فقط برچسب وزارت داشتن کافی نیست

نادر نینوایی- وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سه‌سال گذشته با چالش‌های متعددی رو‌به‌رو بوده است، خصوصا فعالان میراث فرهنگی نقدهای تندی را به عملکرد سه‌ساله این وزارتخانه وارد آورده‌اند.
همین مساله و حساسیت‌های موجود درخصوص عملکرد وزارت میراث فرهنگی باعث شده مساله انتخاب وزیر این حوزه با جدیت دوچندان از سوی فعالان و دغدغه‌مندان دنبال شود.
برای بررسی بیشتر موضوع با سیامک صحافی، رییس انجمن تاریخ و میراث ایرانیان و عضو کمیته مشورتی انتخاب وزیر میراث فرهنگی گفت‌و‌گویی داشتیم که مشروح گفت‌و‌گوی او با «جهان‌صنعت» در پی می‌آید.
وزارت میراث‌فرهنگی به سبب نقشی که در حفاظت از آثار تاریخی و هویتی ایران دارد یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌ها محسوب می‌شود. به نظر شما چه اولویت‌هایی باید درخصوص تعیین وزیر این وزارتخانه طرف توجه قرار گیرد؟
متاسفانه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هنوز آنطور که باید و شاید در ساختار سیاسی کشور جا نیفتاده است و هنوز هم وقتی نام وزیر صنعت در کنار وزیر میراث فرهنگی مطرح می‌شود، وزیر صنعت در اولویت است. این در حالی است که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به تعبیری حتی از وزارت نفت نیز مهم‌تر است.
با این تفاسیر به نظرم کسی که قرار است وزیر میراث فرهنگی شود باید فردی دانا و دارای آگاهی به حوزه بوده و بتواند نماینده مناسبی برای تمدن چندین‌هزارساله و چشم‌انداز گردشگری و هنرهای سنتی ایران باشد.
در نظر داشته باشید استفاده صحیح از ظرفیت‌های صنعت گردشگری می‌تواند ایران را به لحاظ اقتصادی به جایی برساند که حتی از صنعت نفت بی‌نیاز شود و بتوانیم بدون وابستگی به نفت، کارآفرینی و درآمدزایی داشته باشیم. همچنین ایران هنرهای سنتی و صنایع‌دستی و آداب و رسوم متفاوت و متنوعی دارد و وزیر میراث فرهنگی می‌تواند از ظرفیت‌های هویتی کشور برای ایجاد درآمد اقتصادی در حوزه‌های گردشگری و صنایع‌دستی استفاده کرده و ایران بزرگ فرهنگی را در سطح بین المللی آنطور که شایسته است، مطرح و معرفی کند.
افزون بر این، وزیر میراث فرهنگی باید بتواند در مجامع بین‌المللی و در سازمان‌هایی نظیر یونسکو پرچم ایران را بالا برده و امکان ثبت آثار تاریخی ملموس و ناملموس کشور را فراهم کند. بنابراین اینکه صرفا فردی انتخاب شود که برچسب وزیر را داشته باشد، کافی نیست و نباید شرایط به سیاق قبل ادامه یابد.
باید اذعان داشت وضعیت کنونی میراث فرهنگی کشور مناسب نیست و وزیری که جایگزین می‌شود باید بداند که صرفا نماینده‌ای برای این چندسال نیست، بلکه نماینده ایرانیان گذشته و امروز است و باید بتواند برای ثبت آثار در یونسکو و برای بازگرداندن اشیایی از ایران که در کلکسیون‌ها و موزه‌های خصوصی جهان وجود دارد، اقدام کند.
در دولت سیزدهم تفویض اختیارات برای تعیین حرایم آثار تاریخی به تعبیر منتقدان شأنیت آثار را پایین آورده و موجب شده با خطر کوچک‌سازی حرایم مواجه شویم. اتخاذ این سیاست را چگونه دیدید و تصور می‌کنید در دولت آتی باید چه سیاستی از سوی وزیر مربوطه درخصوص حرایم آثار تاریخی
پی گرفته شود؟
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که در وزارت میراث فرهنگی دولت سیزدهم روی داد، بحث تفویض اختیارات حرایم و آثار تاریخی بود که به وزارت راه‌وشهرسازی داده شد. این موضوع جنجال‌هایی نیز در مطبوعات و مجلس شورای اسلامی به دنبال داشت.
اینجا این سوال مطرح می‌شود که وظیفه معاونت میراث فرهنگی کشور چیست؟ حال شما فرض کنید وزیر به هر علتی نتوانسته واکنش نشان دهد اما باید معاونت میراث فرهنگی و معاونت پارلمانی واکنش اثرگذاری می‌داشتند.
