پیروزی محافظه‌کاران؛ ناکامی چپ‌ها

گروه جهان- در انتخابات بوندستاگ (مجلس فدرال آلمان)، رای‌دهندگان آلمانی دو رای ارائه می‌دهند. «رای اول» برای انتخاب نماینده مستقیم حوزه انتخابیه محلی آنهاست، مشابه سیستم انتخابات در بریتانیا؛ به طوری که در بیشتر موارد، نامزدی که بیشترین آرا را کسب کند، کرسی مجلس را به دست می‌آورد. «رای دوم» به لیست حزبی اختصاص دارد، مانند بسیاری از کشورهای اروپایی اما ویژگی خاص سیستم آلمانی این است که ترکیب کلی بوندستاگ متناسب با نتایج رای دوم تعیین می‌شود. در همین رابطه پیش از آنکه به بررسی نتایج انتخابات و آینده سیاسی در آلمان بپردازیم توجه به دو نکته ضروری است. نخست این که هر حزب باید حداقل 5‌درصد از آرای دوم را کسب کند تا بتواند از طریق لیست حزبی، کرسی در پارلمان داشته باشد. بنابراین، کرسی‌ها به طور متناسب بین احزابی تقسیم می‌شود که از این آستانه عبور کرده‌اند. مساله دوم این است که اگر حزبی سه کرسی یا بیشتر را از طریق رای اول به دست بیاورد، یا نماینده یکی از اقلیت‌های قومی شناخته شده باشد، نیازی به عبور از آستانه 5درصد ندارد. در نتیجه پس از محاسبات نهایی، احزاب معمولا چند هفته را به مذاکرات ائتلافی می‌گذرانند و تنها پس از توافق بر سر تشکیل ائتلاف، بوندستاگ اقدام به انتخاب صدراعظم می‌کند.
نتایج بحث‌برانگیز انتخابات
آنچه از نتایج نهایی، انتخابات مشخص شده ما شاهد یک دگرگونی اساسی در فضای سیاسی آلمان خواهیم بود. زیرا این انتخابات، رویدادی سرنوشت‌ساز نه‌تنها در عرصه سیاسی، بلکه در فضای اقتصاد درگیر رکود آلمان نیز بود. در همین راستا اتحاد احزاب دموکرات ‌مسیحی و سوسیال ‌مسیحی توانستند با کسب 5/‏28‌درصد آرا پیروز این انتخابات شوند اما از آنجا که حائز اکثریت نیستند، باید کابینه ائتلافی تشکیل دهند. از سوی دیگر در اتفاقی قابل توجه حزب راستگرای افراطی آلترناتیو برای آلمان (AfD) به عنوان دومین حزب قدرتمند در انتخابات این دوره موفق شد 8/‏20‌درصد آرا را به دست آورد؛ رقمی که دو برابر میزانی است که این حزب در انتخابات سراسری ۲۰۲۱ کسب کرده بود. در چنین شرایطی طبق گزارشی که خبرگزاری دویچه‌وله منتشر کرده بازنده بزرگ انتخابات این دوره حزب سوسیال دموکرات آلمان (SPD) به رهبری اولاف شولتس، صدراعظم آلمان بود که شکستی تاریخی را متحمل شد و تنها 41/‏16‌درصد آرا را به خود اختصاص داد. این در حالی است که سوسیال ‌دموکرات‌ها در انتخابات ۲۰۲۱ میلادی 7/‏25 درصد آرا را به دست آورده بودند.
حزب سبزها (Die Grüne) که از احزاب تشکیل‌دهنده دولتی ائتلافی قبلی بود نیز آرای کمتری در مقایسه با دوره پیش به دست آورد، اگر چه سقوط چندانی را تجربه نکرد. در همین رابطه سبزها که در انتخابات دوره گذشته 7/‏14‌درصد از آرا را به خود اختصاص داده بودند، این بار تنها 6/‏11‌درصد کسب کردند. از سوی دیگر حزب چپ‌ها با 8درصد در رتبه پنجم قرار گرفت و دو حزب دموکرات آزاد آلمان (FDP) و اتحاد زارا واگن‌کنشت (BSW) نتوانستند به مرز 5‌درصد برسند و به این ترتیب از راهیابی به مجلس بازماندند.
در همین راستا از آنجا که احزاب مسیحی 208‌کرسی از 630‌کرسی پارلمان را از آن خود کرده‌اند، بزرگ‌ترین فراکسیون مجلس بعدی خواهند بود. علاوه بر این حزب آلترناتیو برای آلمان با 151‌کرسی، حزب سوسیال دموکرات آلمان با 121‌کرسی، حزب سبزها با 85‌کرسی و حزب چپ‌ها با 64‌کرسی در بوندس‌تاگ حضور خواهند داشت. به همین دلیل و از آنجا که هیچ‌کدام از احزاب اکثریت مطلق را کسب نکرده‌اند به تنهایی قادر به تشکیل دولت نیستند و در همین راستا احتمال می‌رود که در دولت بعدی، کابینه با ائتلافی سه حزبی شکل بگیرد. در همین رابطه اگر چه آلیس وایدل، رییس حزب آلترناتیو برای آلمان آمادگی حزبش را برای ائتلاف با اتحاد احزاب مسیحی اعلام کرده، اما مرتس که احتمالا صدراعظم آینده آلمان خواهد بود در یک نشست تلویزیونی پس از انتخابات با قاطعیت اعلام کرد کرد که ائتلافی میان حزبش و آلترناتیو برای آلمان در کار نخواهد بود.
