نقش کلیدی ترکیه در تامین انرژی اروپا

دکتر سید‌جلال ابراهیمی*-ترکیه در طول سال با ۴ کشور اروپایی قرارداد گاز امضا کرد؛ قراردادهای صادراتی گاز با کشورهای بلغارستان که در ژانویه امضا شد و شامل صادرات ۵/۱ میلیارد متر‌مکعب گاز طبیعی از ترکیه به بلغارستان و مدت اجرایی آن ۱۳ سال میلادی است. در همین حال ترکیه طی قرارداد دیگری گاز طبیعی از طریق خط لوله به یونان می‌فرستد که نقش اساسی در تامین نیاز انرژی یونان دارد. با امضای سومین قرارداد تامین گاز طبیعی مجارستان با حجم ۲۷۵ میلیون متر‌مکعب ترکیه را برای تبدیل شدن به یک هاب گازی در حوزه اروپایی هموار کرد و همچنین ترکیه با رومانی قرارداد تامین گاز طبیعی امضا کرد که روزانه ۴ میلیون متر‌مکعب گاز به آن کشور صادر کند. ترکیه چهارمین قرارداد صادرات گاز را نیز با مولداوی منعقد کرد که روزانه ۲ میلیون متر مکعب گاز طبیعی به آن کشور صادر خواهند کرد.تنظیم و امضای این قراردادها پرده اول اجرای عملیات برنامه‌ریزی‌شده برای ایجاد هاب تامین گاز و تجاری‌سازی آن برای ترکیه است که از سوی برنامه‌ریزان اقتصادی ترکیه اجرایی شد، در حالی که ترکیه تولید‌کننده گاز نبوده و با یک دکترین اقتصاد صادراتی مواد طبیعی، اقلام معدنی و‌… کشور‌های دیگر را وارد کشور کرده یا ارزش‌افزوده صادر می‌کند.عملی شدن این دکترین صادراتی نتیجه یک تعامل اقتصاد سیاسی و مراودات دیپلماتیک و ارتباط سیاسی با کشورهای اروپایی و مناطق نفتخیز در چهارچوب حفظ منافع مشترک و همچنین حرکت مسیر دیپلماتیک در معادلات سیاسی روز و انجام بازی‌های سیاسی کاملاً برنامه‌ریزی شده است.ترکیه با یک برنامه‌ریزی منظم اقتصاد سیاسی با استحکام‌بخشی به مراودات اقتصادی و سیاسی با کشورهای نفتخیز خاورمیانه نقش کلیدی در تامین انرژی اروپا ایفا خواهد کرد. درحالی که خود ترکیه گاز خود را از کشورهای حوزه دریای خزر، امارات و عراق تامین می‌کند.
پرده دوم سیاسی- اقتصادی ترکیه به‌خصوص در حوزه آذربایجان تبدیل ترکیه به یک کریدور بین شرق و غرب بوده که محقق شده است. در انجام و ساختار اجرایی این کریدور گاز جنوبی، ترکیه از شرایط سیاسی دور شدن روسیه از اروپا به‌خصوص بعد از جنگ اوکراین بهره جسته است.
لزوما باید یادآور شد که اروپا درصدد پرکردن شکاف خلاء روسیه از بازار انرژی اتحادیه اروپا از طریق لیبی، الجزایر و مصر است که پر کردن این خلأ و شکاف به چند سال زمان نیاز دارد، درحالی که زیر‌ساخت‌های بوتاش (Botaş) و تاناپ (Tanap) ترکیه می‌تواند به سرعت ۱۰ الی ۱۵ میلیارد متر‌‌مکعب گاز به اروپا انتقال دهد.
* مدیر مرکز تحقیقات و پژوهش ایران و ترکیه