مشکل دوره گذشته این بود که کارشناسان به کار گرفته نشده و ناکارشناسان مدیریت داشتند. وقتی تعیین حرایم آثار تاریخی به افراد غیرکارشناس سپرده شده و تفویض اختیار به وزارت راه‌وشهرسازی می‌شود، نباید توقع داشته باشیم که صنعت گردشگری کشور توسعه یابد یا میراث تاریخی حفظ شود.
در حال حاضر خیلی از آثار و میراث فرهنگی کشور مرحله در خطر را گذرانده‌اند و وارد مرحله آسیب جدی شده‌اند. متاسفانه مدافعان خوبی برای میراث ایران نبوده‌ایم. البته توقع این نبوده که یک باستان‌شناس وزیر شود اما معاونت‌های مربوطه هم در دولت سیزدهم مرتبط نبوده و نتوانسته‌اند به خوبی از کیان میراث فرهنگی و گردشگری صیانت کنند.
از وزیر جدید انتظار می‌رود تعارضات اداری و ملی در حوزه‌های مرتبط را رفع کند. درواقع انتظار داریم وزیر جدید، وزیری باشد که بتواند جایگاه وزارت میراث فرهنگی را ارتقا دهد و از میراث فرهنگی و حرایم آثار تاریخی به‌درستی محافظت کند.
یکی از اقدامات وزارت میراث فرهنگی در دوره عزت‌الله ضرغامی، ایجاد انجمن خیرین میراث بود؛ آیا اصولا تاسیس این انجمن از سوی نهادی دولتی اقدامی اصولی و شایسته بود؟ به نظر شما وزیر آتی در این خصوص باید چه مسیری را دنبال کند؟
رفتار اشتباه برخی در وزارت میراث فرهنگی باعث شد انجمن خیرین میراث فرهنگی نتواند از سوی نهادهای مردمی ایجاد شود. این در حالی است که کارهای اینچنینی باید توسط مردم انجام شود و اگر قرار باشد تمام کارها را حاکمیت انجام دهد، شرایط امروز
به وجود می‌آید.
به هر روی متاسفانه انجمن میراث فرهنگی که باید از سوی مردم شکل می‌گرفت از سوی وزارتخانه ایجاد شد و سروصدای زیادی هم برای آن درست کردند اما در عمل خروجی مشخصی نداشت.
در حال حاضر هم دارند در استان‌ها برای این انجمن حکم می‌زنند و برخی دوستان خود را وارد آن می‌کنند. به نظرم رفتارهای اینچنینی موجب می‌شود که نیکوکاران اصلی از گردونه خارج شوند.
در انجمن خیرین میراث فرهنگی این مردم هستند که باید تلاش کرده و پای کار بیایند و نمی‌شود که یک اداره کل متولی باشد. به نظرم تداوم روند کنونی اثربخش نخواهد بود و به هیچ حساب آوردن مردم در این مسیر راهگشا نیست.
در این روزها شاهد آن هستیم که هر روز نامی به عنوان گمانه‌زنی برای انتخاب وزیر مطرح می‌شود؛ این گمانه‌زنی‌ها و مطرح شدن نام‌هایی که گاه لرزه بر تن دوستداران میراث می‌اندازد را چگونه می‌بینید؟ فکر می‌کنید چه شخصی برای تصدی این پست مهم شایستگی بیشتری داشته و در شرایط کنونی حضور او
مفیدتر است؟
انتخاب وزیر حق مسلم رییس‌جمهور است. باید بپذیریم اقدام دکتر پزشکیان برای تشکیل کمیته مشورتی اقدام مثبتی است که برای نخستین‌بار رخ می‌دهد.
به نظرم باید با دیدگاهی دوستانه و تعاملی با کمیته‌های انتخاب وزیر مواجه شد و مسیر نباید به آن سو برود که چون نام یک شخص خاص در لیست مطرح نشده است، مخالفت کنیم.
باتوجه به شناختی که از دکتر پزشکیان دارم مطمئن هستم به مشورت‌های صحیح و توسعه‌محور دقت کرده و به آنها عمل خواهند کرد اما نباید انتظار داشت که صرفا نظر و مشورت یک شخص طرف توجه قرار گیرد.
برای انتخاب وزیر گردشگری، آیتم‌های شورای راهبری به کمیته میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اعلام شده و نمره‌دهی از سوی اعضا صورت می‌گیرد و پس از انجام سنجش، نفرات برگزیده به شورای راهبری معرفی می‌شوند.
در نهایت شورای راهبری هم بررسی کرده و در آخر شخصی که نظر نهایی را می‌دهد شخص رییس‌جمهور است.