نبرد پنهان در دنیای الگوریتم‌ها

گروه فناوری- در حالی که رقابت میان قدرت‌های جهانی برای پیشتازی در هوش مصنوعی به اوج خود رسیده، ادعایی جدید می‌تواند مسیر این رقابت را پیچیده‌تر کند. مقامات آمریکایی مدعی‌اند که شرکت «دیپ‌سیک» فعال در حوزه هوش مصنوعی، مدل‌های OpenAI را برای آموزش سیستم‌های خود مورد استفاده قرار داده است. این ادعا اگر است صحت داشته باشد، نه‌تنها جنگ فناوری میان آمریکا و چین را وارد فاز تازه‌ای می‌کند بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای امنیت داده‌ها، مقررات‌گذاری و آینده نوآوری در این حوزه خواهد داشت. در سال‌های اخیر، ایالات‌متحده تلاش کرده است از دستیابی چین به فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی جلوگیری کند. از تحریم‌های سختگیرانه علیه شرکت‌های چینی گرفته تا محدودیت‌های صادرات پردازنده‌های قدرتمند، همه نشان‌دهنده عزم واشنگتن برای حفظ برتری در این عرصه است اما اگر چین واقعا از مدل‌های OpenAI برای توسعه فناوری خود بهره برده باشد، این سوال مطرح می‌شود که آیا کنترل‌های فعلی کارآمد هستند یا باید رویکردهای جدیدی اتخاذ شود؟ در مقابل برخی کارشناسان معتقدند که این ادعاها ممکن است بخشی از رقابت استراتژیک میان دو کشور باشد و نیاز به بررسی مستقل و بی‌طرفانه دارد. با این حال آنچه مسلم است تاثیر عمیق این جنجال بر آینده هوش مصنوعی و روابط فناوری میان دو قدرت بزرگ جهان خواهد بود. آیا جهان شاهد آغاز دور جدیدی از جنگ فناوری خواهد بود؟
«دیوید ساکس»، تزار رمزارز و هوش مصنوعی دولت آمریکا در مصاحبه جدیدی گفته است شواهد قابل‌ توجهی وجود دارد که نشان می‌دهد شرکت چینی هوش مصنوعی «دیپ‌سیک» از هوش مصنوعیOpenAI برای آموزش مدل‌هایش استفاده کرده است. OpenAI نیز در این‌ باره بیانیه‌ای منتشر کرده است. در پی جنجالی که «دیپ‌سیک» در دنیای هوش مصنوعی به راه انداخت، فاکس‌نیوز به ‌تازگی با دیوید ساکس مصاحبه داشته است. ساکس می‌گوید: «شواهد قابل ‌توجهی وجود دارد که «دیپ‌سیک» دانش خود را از مدل‌های OpenAI تقطیر کرده است.» او نگفت که این شواهد چیست و فقط توضیح داد که احتمالش وجود دارد مدل‌های دیپ‌سیک از طریق «تقطیر دانش» اطلاعات لازم برای آموزش را از مدل‌های OpenAI دریافت کرده‌اند. در روش «تقطیر دانش» یک مدل هوش مصنوعی کوچک‌تر تحت آموزش مدل بزرگ‌تری قرار می‌گیرد؛ تقریبا همانند ارتباط بین یک دانش‌آموز و معلم، دانش از فرد آگاه‌تر به فرد دیگر منتقل می‌شود. البته این روش در یادگیری ماشینی مرسوم بوده اما برخلاف قوانین شرکت OpenAI است. مجری فاکس‌نیوز از دیوید ساکس پرسید که آمریکا چه اقداماتی درباره دیپ‌سیک انجام خواهد داد و او گفت: «فکر می‌کنم یکی از چیزهایی که در چند ماه آینده خواهید دید این است که شرکت‌های پیشرو هوش مصنوعی ما اقداماتی را برای جلوگیری از تقطیر انجام می‌دهند؛ این امر قطعا باعث کاهش برخی از این مدل‌های کپی‌کار می‌شود.» مایکروسافت و OpenAI نیز در حال بررسی هستند که آیا «دیپ‌سیک» به شیوه‌ای غیرقانونی به داده‌های OpenAI دسترسی داشته است یا خیر. محققان امنیتی مایکروسافت اواخر سال 2024 فعالیتی غیرمعمولی را در حساب توسعه‌دهندگانی شناسایی کردند که گمان می‌رود به «دیپ‌سیک» مرتبط هستند. این حساب‌ها مقادیر زیادی داده را از طریق API مدل‌های OpenAI استخراج می‌کردند. اگرچه توسعه‌دهندگان می‌توانند از API این شرکت برای ادغام مدل‌های خود در برنامه‌هایشان استفاده کنند اما تقطیر دانش قوانین OpenAI را نقض می‌کند.
