پاتک تاریخی ترامپ به اروپا

ایلیا حسامی- پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا با همتای روس خود در هفته گذشته، روز گذشته یعنی سه‌شنبه مقامات ارشد روسیه و آمریکا برای مذاکره درباره جنگ اوکراین و بهبود روابط خود وارد شهر ریاض، پایتخت عربستان سعودی شدند. به گفته رسانه‌ها، این جلسات در یکی از کاخ‌های سلطنتی در منطقه الرعیه تشکیل شد. در همین راستا، ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین که هفته پیش نیز اعلام کرد مذاکراتی که کشورش در آن حاضر نباشد را نمی‌پذیرد، روز دوشنبه صحبت‌های خود را تکرار کرد و گفت که نشست ریاض بی‌نتیجه است و چنین توافقاتی را به رسمیت نخواهد شناخت. زلنسکی به خبرنگاران گفت که اوکراین در این نشست حضور نخواهد داشت چرا که به گفته او کی‌یف هیچ اطلاعی از این مذاکرات نداشته است. او در ادامه تاکید کرد و گفت: «‌هر مذاکره‌ای که درباره اوکراین باشد و بدون حضور ما برگزار شود، بی‌نتیجه است. چنین توافق‌هایی را به رسمیت نمی‌شناسیم.»
باید گفت اوکراین تنها کشوری نبود که نسبت به این نشست اعتراض کرد. بسیاری از کشورهای اروپایی نیز به دلیل بی‌اطلاعی از تماس ترامپ با پوتین در ۱۲‌فوریه نسبت به این موضوع اعتراض کردند.
گفتنی است که طرف روسی ماجرا نیز تمایل زیادی برای حضور زلنسکی در این مذاکرات از خود نشان ندادند چرا که دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اخیرا خطاب به زلنسکی گفت که او اگر دنبال صلح است باید به جای حرف‌های توخالی، تمایل خود برای مذاکرات صادقانه را نشان دهد. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه نیز در ماه گذشته برای چندمین‌بار تاکید کرد که حضور زلنسکی در مذاکرات به علت تمام شدن دوره پنج ساله ریاست‌جمهوری‌اش قانونی نیست.
دیدار در ریاض
در همین حال هیات‌های روسی و آمریکایی مذاکرات خود با عربستان سعودی را با هدف احیای روابط دیپلماتیک و جست‌و‌جوی راهی برای صلح در اوکراین را در روز سه‌شنبه آغاز کردند.
همین مذاکرات موجب تشدید شدن تدابیر امنیتی در پایتخت عربستان شده است. تعداد زیادی از نیروهای امنیتی در محلی که میزبان مذاکرات مستقر شده‌ است وجود داشت.
در این دیدار سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه، یوری اوشاکوف دستیار ارشد سیاست خارجی ولادیمیر پوتین و کریل دیمیترف مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه حاضرند. ایالات‌‌متحده نیز مارکو روبیو وزیر امور خارجه، مایک والتز مشاور امنیت ملی و استیو ویتکاف فرستاده ویژه برای امور غرب آسیا را راهی ریاض کرده است.
این نشست بدون حضور مقامات اوکراینی و اروپایی آغاز شده است. همچنین در این نشست هیچ خبرنگار و رسانه‌ای حضور نداشت. به گفته مقامات روس، اهداف اصلی این نشست احیای روابط روسیه و آمریکا، آمادگی برای مذاکرات درباره اوکراین و زمینه‌سازی برای دیدار میان پوتین و ترامپ است.
یوری اوشاکوف، دستیار ارشد سیاست خارجی ولادیمیر پوتین اعلام کرد که این درگیری تنها در صورتی خاتمه می‌یابد که اوکراین به بی‌طرفی دائمی، خلع‌سلاح و پذیرش‌ واقعیت‌های سرزمینی متعهد شود.
پاریس؛ میزبان اروپایی‌ها
پس از آن که کشورهای اروپایی در جریان مذاکرات آمریکا با روسیه قرار نگرفتند، برخی رسانه‌ها گزارش دادند که عده‌ای از رهبران اروپایی نظیر کی‌یر استارمر نخست‌وزیر انگلیس، دونالد تاسک نخست‌وزیر لهستان و روسای نهادهای اتحادیه اروپا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی روز چهارشنبه به دعوت رییس‌جمهور فرانسه در پاریس با یکدیگر دیدار خواهند داشت.
