چالش پیش روی گردشگری نوروزی

ساجده عرفانی- همزمان با تعطیلات سال نو میلادی گرچه در ایران روزهای تعطیلی نیست و زندگی به روال خود ادامه دارد اما هرساله این موقع از سال عده‌ای از ایرانی‌ها به خارج از کشور می‌رفتند و از برنامه و امکانات تفریحی خارج از کشور استفاده می‌کردند‌. امسال اما خبر رسیده است که کاهش ارزش ریال سفرهای خارجی را نصف کرده در حالی که مردم را به سفرهای داخلی هم ترغیب نکرده است‌. حرمت‌الله رفیعی رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران در گفت‌و‌گو با ایسنا با استناد به آمار فروش آژانس‌های مسافرتی از کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی سفرهای خارجی خبر داده‌. دکتر احمد روستا، کارشناس گردشگری، اما آمارهای ارائه شده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مورد سفرها را مستند نمی‌داند‌. او درباره کاهش نرخ سفر به ما می‌گوید اگر به هتل‌ها و آژانس‌های مسافرتی مراجعه کنید می‌بینید مردم تحت فشارهای اقتصادی هستند و دیگر سفر را به عنوان یک ضرورت نمی‌بینند‌. عدم کافی بودن منابع اقتصادی باعث شده آنها به امورات مهم‌تری از سفر در زندگی خود توجه کنند‌. سیر نزولی سفر برای قشر مرفهی که به سفرهای خارجی هم می‌روند صدق می‌کند‌. کاهش گرایش به سفر در همه اقشار دیده می‌شود‌. احمد روستا در ادامه می‌گوید تا زمانی که داستان ریال و دلار هست نمی‌توانیم به افزایش آمار گردشگران امیدوار باشیم‌.
حجت‌الله رفیعی در گفت‌وگوی خود به کاهش سفرهای داخلی اشاره کرد و تفکر حاکم درباره پوشش سفرهای داخلی با ریزش سفرهای خارجی را رد کرد و گفت: اوایل که سفرهای خارجی گران و کم شد، برخی گمان می‌کردند تعداد سفرهای داخلی بیشتر می‌شود، ولی مگر ما در داخل کار متفاوتی انجام دادیم تا آن گروهی که سفر خارجی می‌رفتند را جذب کنیم‌. آمار اتاق‌های خالی هتل‌ها و صندلی‌های خالی پروازها گویای واقعیت سفرهای داخلی است‌. در نشستی هتلداران اعلام کردند امسال در مقایسه با سال گذشته ۲۰ درصد بیشتر خالی بوده‌اند‌.
پیش‌بینی برای نوروز
روستا درباره اینکه کاهش سفرهای داخلی تعطیلات نوروز را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد یا نه گفت: شرایط نوروز کاملا متفاوت از باقی ایام سال است‌. در عید مردم برای احترام به سنت‌ها و برگزاری دید و بازدیدها سعی می‌کنند به هر شکل ممکن سفرها را نادیده نگیرند اما باز هم شاید شکل گذشته سفر نکنند‌. فشارهای اقتصادی باز هم آنها را مجبور می‌کند سفرهای محدودتر و زمان کمتری را انتخاب کنند‌. در واقع ما تفکری داریم که بر اساس آن هزینه و فایده را مدام با هم مقایسه می‌کنیم‌. مردم نگاه می‌کنند ببینند چه چیزی به دست می‌آورند‌. سفر چه فایده‌ای برایشان دارد و سپس با بودجه خودشان برنامه تنظیم می‌کنند‌. هرچند نمی‌شود گفت همه گروه‌های جامعه تحت فشارند و سفر نمی‌روند‌.
برای جلوگیری از کاهش آمار سفرهای داخلی چه کار کنیم؟
احمد روستا پیشنهاد می‌کند که اگر نظام گردشگری یکپارچه و همدل و هماهنگ باشند با ارائه بسته‌های ارزان سفر و گردشگری‌جویانه می‌توان روی تصمیم‌گیری مردم برای سفر اثر گذاشت‌. بسته‌های گردشگری باید متنوع باشد و همه گروه‌ها را دربربگیرد؛ متاهل و مجرد، زن و مرد، همچنین پوشش‌دهنده خدمات مختلف از هتل و مهمانسرا و رستوران‌های مختلف باشد تا مسافران گزینه‌های مختلفی برای انتخاب داشته باشند و دستشان باز باشد‌. همه اینها مستلزم این است که درست فکر کنیم و برنامه بریزیم‌.
دکتر روستا درباره جزئیات بسته پیشنهادی خود می‌گوید باید ابتدا گروه‌های مخاطب را تعیین کنیم‌. تعداد خانوارها و درآمدی که هرکدام دارند مشخص باشد ضمن اینکه باید بدانیم این گروه‌ها چه انتظاری از ما دارند، دوست دارند چه خدماتی در سفر به آنها داده شود‌. همان طور که برای رستوران منو طراحی می‌کنیم برای سفر هم باید منو داشته باشیم و در اختیار مسافر قرار دهیم‌.
هر خانواده با توجه به هزینه‌ای که می‌خواهد برای سفر داشته باشد گزینه مورد نظرش را انتخاب کند‌. این فعالیت‌ها باید متوجه بخش بازاریابی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باشد و همکاری بخش خصوصی را هم داشته باشد‌.
گردشگری را به یک زمان خاص محدود نکنید
دکتر روستا درباره فعالیت‌هایی برای جذب گردشگر تصریح می‌کند انجام این کارها را به یک دوره خاص از سال اختصاص ندهید‌. بسته‌های گردشگری برای هر فصل از سال باید وجود داشته باشند نه فقط در ایام عید‌. ضمن اینکه تمرکز ما روی شهرهای بزرگی مثل یزد و اصفهان نباشد. بسیاری از جاذبه‌های شهرها در شهرهای کوچک و حاشیه شهرهای بزرگ وجود دارند‌. مشکل این است که ما مدام ایده‌های مختلف را می‌شنویم و در موردش صحبت می‌کنیم اما ادامه نمی‌دهیم. برنامه‌ها را عملی نمی‌کنیم و آنها را رها می‌کنیم‌.
کیش، جایگزین تمام مقاصد گردشگری
گروهی که سفرهای خارجی را از برنامه خود حذف کرده‌اند حالا به جزیره کیش سرازیر شده‌اند‌. گروه‌های دیگر جامعه نیز به جای سفر به شهرهای مختلف ترجیح می‌دهند به این جزیره سفر کنند‌. گرچه از لحاظ تجاری کیش دیگر جذابیت سابق را ندارد چون نمایندگی برندهای خارجی شده، برندهایی که در بقیه شهرها هم فروشگاه‌های خود را دارند و نرخ بلیت سفر به این جزیره هنوز در برخی ایام خاص بالاست اما همه این داستان‌ها باعث نشده شهر دیگری جایگزین کیش در سفرهای داخلی شود‌. احمد روستا در این رابطه معتقد است حتی در این جزیره هم نتوانسته‌ایم به درستی از ظرفیت‌هایش استفاده کنیم‌. بسته‌های گردشگری برای کیش و قشم و چابهار هم باید ارائه شود‌. در این مناطق فعالیت فعالان گردشگری آن بسیار مهم است‌. کسانی که علاقه دارند و دنبال افزایش جذب گردشگر هستند باید بتوانند این مناطق را به درستی معرفی کنند‌. مهم کارهای متداوم است و رها نکردن‌.