صدای پای گرانی برنج

گروه بازرگانی- چندی پیش رییس کمیسیون کشاورزی نامه‌ای به معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی به منظور در نظر گرفتن نیاز استان‌های جنوبی کشور به برنج و لزوم تامین نیاز آنها از طریق برنج‌های وارداتی و تنظیم متوازن و پایدار بازار در نقاط مختلف کشور، به‌ویژه استان‌های جنوبی ابلاغ کرد. در این نامه تاکید شده بود که به‌منظور جلوگیری از نوسانات غیرضروری در بازار و تامین نیازهای واقعی مناطق مختلف، سهمیه‌های وارداتی براساس نیاز و ذائقه مصرف استانی تعیین شده تا با تکیه بر برنج خارجی از کمبود و افزایش قیمت‌ها جلوگیری شود. در ادامه این مطلب به چگونگی واردات منطقه‌ای برنج و راهکارهای مقابله با کمبود برنج و گرانی این محصول پرداخته شده است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران درباره منطقه‌ای شدن واردات برنج اظهار کرد: برنج برای تمام کشور وارد می‌شود و به این صورت نیست که هر استانی برای خود وارد کند و عملیاتی شدن این ماجرا دشوار است. ما می‌توانیم بگوییم که به‌طور مثال برای دو استان شمالی کشور مازندران و گیلان واردات برنج ممنوع است. اما نکته بسیار مهم این است که اعمال ممنوعیت واردات به‌طور کلی غلط است. زمانی که ما ممنوعیتی اعمال می‌کنیم، هیچ‌‌یک از افراد مصرف‌کننده، تولیدکننده و واردکننده سود نمی‌کنند و این مساله نشان‌دهنده این است که شیوه و روش غلط است که باید آن را حل کنیم.
مسیح کشاورز در این خصوص ادامه داد: نمی‌توان منطقه‌بندی کرد که حالا این برنج وارد استان‌های جنوبی کشور شود. آیا آماری از میزان مصرف ساکنین این مناطق وجود دارد که برای هر استان چقدر باید واردات انجام شود؟ بهترین راه‌حل این است که ما ممنوعیت واردات نداشته باشیم. تجار هیچگاه مازاد بر نیاز کشور وارد نکرده‌اند که بازار دچار رکود شود و پس از واردات همیشه شاهد تنظیم بازار بوده‌ایم. سالیان سال است که دولت با این ممنوعیت‌ها در بازار دخالت می‌کند و هیچ نتیجه مثبتی نیز حاصل نشده است.
به گفته کشاورز، زمانی نیز این واردات آزاد می‌شود که دیگر ما نیازی به واردات نداریم و خودشان وارد می‌کنند! به‌طورمثال در سال‌۱۴۰۱ یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن وارد شد که بخش عمده این واردات نیز توسط دولت صورت گرفت با این رویکرد که نگران بودند برنج گران شود چرا که در سال‌۱۴۰۰ گران شده بود.
وی افزود: شاید بهتر باشد که دوره ممنوعیت و حمایت از برنج ایرانی و تولید داخلی به دو ماه کاهش یابد، در این صورت برنجکار می‌داند که دو ماه برای یکه‌تازی فرصت دارد پس از آن وارد رکود می‌شود بنابراین باید با قیمت مناسب وارد بازار شود و در این صورت هم رونق می‌یابد و هم دچار مشکلی نمی‌شود. پیاده‌سازی چنین مسائلی بسیار راهگشاتر از این است که برنامه‌ریزی‌های دشواری همچون منطقه‌ای‌سازی واردات برنج داشته باشیم که عملیاتی شدن آن تقریبا غیر‌ممکن است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران مطرح کرد: در استان‌های شمالی، مراکزی همچون پادگان‌ها، دانشگاه‌ها و‌… وجود دارند که برنج خارجی مصرف می‌کنند. نمی‌توان هم آمار را صرفا به سمت مصرف ۱۰۰‌درصدی برنج ایرانی برد چرا که ممکن است ۲۰‌درصد سهم برنج بازارشان برای برنج خارجی و ۸۰‌درصد برای برنج ایرانی باشد هرچند که این آمار نیز چندان درست و دقیق نیست و ما با توجه به مراکز پخش و توزیعی که داریم می‌توانیم به سختی آمار را به‌روز کنیم. بعید می‌دانم اصلا دولت بتواند برنامه‌ریزی‌های خود را به این سمت و سو ببرد. بهترین راهکار در حال حاضر این است که دوران ممنوعیت واردات برنج به‌صورت آزمایشی به دو ماه کاهش یابد و نتیجه آن را در تنظیم بازار ببینیم.