رهبران اروپایی قصد دارند در نشست پاریس برنامه‌های خود را برای دفاع از اروپا بدون توجه به روند سیاسی آمریکا بررسی کنند. همچنین اوکراین یکی از موضوعات مهم این نشست خواهد بود.
ذکر این نکته ضروری است که تا این لحظه هیچ کشور اروپایی قرار نیست در مذاکرات اوکراین شرکت داشته باشد چرا که کیث کلاگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور روسیه و اوکراین تصریح کرد که اروپا جزو طرف‌های مذاکرات صلح اوکراین نخواهد بود.
جنگ برای ما مشکل است
در رابطه با تمایل آمریکا به تمام شدن جنگ اوکراین، روز دوشنبه رییس‌جمهور ایالات ‌متحده آمریکا گفت: «ما به‌شدت در حال کار بر روی این موضوع هستیم. این جنگ هرگز نباید آغاز می‌شد.»
او در ادامه گفت که شخصا مشغول بررسی وضعیت اوکراین بوده و ابراز امیدواری کرد که جنگ میان کی‌یف و مسکو پایان یابد چرا که هر دو سمت درگیر، خواهان اتمام این وضعیت هستند.
دونالد ترامپ مثل همیشه در سخنانش دولت قبلی آمریکا را تخریب کرد و دراین‌باره گفت: «‌متاسفانه این جنگ به دلیل وجود یک رییس‌جمهور بی‌کفایت شروع شد.» ترامپ تمایل خود برای حضور زلنسکی در مذاکرات را نشان داد و گفت که زلنسکی در مذاکرات میان مسکو و واشنگتن حضور خواهد داشت.
ترامپ درباره یکی از نگرانی‌های اروپایی نیز صحبت کرد. پس از حضور او در کاخ سفید بسیاری از مقامات اروپایی اعتقاد داشتند که روسیه به زودی یک تهاجم تمام‌عیار را علیه اروپا آغاز خواهد کرد. ترامپ در این رابطه گفت: ملت روسیه مردمی هستند که هیتلر و ناپلئون را شکست دادند اما به نظر من پوتین به دنبال جنگ نیست.
راه حفاظت از اوکراین ارزان است
در ادامه، وزیر امور خارجه آلمان در کنفرانس امنیتی مونیخ بیان کرد که ارزان‌ترین راه حفاظت از اوکراین، عضویت این کشور در ناتو است چرا که دیگر تضمین‌های امنیتی هزینه‌های گزافی دارد و امنیت را به صورت 100 درصد تامین نمی‌کند.
این مقام آلمانی گفت که گزینه عضویت اوکراین در ناتو مجددا باید بر روی میز مذاکره قرار داده شود.
به گمان عده‌ای، این صحبت‌ در پاسخ به پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا در نشست بروکسل است. هگست درباره حضور اوکراین در ناتو گفت که این موضوع و بازگشت اوکراین به مرزهای ۲۰۱۴ امکان‌پذیر نیست.
اکنون باید دید که برنامه‌های آمریکا و روسیه برای اوکراین چگونه پیش خواهد رفت. از سوی دیگر برگزاری این مذاکرات بدون حضور اروپایی‌ها قطعا تاثیرات قابل‌توجهی بر رابطه آمریکا با قاره سبز خواهد داشت. این موضوع از آنجا حائز اهمیت است که به تازگی نشریه آمریکایی پالتیکو گزارش داده، رهبران اروپایی تحت‌رهبری فرانسه روز دوشنبه بحث و رایزنی‌هایی را به مدت سه‌ساعت‌ونیم در محل کاخ ریاست‌جمهوری فرانسه بر سر اعمال یکی از بزرگ‌ترین تغییرها در محاسبات امنیتی خود به دلیل تحولات غافلگیرکننده مربوط به اوکراین برگزار کردند اما نتیجه این رایزنی‌ها ناامیدکننده بوده است.
به طوری که دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان بعد از این نشست گفت: ما فهمیدیم که چنین نشست‌هایی ختم به تصمیمات نمی‌شوند. طبق گزارش پالیتیکو این رهبران در نشست خود هیچ ایده جدید مشترکی را مطرح نساختند، بر سر ارسال سرباز به اوکراین مشاجره پیدا کردند و حرف‌های تکراری سابق درباره کمک به اوکراین و تقویت بودجه نظامی را بار دیگر مطرح کردند.