۰۱۹ افزایش یافت که محموله‌های دانه سویا به ارزش 5/‏55‌میلیارد دلار رسید.
گفتنی است در سال۲۰۲۳، پنج‌صادر‌کننده بزرگ دانه سویا کشورهای «برزیل، ایالات‌متحده آمریکا، پاراگوئه، کانادا و اوکراین» هستند. در مجموع، آن گروه پیشرو از تامین‌کنندگان عمده بین‌المللی 8/‏94‌درصد از درآمد جهانی را از سویا صادراتی به دست آورد. در واقع طبق گزارشات منتشرشده در سال۲۰۲۳ کشور برزیل با رقم‌زدن صادراتی به ارزش 2/‏53‌میلیارد دلار سهمی حدود ۵۷‌درصد از کل صادرات را به خود اختصاص داده است. طبق این گزارش کشورهای ایالات‌متحده با صادراتی به ارزش ۲۸‌میلیارد دلار، پاراگوئه با 4/‏3‌میلیارد دلار، کانادا با 6/‏2‌میلیارد دلار، اوکراین با 3/‏1‌میلیارد دلار، آرژانتین با 8/‏948‌میلیون دلار، روسیه با 9/‏744‌میلیون دلار، اروگوئه با 8/‏413‌میلیون‌دلار، آفریقای جنوبی با 1/‏389‌میلیون‌دلار، هلند با 8/‏280‌میلیون‌دلار، نیجریه با 9/‏249‌میلیون‌دلار، بولیوی با 7/‏221‌میلیون‌دلار، اتیوپی با 2/‏130‌میلیون‌دلار، کرواسی با ۱۱۵‌میلیون‌دلار و مجارستان با 1/‏99‌میلیون‌دلار» در جایگاه دوم تا پانزدهم صادرات جهانی قرار دارند. به این ترتیب از نظر ارزش، ۱۵ کشور فهرست‌شده 6/‏98‌درصد از دانه‌های سویای صادراتی جهانی را در سال۲۰۲۳ ارسال کردند.
فروشندگان آمریکای‌لاتین در صدر صادرکنندگان سویا
علاوه‌بر این داده‌های آماری نشان می‌دهد از دیدگاه قاره‌ای، فروشندگان در آمریکای‌لاتین بالاترین ارزش دلاری دانه سویای صادراتی را با محموله‌هایی به ارزش 3/‏58‌میلیارد دلار فروختند که در واقع بیش از ۶۲درصد از کل صادرات جهانی را شامل می‌شود. در رتبه دوم صادرکنندگان واقع در آمریکای شمالی با 8/‏32‌درصد قرار گرفتند و صادرکنندگان اروپا، آفریقا، آسیا و اقیانوسیه در رده‌های بعدی قرار دارند.