صداقت ارزشمند‌تر از امید

فاطمه رحیمی- ویروس کرونا با عبور از مرز بلاروس، نیوزیلند، لیتوانی و هلند محدوده شیوع خود را به ۵۶ کشور افزایش داد و با ورود به نیجریه قاره آفریقا را نیز به طور جدی تهدید کرد. همزمان با افزایش شتابان شیوع ویروس کرونا در چین، کره‌جنوبی و ایتالیا شمار مبتلایان به این ویروس از سطح جهان از مرز ۸۳ هزار نفر گذشت. در همین حال، تایید نمونه‌های ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در قاره اروپا سرعت گرفته به طوری که تعداد بیماران در آلمان و فرانسه با جهش مواجه شده و تعداد کشورهای درگیر این شیوع ویروس کرونا در این قاره به ۲۲ کشور رسیده است. تازه‌ترین گزارش‌های جهانی از شیوع ویروس کرونا حاکی است که تعداد جان‌باختگان به این ویروس به بیش از دو هزار و ۸۰۰ نفر رسیده و در مقابل تعداد بهبودیافتگان هم از مرز ۳۶ هزار نفر گذشته است.
آنچه در این میان حائز اهمیت است، صداقت و شفافیت دولت‌ها با مردم در مواجهه با این بیماری است. پنهان‌کاری دولت‌ها در ارائه آمار صحیح و دقیق می‌تواند فاجعه‌ای جهانی را منجر شود که از کنترل خارج خواهد شد.
در عین حال سازمان بهداشت جهانی در آخرین بیانیه خود از دولت‌ها خواسته به جای القای ترس و وحشت برای مهار ویروس کرونا با فوریت و قدرت اقدام کنند. به گفته این سازمان شیوع ویروس کرونا به مرحله‌ای سرنوشت‌ساز رسیده و اکنون پتانسیل همه‌گیری در جهان را دارد.سازمان بهداشت جهانی بر این باور است که حالا وقت ترسیدن نیست. نجات جان مردم مهم است. نشریه اکونومیست در آخرین شماره خود به این موضوع پرداخته و دولت‌ها را ملزم به انجام کارهای بسیاری برای جلوگیری از سرایت این ویروس در جهان کرده است.
در حوزه بهداشت عمومی، صداقت به مراتب بیش از امید ارزش دارد. هفته گذشته مشخص شد که بیماری شایع کووید- ۱۹ که در ماه دسامبر از چین آغاز شد به سراسر جهان سرایت خواهد کرد. بسیاری از کشورها اعلام کرده‌اند که مانع از گسترش این بیماری خواهند شد، اما آنها به جای این کار باید مردم را آماده حمله این ویروس کنند.مقامات باید در زمانی که همه واقعیت را در دست ندارند، اقدام کنند چراکه بخش عمده اطلاعات درباره این ویروس مخدوش است. یک حدس عمومی این است که ۲۵ تا ۷۰ درصد جمعیت هر کشوری که ویروس وارد آن شده باشد، بیمار می‌شوند. تجربه چین نشان داد که از میان موارد مبتلا شده، بیماری حدود ۸۰ درصد خفیف، ۱۵ درصد نیازمند درمان در بیمارستان و پنج درصد نیازمند مراقبت‌های ویژه خواهند بود. کارشناسان می‌گویند این ویروس می‌تواند پنج تا ۱۰ درصد مرگبارتر از آنفلوآنزای فصلی باشد که نرخ مرگ‌ومیر آن یک دهم درصد است و در یک سال بد ۶۰ هزار آمریکایی را کشت. در عرصه جهانی، میزان مرگ‌ومیر می‌تواند در حد میلیونی باشد.
اگر این ویروس مانند یک آنفلوآنزای خیلی شدید عمل کند، الگوها حکایت از کاهش دو درصدی رشد اقتصاد جهانی طی ۱۲ ماه دارند. اگر از این بدتر باشد، اقتصاد جهان کوچک خواهد شد. با این حال تمام این پیامدها به عملکرد و انتخاب‌های دولت‌ها بستگی دارد، دقیقا همان‌طور که در چین شاهد بودیم. استان هوبی که منبع شیوع کرونا بود، با ۵۹ میلیون جمعیت ۶۵ هزار مورد مبتلا و نرخ ۹/۲ مرگ روبه‌رو شد. در مقابل، باقی شهرهای چین که در مجموع یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون جمعیت دارند، کمتر از ۱۳ هزار مورد ابتلا با نرخ مرگ‌ومیر ۴/۰ درصد را تجربه کردند. مقامات چین در ابتدا خبرهای مربوط به بیماری را سرکوب کردند؛ خطای بزرگی که اجازه داد ویروس گسترش یابد. اما حتی پیش از آنکه این ویروس به شکل گسترده به بیرون از هوبی منتقل شود، مقامات این کشور بزرگ‌ترین و سختگیرانه‌ترین قرنطینه تاریخ را عملیاتی کردند. کارخانه‌ها تعطیل شدند، حمل‌و‌نقل عمومی متوقف شد و اعلام شد که کسی از خانه خارج نشود. این اقدامات آگاهی را بیشتر کرده و رفتارها را تغییر داد. بدون این آگاهی چین در حال حاضر میلیون‌ها مبتلا و هزاران مرگ را به ثبت رسانده بود.
سازمان بهداشت جهانی هفته گذشته رویکرد چین را مورد تحسین قرار داد. با این حال این مساله چین را به الگویی برای جهان تبدیل نمی‌کند. تمام قرنطینه‌ها، هزینه‌هایی را به دنبال دارند، نه تنها به دلیل کاهش بازده، بلکه در پی خانه‌نشین شدن جمعیتی گسترده. هنوز خیلی زود است که بگوییم آیا هزینه‌ای که پرداخت شد، ارزشش را داشت یا خیر. در شرایطی که چین با برداشتن قرنطینه سعی در بازسازی اقتصاد خود دارد، ممکن است با موج دوم شیوع مواجه شود. با توجه به همین عدم اطمینان است که تعداد اندکی از دموکراسی‌ها مایل به اعمال فشاری در حد چین بر جمعیت خود هستند.
با این حال اگر همه کشورها هم نخواهند یا نتوانند از الگوی چین پیروی کنند، تجربه این کشور سه درس مهم دارد: با مردم صحبت کنیم تا روند سرایت بیماری کند شود و سیستم بهداشت و درمان را آماده تسریع تقاضا کنیم. مثال خوب ارتباطات، مراکز کنترل بیماری در آمریکا هستند که در ۲۵ فوریه هشداری آشکار و شفاف را اعلام کرد. مثال بد آن هم معاون وزیر بهداشت ایران است که در کنفرانس خبری که برای نشان دادن مسلط بودن دولت بر جریان سرایت بیماری برگزار شد، خودش به این ویروس مبتلا شده بود.
این ویروس در حال حاضر نقاط ضعف و قوت نظام استبدادی چین را نمایان کرده است. سایر سیستم‌های سیاسی که در معرض این ویروس قرار می‌گیرند، در کشورهای توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته، نیز آزمایش خواهند شد. چین برای سایر دولت‌ها زمان خرید، آنها باید از این فرصت استفاده کنند.