سرنوشت نامعلوم ارکسترهای شهرداری تهران

تاسیس و تشکیل انواع و اقسام ارکسترهای دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصی همواره یکی از مهم‌ترین و پرچالش‌ترین فعالیت‌های موسیقایی کشورمان در تمام ادوار به ویژه دهه اخیر بوده و بسیاری از متولیان ضمن تاکید بر شکل‌گیری چنین مجموعه‌هایی نه تنها از حمایت‌های مستمر و پوشش‌های مالی صحبت کرده‌اند بلکه تاکید زیادی داشته‌اند که این ارکسترها در عرصه‌های جهانی نیز فعالیت داشته باشد.
آسیب‌شناسی فعالیت ارکسترها مقوله بسیار بحث‌برانگیزی است که پرداختن به آن نیازمند تهیه گزارش‌های مفصل و البته به نتیجه رسیدن در یک «فراگرد» و نه «فرآیند» است که باید و حتما بر اساس نظام اقتصادی موسیقی ایران چه در حوزه دولتی و چه در حوزه‌های دیگر طراحی و تدوین شود، اما تمرکز این گزارش بر فعالیت شهرداری تهران در زمینه مدیریت ارکسترهای موسیقی است.
ارکستر فیلارمونیک (فیلهارمونیک) به رهبری نادرمشایخی
۲۵ مرداد‌ماه سال ۹۳ حمیدرضا اردلان، معاون وقت هنری و آموزشی خانه هنرمندان ایران از راه‌اندازی و تشکیل ارکستر خانه هنرمندان با عنوان ارکستر فیلهارمونیک (فیلارمونیک) یا ارکستر فرهنگی شهر تهران به رهبری نادر مشایخی خبر داد. به گزارش مهر، حمیدرضا اردلان در گفت‌وگوی خبری گفته بود: این مجموعه موسیقایی در قالب ارکستر فیلارمونیک تشکیل شده و هم‌اکنون نیز تمرین‌های اولیه خود را آغاز کرده ضمن اینکه در حین تمرین هم مشغول جذب نوازندگان بر اساس نظر آقای مشایخی هستیم که به زودی جزییات آن مشخص خواهد شد.
معاون هنری و آموزشی خانه هنرمندان ایران با اشاره به نحوه انتخاب نادر مشایخی به عنوان رهبر ارکستر این مجموعه هنری توضیح داده بود: نادر مشایخی از جمله هنرمندان موسیقی کشورمان است که پیش از این سابقه حضور در مجموعه‌های دیگر موسیقایی به عنوان رهبر ارکستر را دارد بنابراین با توجه به اینکه کیفیت اجرا و نحوه تولید آثار برای ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود از این هنرمند به عنوان رهبر ارکستر دعوت کردیم و امیدواریم با این فضای جدیدی که در خانه هنرمندان ایران پیرامون موسیقی شکل گرفته بتوانیم از این پس فعالیت‌های بیشتری در جهت معرفی موسیقی خوب و ارزشمند داشته باشیم.نخستین شب کنسرت ارکستر فرهنگی شهر تهران (فیلهارمونیک) با حضور حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهور‌، مدیران فرهنگی و هنری، اعضای شورای اسلامی شهر تهران، اعضای هیات مدیره‌ شورای عالی خانه هنرمندان و تعدادی دیگر از هنرمندان ۲۹ دی ماه ۹۳ در سالن استاد ناظرزاده کرمانی تماشاخانه‌ ایرانشهر برگزار شد. همان‌طور که انتظار می‌رفت با رفتن مجید سرسنگی و قصه تکراری تغییر مدیران و فراموشی برنامه‌های آنها فعالیت‌های ارکستر فیلهارمونیک یا همان ارکستر فرهنگی شهر تهران به غیر از چند اجرای محدود در جشنواره موسیقی فجر و چند برنامه نیمه‌تمام ماند و در آرشیو تاریخی موسیقی کشور جای نصف‌ و نیمه‌ای را برای خود باز کرد.
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و ارکستر شهر تهران
زمزمه‌های تشکیل ارکستر شهر تهران که فعلا با رهبری اسماعیل تهرانی از هنرمندان مطرح موسیقی کشورمان شناخته می‌شود، چند ماهی بعد از تعطیلی کامل ارکستر سازهای ایرانی وابسته به بنیاد فرهنگی هنری رودکی مطرح شد. در ایام ورود محمود صلاحی به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران تعطیلی موسیقی در فرهنگسراها شکسته شد و مسوولان این نهاد استراتژیک زیرمجموعه شهرداری تهران اعلام موجودیت ارکستر شهر تهران را اعلام کردند.
سه‌شنبه یازدهم خرداد‌ماه سال ۹۵ هیاتی متشکل از امیر عبدالحسینی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، بابک ربوخه مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، اسماعیل تهرانی رهبر ارکستر شهر تهران، میلاد کیایی،‌ هادی منتظری، حمید متبسم، شهرام میرجلالی و محمد فیروزی از اعضای شورای فنی ارکستر شهر تهران بعد از چند گفت‌وگوی رسمی که از طریق رسانه‌ها انجام‌شده بود از جزییات تشکیل ارکستر شهر تهران سخن گفتند.
امیر عبدالحسینی در این نشست بیان کرد: فعالیت‌های ارکستر شهر تهران به شکل یک مجموعه حرفه‌ای است. این ارکستر فصل جدیدی در فعالیت‌های موسیقایی سازمان فرهنگی هنری شهر تهران است که امیدواریم آینده درخشانی هم داشته باشد.معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در همین نشست در پاسخ به برخی از شبهات مطرح شده پیرامون ساختار اداری ارکستر شهر تهران تصریح کرد: برگزاری این نشست خبری بعد از ۲۵ جلسه کاری متعدد با شورای فنی ارکستر شهر تهران بوده است و مطمئن باشید در این چند ماه در همه موارد اداری و حقوقی ارکستر شهر تهران نیز صحبت کرده‌ایم که ساز و کار ما بر چه مبنایی باشد تا شاهد انحلال ارکستر نباشیم. ما حتی اسم این ارکستر را منتسب به شهرداری ننوشتیم تا اثبات کنیم کار ما بیشتر جنبه حمایتی دارد.
