صنعت هتلداری در تنگنا

نادر نینوایی- صنعت گردشگری ایران در طول پنج سال گذشته شرایط مساعدی نداشته و دود این وضعیت بیش از همه به چشم هتلداران و فعالان صنعت هتلداری رفته است.
ریزش گردشگران ورودی خصوصا از کشورهای گردشگرفرست غربی موجب شده میزان تقاضا برای اقامت در هتل‌های کشور کاهش یابد. آنطور که یکی از اعضای جامعه هتلداران ایران به «جهان‌صنعت» گفته در حال حاضر اقامت در هتل‌ها بیشتر معطوف به سفرهای اداری به پایتخت یا برخی شهرهای برند گردشگری است.
با وجود قرار گرفتن در فصل تابستان، ضریب اشغال هتل‌ها در برخی استان‌ها نظیر لرستان به زیر 40‌درصد رسیده و همین امر باعث شده این فعال هتلداری، هتلداری ایران را لااقل در برخی استان‌ها، صنعتی ورشکسته قلمداد کند.
با توجه به جمیع شرایط به نظر می‌رسد راه عبور از این وضعیت تغییر نگاه کلان کشور به گردشگری و پذیرفتن این مقوله به عنوان صنعتی پویاست. با توجه به ظرفیت‌های ویژه ایران و برخورداری از جاذبه‌های بسیار، می‌توان مدعی شد که این صنعت توان درآمدزایی بالایی برای کشور داشته و حتی می‌توان با فراهم کردن پیش‌زمینه‌ها آن را جایگزین درآمدهای نفتی کرد؛ فرصتی که البته تاکنون مورد غفلت قرار گرفته است.
وضعیت ضریب اشغال هتل‌ها
علی‌اکبر فکوری عضو جامعه حرفه‌ای هتلداران درخصوص وضعیت ضریب اشغال هتل‌ها به «جهان‌صنعت» گفت: درخصوص ضریب اشغال باید دو مولفه را در نظر بگیریم؛ یکی ضریب اشغالی بوده که مربوط به مسافر داخلی است و برای کارهای اداری در هتل‌ها حضور می‌یابد. با توجه به اینکه صنعت گردشگری کشور تضعیف شده و این حوزه به عنوان یک صنعت وجود واقعی آنچنانی ندارد، بیشتر مسافران هتل‌ها از این جنس هستند و در واقع هتل‌ها اقامتگاه‌هایی هستند که مسافران داخلی به سبب سفر اداری یا مسافرت عادی در آنها حضور می‌یابند.
وی افزود: چنانچه بخواهیم گردشگری را به عنوان یک صنعت ببینیم اما زمانی می‌توانیم از ضریب اشغال هتل‌ها صحبت کنیم که شهری مثل خرم‌آباد به جای آنکه ‌هزار و 700 تخت فعال داشته باشد، چیزی بین 10هزار تا 20هزار تخت فعال داشته باشد و تعداد هتل‌های چهار و پنج ستاره آن به مراتب بیشتر باشد.
در حال حاضر اما در حالی که تعداد هتل‌ها کم است، ضریب اشغال آنها نیز به زیر 40درصدر رسیده است.
فکوری در تشریح علل بروز این وضعیت گفت: به نظرم این وضعیت به سبب شرایط اقتصادی و اجتماعی کنونی گریبانگیر مردم شده و توان مسافرت داخلی را از بین برده است. به هر روی این آمار درخصوص ضریب اشغال هتل‌های لرستان در حالی است که استانی مثل لرستان هم به لحاظ اکوتوریسم و هم از لحاظ وجود بناهای تاریخی، ظرفیت‌های زیادی داشته و بسیار شایان توجه است.
رفتار سنتی در حوزه گردشگری
رییس جامعه حرفه‌ای هتلداران لرستان با تاکید بر اینکه رفتار سنتی در مواجهه با حوزه گردشگری در کشور وجود دارد، گفت: در شرایط کنونی تعداد مسافران خارجی بسیار اندک است و بیشتر آنها صرفا به چند استان مشخص می‌روند، بنابراین نمی‌توانیم بگوییم معیار درستی در دست داریم که بتوانیم وضعیت هتل‌ها یا صنعت گردشگری را با آن بسنجیم.
وی افزود: رفتار ما در حوزه گردشگری به شکل سنتی است و به جای آنکه به گردشگر خارجی که درآمد ارزی برای کشور ایجاد می‌کند بپردازیم، صرفا تکیه‌مان بر گردشگر داخلی است. البته منظور من این نیست که نباید به گردشگری داخلی توجه داشت بلکه باید خیلی هم به آن بها بدهیم، اما لازم است نگاه به صنعت گردشگری در ابعاد بزرگ و وسیع باشد.
این فعال صنعت هتلداری تاکید کرد: به نظر من به عنوان یک هتلدار، صنعت هتلداری کشور یک صنعت ورشکسته است و به جز استان‌هایی که جایگاهی در صنعت گردشگری پیدا کرده و گردشگران خارجی و داخلی از آنها بازدید می‌کنند و نیز پایتخت که محل مراجعه افراد برای کارهای اداری است، در استان‌ها به لحاظ هتلداری در سطح خیلی پایینی قرار داریم و نمی‌توان مدعی شد که این صنعت در حال رشد است.
وی خاطرنشان کرد: صنعت گردشگری در کشور زمانی رشد می‌کند که دیدگاه کلی درخصوص گردشگری عوض شده و دستخوش تغییر شود.
راهگشا نبودن صرف تغییر مدیریتی
رییس جامعه حرفه‌ای هتلداران لرستان در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کند آیا تغییرات صورت گرفته در وزارت گردشگری و روی کار آمدن چهره‌های جدید در دولت چهاردهم می‌تواند برای صنعت گردشگری کشور راهگشا باشد، گفت: به نظرم اصلاح امور گردشگری با صرف تغییرات مدیریتی ممکن نیست.
برای مثال عرض می‌کنم در دوره قبل هتل‌های شهر خرم‌آباد نیاز به استانداردسازی داشتند اما مدت بسیار زیادی طول کشیده که صرفا برای ارزیابی مراجعه کنند.
از سوی دیگر هتلی که حقش یک یا دو ستاره بالاتر بوده است، به سبب آنکه ارزیاب برای بازدید مراجعه نکرده به حال خود رها شده است و نتوانسته به موقع ارتقا یابد. به نظرم وقتی در سیستم‌مان آنقدر نقص وجود داشته باشد، نخواهیم توانست نگاه کلی داشته باشیم مگر آنکه دست به تغییرات (کلی) زده و با نگاه اقتصادی و کلان به صنعت گردشگری نگاه کنیم.
وی در پایان یادآور شد: «معتقدم مشکل گردشگری مربوط به تغییر وزرا نیست و باید در سطح کلان مدیریت به این نقطه برسیم که گردشگری برای کشور بسیار مهم و تعیین‌کننده است و صنعت گردشگری می‌تواند وجوه مورد نیاز مملکت را تامین کند و درآمدزایی بالا داشته باشد.»
شایان ذکر است بسیاری از فعالان صنعت گردشگری بهبود روابط بین‌المللی و باز شدن درهای کشور به روی گردشگران اروپایی را راه برون‌رفت از بحران در حوزه توریسم می‌دانند و امید دارند با محقق شدن وعده‌های رییس‌جمهور شرایط برای ورود گردشگران بین‌المللی به کشور فراهم شود.