وی ادامه داد: با کوتاه کردن بازه زمانی ممنوعیت واردات برنج قیمت مناسب می‌شود. در حال حاضر مصرف‌کننده برنج خارجی هر کیلو را ۱۰۰‌هزار تومان خریداری می‌کند و حال این خریدن یا نخریدن به توانایی آن مصرف‌کننده بستگی دارد. این ۱۰۰‌هزار تومان شدن برنج خارجی موجب یکه‌تازی واسطه شده و در نتیجه برنج ایرانی نیز گران می‌شود این مشکلاتی همچون سال۱۴۰۱ را به وجود می‌آورد که برنج‌ها خریداری نمی‌شد. این محدودیت‌ها تهدیدهای غیرقابل جبرانی دارد. در حال حاضر حتی یک کیلو برنج خارجی نیز در بازار وجود ندارد و هرچه هست بالای ۸۰‌هزار تومان قیمت دارد. چرا وزارت صمت به این مساله فکر نمی‌کند که وقتی نماینده‌های جنوب نامه می‌نویسند اهمیتی ندارد و تنها نماینده‌های شمال اهمیت دارند؟ باید تولیدمحور به این مسائل نگاه کنیم.
کشاورز ضمن اشاره به اینکه درحال‌حاضر ۸۰میلیون مصرف‌کننده در کشور داریم اظهار کرد: فرض کنید ۵‌میلیون نفر در حوزه کشاورزی مشغول به فعالیت هستند ما باید منافع کدام دسته را در نظر بگیریم؟ به نظر من مفاهیم کمی جنبه سیاسی پیدا کرده است.
وی درباره اینکه آیا این واردات و برداشته شدن ممنوعیت واردات برنج موجب از رونق خارج شدن تولید داخل می‌شود یا خیر؟ گفت: امروزه دیگر همچون زمان‌های گذشته نیست که واردکننده هر چقدر بخواهد وارد کند. جهاد به‌ صورت سیستماتیک یک مقدار مشخصی را به واردات تخصیص می‌دهد. به‌ طور مثال براساس نیاز کشور برآورد می‌کند که به واردات یک‌میلیون تن برنج نیاز است و این میزان را میان واردکننده‌ها توزیع می‌کند و واردکنندگان نیز بیش از این میزان را نمی‌توانند وارد کنند و به این صورت میزان واردات نیز کنترل می‌شود. یک زمانی ممکن بود که مازاد واردات داشته باشیم و این برای تولیدات داخلی تهدید محسوب می‌شد اما در حال حاضر تعیین سهم سیستمی جهاد اهرمی برای کنترل میزان واردات است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران تصریح کرد: میزان مشخص واردات به معنای امروزه موجب می‌شود که دیگر کسری برنج در بازار نداشته باشیم و در نتیجه قیمت بازار برنج خارجی نیز حقیقی می‌شود و کمبودی نیز در بازار وجود نخواهد داشت، این تعادل یا عدم تعادل موجب می‌شود قیمت برنج غیرواقعی افزایش یابد یا قیمت منطقی داشته باشد و در نتیجه مردم نیز بتوانند از برنج ایرانی در سفره‌های خود استفاده کنند، برای این مساله نیز می‌توان سال۱۴۰۲ را یادآور شد که برنج را تا ۸۰‌هزار تومان فروختیم و دلال‌ها دیگر نتوانستند از این بازار سوء‌استفاده و گران‌فروشی کنند. این حمایت به معنای واقعی از تولیدکننده و مصرف‌کننده است.