پاسخی به ۳ مساله مهم اقتصاد ایران

احسان سلطانی*- فعالیت‌های نامولد (مانند سوداگری و سفته‌بازی نامتعارف و کسب درآمد با نرخ‌های بالای سود پول) سوخت موتور خلق فساد هستند‌. راه نجات اقتصاد ایران بالا بردن هزینه فعالیت‌های نامولد و پایین آوردن هزینه فعالیت‌های مولد است‌. در شرایطی که سیستم مالیاتی روی فعالیت‌های مولد (مانند صنایع خرد، کوچک و متوسط) متمرکز باشد، نقدینگی (کم یا زیاد) به سمت فعالیت‌های پرسود و کم زحمت نامولد سوداگرانه و سفته‌بازانه خواهد رفت‌.
به عبارتی بیش از موضوع حجم نقدینگی که تکنیسین‌های مالی با نگاه ابزاری و تک‌بعدی خود درباره اثرات آن خیلی اغراق می‌کنند، نکته کلیدی در رواج مفرط سفته‌بازی و سوداگری و تسلط بازار لجام‌گسیخته در اقتصاد ایران، فقدان کنترل دولت، نبود مقررات و کسب سود و منافع بالا بدون پرداخت هرگونه مالیات و عوارض است‌. در اقتصادی نئولیبرال که به بهشت سوداگران، سفته‌بازان و نزول‌خوران تبدیل شده باشد، با سیطره بخش مالی به بخش حقیقی بالاترین نرخ سود به پول تعلق می‌گیرد و سوداگران و سفته‌بازان با افزایش مستمر قیمت‌ها، نرخ‌های تورم بالا را به اقتصاد تحمیل می‌کنند‌.
در این اقتصاد بخش‌های مولد (حقیقی) تحت سلطه بخش‌های نامولد (مالی، سفته‌بازی و سوداگری) قرار می‌گیرند و به تحلیل می‌روند و در نهایت اقتصاد دچار نازایی می‌شود که پیامدهای آن در لایه‌ها و سطوح مختلف مانند رشد اقتصادی پایین و بی‌کیفیت و رکود تورمی مزمن ایران مشاهده می‌شود‌. تا هنگامی که فعالیت‌های نامولد سوداگرانه و سفته‌بازانه در سایه انجام شوند و ضمن کسب سود بالا از هرگونه مالیات و هزینه معاف باشند، هیچ علتی وجود ندارد که این فعالیت‌ها با تحریک تورم رونق بیشتری نگیرند و فعالیت‌های مولد تضعیف و تحدید نشوند‌.
بنابراین یک پاسخ اساسی به سه مساله مهم اقتصاد ایران، یعنی «تامین مالی دولت، رونق تولید و کنترل تورم»، در اخذ مالیات از درآمدها و فعالیت‌های سوداگرانه، سفته‌بازانه و پولی و همچنین عایدی سرمایه، ثروت و مستغلات است‌.
*پژوهشگر اقتصادی