بابک ربوخه، مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز در این نشست خبری با اشاره به جزییات تشکیل ارکستر شهر تهران، توضیح داد: خوشبختانه از زمان پخش فراخوان حدود ۲۵۰ متقاضی برای حضور در ارکستر شهر تهران اعلام آمادگی کرده‌اند که امیدوارم ظرف روزهای باقی‌مانده، دیگر دوستان هنرمند‌ نیز به جمع ثبت‌نام‌کنندگان بپیوندند و ما آزمون را سریع‌تر برگزار کنیم. به هر حال طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده ظرف ۱۵ روز آینده از هنرمندان متقاضی تست گرفته می‌شود و یک ماه آینده نیز اولین فرمان رهبری ارکستر استاد اسماعیل تهرانی با برگزاری تمرین مجموعه در فرهنگسرای اندیشه صادر خواهد شد. طبق صحبتی که با استاد اسماعیل تهرانی داشتیم، در حال حاضر دستمزدی به عنوان حقوق ماهانه برای اعضا در نظر نگرفتیم اما قطعا برای یک سال آینده شرایطی را فراهم خواهیم کرد که پیرامون ارکستر شهر تهران درآمدزایی داشته باشیم.
در حالی که با برگزاری این نشست رسانه‌ای، وعده‌هایی مبنی بر اجرای رسمی ارکستر شهر تهران در چارچوب برگزاری جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر و برپایی یک مراسم افتتاحیه باشکوه در تالار شهید آوینی فرهنگسرای بهمن تهران در اسفند‌ماه سال ۹۵، انتظار می‌رفت ارکستر شهر تهران فعالیت‌های موثری را در عرصه ارکسترها انجام دهد اما هنوز برنامه مشخصی از سوی این مجموعه اعلام نشده است.
مختاباد و روایتی از اولین ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران
عبدالحسین مختاباد، خواننده موسیقی ایرانی و عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران که طی سال‌های حضور در شورای شهر به عنوان مدیر کمیته هنری فعالیت می‌کرد، سه‌شنبه نوزدهم مرداد‌ماه سال ۹۲ از تشکیل و راه‌اندازی ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران با موافقت ضمنی شهردار وقت تهران خبر داد و گفت: تا آنجا که می‌دانم، مجموعه شهرداری تهران سال جاری بودجه‌های خوب و مناسبی را برای انجام فعالیت‌های فرهنگی هنری در نظر گرفته که این می‌تواند به خودی خود نقطه عطفی در جریان فعالیت‌های هنری شهروندان تهرانی باشد. از این جهت تصمیم گرفتم نسبت به راه‌اندازی ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران اقداماتی را انجام دهم. طبق صحبت‌هایی که با شهردار تهران انجام دادم، وی موافقت ضمنی خود را برای تشکیل این ارکستر اعلام کرده است ضمن اینکه بر اساس این توافق بودجه‌ای را نیز برای تاسیس این ارکستر در نظر گرفتیم که امیدواریم بعد از تصویب و طی مراحل اداری در آینده نزدیک شاهد تشکیل ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران باشیم.
مختاباد پس از اجرای ارکستر سمفونیک تهران شامگاه ۲۱ بهمن سال ۹۴ در جمع تعدادی از خبرنگاران مجددا به نحوه تشکیل ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران اشاره کرد و توضیح داد: تشکیل ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران جزو طرح‌ها و ایده‌هایی بوده که بنده از همان ابتدا تمایل داشتم در شهر تهران اجرا شود. دوستداران موسیقی می‌دانند که بسیاری از شهرداری‌ها در تمام دنیا صاحب ارکسترهایی هستند و لازم است شهرداری تهران نیز برای بالا بردن سطح هنری شهروندان از چنین تشکیلاتی برخوردار باشد. بودجه و نحوه تشکیل ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران در شورای شهر تهران به تصویب رسیده و اگر برنامه‌ریزی‌های مناسبی داشته باشیم، دیگر مشکلات بودجه‌ای که هم‌اکنون در ارکسترهای دولتی وجود دارد، نخواهیم داشت. ضمن اینکه تشکیل چنین ارکستری به جهت کار اداری و اینکه چه قسمتی از شهرداری تهران باید ناظر و مجری تشکیلات ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران باشد، نیازمند بررسی‌هایی بود که باید بیشتر از اینها روی آن فکر می‌کردیم. طبق بحث‌ها و جلساتی که گذاشتیم، بنا بر این است که به خاطر اینکه حضور ارکستر فیلارمونیک در بدنه اداری شهرداری تهران دچار مشکل نشود، فضای مدیریتی این مجموعه در قالب هیات امنایی تعریف شود و شهرداری تهران نیز بودجه آن را تامین کند.
گرچه مختاباد در گفت‌وگوهای بعدی خود با رسانه‌ها همچنان از آغاز فعالیت ارکستر فیلارمونیک شهرداری تهران و حتی تعیین مکانی برای سازماندهی فیزیکی این مجموعه سخن می‌گفت اما این ارکستر هیچ گاه به مرحله اجرای زنده نرسید و گمان می‌رود با حضور نداشتن مختاباد در شورای شهر فعلی و البته پایان فعالیت‌های محمدباقر قالیباف در شهرداری تهران این پروژه سرنوشت روشنی نداشته باشد.