OpenAI همچنین بیانیه‌ای را براساس ادعاهای ساکس به فاکس‌نیوز ارائه کرده است: «می‌دانیم که شرکت‌های مستقر در جمهوری خلق چین دائما در تلاش هستند تا مدل‌های شرکت‌های پیشرو هوش مصنوعی ایالات‌متحده را تقطیر کنند. ما به ‌عنوان سازنده پیشرو هوش مصنوعی، اقدامات متقابلی را برای محافظت از مالکیت‌های معنوی خود انجام می‌دهیم، از جمله فرآیندی دقیق لحاظ می‌کنیم که در آن کدام قابلیت‌های پیشتاز در مدل‌ها منتشر شود. معتقدیم در حالی که به جلو می‌رویم، همکاری نزدیک با دولت ایالات‌متحده برای محافظت بیشتر از توانمندترین مدل‌های خود در برابر تلاش‌های دشمنان بسیار مهم است تا رقبای فناوری ایالات‌متحده آنها را در اختیار نگیرند.»
از سوی دیگر حضور قدرتمند و خبرساز دیپ‌سیک در حوزه‌ی هوش مصنوعی و سقوط ارزش انویدیا به سود فروشندگان استقراضی تمام شد. فروشندگان استقراضی، پس‌ از ظهور جنجالی مدل‌ هوش مصنوعی ارزان‌قیمت استارتاپ چینی دیپ‌سیک که بورس آمریکا را شوکه کرد، سودهای هنگفتی به جیب زدند. سرمایه‌گذارانی که پیش‌بینی می‌کردند با ورود دیپ‌سیک به بازار، سهام شرکت‌های مرتبط با هوش مصنوعی از جمله انویدیا کاهش یابد، سود بی‌سابقه‌ای به ‌ارزش بیش‌ از ۶‌میلیارد دلار کسب کردند. به گفته‌ شرکت تحقیقاتی Ortex، سرمایه‌گذارانی که پیش‌بینی کاهش ارزش سهام انویدیا را داشتند، حدود 6/‏6‌میلیارد دلار سود به ‌دست آوردند که رکورد بزرگ‌ترین نوسان روزانه‌ سهام انویدیا را شکست. انویدیا روز دوشنبه شاهد کاهش ۵۹۳‌میلیارد دلاری ارزش بازار خود بود که بزرگ‌ترین کاهش ارزش یک شرکت طی یک روز محسوب می‌شود. این اتفاق در حالی رخ داد که استارتاپ چینی دیپ‌سیک مدل‌هایی را معرفی کرد که ادعا می‌شود با کسری از هزینه، برابر یا بهتر از مدل‌های پیشرو شرکت‌های هوش مصنوعی آمریکایی عمل می‌کنند.
«دیپ‌سیک» که این هفته به دلیل مدل‌های رایگان و کارآمدش سروصدای زیادی ایجاد کرده، توجه مقامات دولتی ایالات‌متحده را جلب کرده است. برای مثال شورای امنیت ملی (نهادی که به رییس‌جمهور در زمینه سیاست خارجی و امنیت ملی مشاوره می‌دهد) در حال بررسی پیامدهای عرضه اپلیکیشن «دیپ‌سیک» است که اخیرا نیز در صدر اپ‌استور اپل قرار گرفت. «جو بایدن»، رییس‌جمهور سابق آمریکا در طول دولت خود محدودیت‌های صادراتی گسترده‌ای را روی تراشه‌های هوش مصنوعی و تجهیزات مهم دیگر اعمال کرد، به این امید که مانع توسعه هوش مصنوعی در چین شود. با این ‌حال با عرضه «دیپ‌سیک» برخی کارشناسان می‌گویند این محدودیت‌ها ثمری نداشته‌اند.
در نهایت جنجال اخیر، بار دیگر نشان داد که رقابت در حوزه هوش مصنوعی دیگر صرفا یک مساله فناورانه نیست بلکه به یکی از مهم‌ترین محورهای ژئوپلیتیکی تبدیل شده است. این ادعا، در صورت اثبات، می‌تواند پیامدهای عمیقی برای سیاست‌های امنیت سایبری، مالکیت فکری و کنترل‌های صادراتی آمریکا به همراه داشته باشد. از سوی دیگر، اگر این اتهام صرفا بخشی از جنگ تجاری و رقابت استراتژیک میان دو کشور باشد، می‌تواند تنش‌های موجود را بیش از پیش تشدید کند. در هر دو سناریو، این مساله نشان می‌دهد که نظارت بر توسعه و استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی به یک چالش کلیدی در سطح بین‌المللی تبدیل شده است. اگر دولت‌ها نتوانند چارچوب‌های کارآمدی برای حفاظت از داده‌ها، جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی و در عین حال، ترویج نوآوری ایجاد کنند، این رقابت ممکن است به یک مسابقه بی‌پایان با پیامدهای نامشخص تبدیل شود. آینده هوش مصنوعی نه‌تنها به پیشرفت فناوری، بلکه به تصمیمات استراتژیک کشورها در زمینه مقررات‌گذاری، امنیت و همکاری‌های بین‌المللی وابسته خواهد بود.