لازم به ذکر است، حزب راستگرای آلترناتیو برای برای آلمان بیش از همه از نارضایتی شهروندان از عملکرد دولت و همچنین ترس آنان از سقوط اجتماعی و مساله مهاجرت در این انتخابات بهره برد. اگر چه این حزب خود را حزبی مردمی و دموکراتیک می‌داند اما سازمان حفاظت از قانون اساسی آلمان که نهادی امنیتی است، این حزب را تحت نظر داشته و بخش‌هایی از آن را به عنوان حزب راستگرای افراطی درجه‌بندی کرده است.
از جمله اتفاقات مهم دیگر انتخابات آلمان این است که اولاف شولتس صدراعظم فعلی این کشور به عنوان رهبر حزب سوسیال دموکرات، اعلام کرده در هیچ دولتی به رهبری اتحاد احزاب مسیحی شرکت نخواهد کرد و همچنین در مذاکرات ائتلافی نیز حاضر نخواهد شد. او در برنامه «نشست برلین» که پس از اعلام نتایج مقدماتی برگزار شد، گفت: در صورتی که گفت‌وگوهایی میان اتحاد احزاب مسیحی و حزب سوسیال دموکرات انجام شود، من در این مذاکرات نماینده حزبم نخواهم بود.
وعده‌های مرتس
در همین رابطه فریدریش مرتس به عنوان اصلی‌ترین بخت صدراعظمی آلمان، ابراز امیدواری کرده که دولت جدید آلمان تا پیش از «عید پاک» تشکیل شود. او پیش از برگزاری انتخابات وعده داده است که در چهار سال آینده مشکلات آلمان را حل خواهد کرد. علاوه بر این مرتس که براساس رویه مرسوم انتخاباتی در آلمان پس از پایان رای‌گیری در یک میزگرد تلویزیونی شرکت کرده بود، گفت: اولویت او «تقویت هرچه سریع‌تر» اروپا است تا «گام به گام» در مسائل امنیتی از آمریکا «مستقل» شود. به گزارش یورونیوز، مرتس همچنین درباره آینده ناتو گفت که در نشست بعدی این سازمان تصمیم گرفته خواهد شد که آیا ناتو در شکل فعلی‌اش ادامه یابد یا اینکه باید قابلیت‌های دفاعی «مستقل» اروپا را «بسیار سریع‌تر» توسعه داد؟
واکنش مثبت بازارها به پیروزی محافظه‌کاران
در پی برگزاری انتخابات زودهنگام آلمان و اعلام نتایج آن ارزش یورو به بالاترین سطح دو ماه اخیر خود یعنی 05/‏1‌دلار رسید. همزمان بازارهای سهام این کشور نیز در وضعیت صعودی قرار گرفتند. به گزارش یورونیوز، تحلیلگران بازار انتظار دارند نتیجه انتخابات به تشکیل ائتلافی منجر شود که بتواند اصلاحات اقتصادی را تسریع کرده و تغییری اساسی در اقتصاد آلمان ایجاد کند.
لازم به ذکر است اقتصاد آلمان در سال ۲۰۲۴ برای دومین سال متوالی با رکود مواجه شد. افزایش قیمت انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین همراه با محدودیت‌های مالی دولت باعث کاهش سرمایه‌گذاری و کند شدن روند توسعه نظامی در این کشور شده است. کارشناسان می‌گویند که این عوامل آلمان را از موتور اقتصادی اروپا به یکی از ضعیف‌ترین کشورهای اتحادیه اروپا تبدیل کرده است. دولت جدید همچنین باید به تهدیدات تعرفه‌ای دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا و درخواست‌های او برای افزایش هزینه‌های دفاعی آلمان پاسخ دهد.
بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که در کوتاه‌مدت یورو و بازارهای سهام آلمان به دلیل خوش‌بینی ناشی از انتخابات رشد بیشتری داشته باشند. انتظار می‌رود که دولت جدید سرمایه‌گذاری بیشتری را برای اقتصاد آلمان جذب کند.
گفتنی است یورو در ابتدای ماه جاری میلادی به پایین‌ترین سطح خود از نوامبر 2022 یعنی 02/‏1‌دلار سقوط کرده بود. این افت ناشی از اعلام برنامه‌های تعرفه‌ای ترامپ، از جمله اعمال 25‌درصدی تعرفه بر واردات از مکزیک و کانادا و 10‌درصد تعرفه بر کالاهای چینی بود.
از سوی دیگر شاخص دکس آلمان که در سال جاری 15‌درصد رشد کرده بود، هفته گذشته تحت‌تاثیر اعلام سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ دچار افت شد. این سیاست‌ها بخش‌هایی مانند خودروسازی، داروسازی و صنعت تراشه‌های الکترونیکی را هدف قرار داده است. همچنین سهام «راین‌متال»، بزرگ‌ترین شرکت تسلیحاتی آلمان، در سال جاری 44‌درصد افزایش یافته است. لذا انتظار می‌رود که افزایش هزینه‌های نظامی توسط دولت جدید آلمان رشد بیشتری در این بخش ایجاد کند.