چراغ خط لوله صلح را روشن کنید

گروه انرژی- تنش‌های منطقه‌ای وارد مراحل نگران‌کننده‌ای شده است. در دریای سرخ رفت و آمد نفتکش‌ها توسط حوثی‌ها دچار اختلال شده و ادامه درگیری‌ها بین نیروهای حماس و اسرائیل، خاورمیانه را همچنان درگیر بحران کرده است. در این میان، پاسخ ایران به اقدامات تروریستی داعش در پاکستان و اقلیم کردستان بازار انرژی را هم تحت تاثیر قرار داد.
برخی گزارش‌ها بیانگر آن است که به دلیل آنکه پاکستان در فصل زمستان امسال با کمبود شدید گاز مواجه است، تنش‌های مرزی این کشور با ایران باعث افزایش قیمت گاز شده است.
گزارش رسانه‌های پاکستانی حاکی است در دو روز گذشته قیمت هر کیلوگرم گاز مایع ۱۰ روپیه (معادل ۱۷۰۰ تومان) افزایش یافته و گزارش‌هایی از احتکار فروشنده‌های گاز مایع نیز در رسانه‌های این کشور گزارش شده است.
پس از حمله روسیه به اوکراین هم قیمت انرژی به خصوص گاز رو به افزایش گذاشت، هرچند مراودات گازی بین ایران و پاکستان وجود ندارد، اما برخی تحلیلگران براین باورند تنش‌های منطقه‌ای می‌تواند قیمت انرژی -نفت و گاز- را افزایش دهد.
بدعهدی پاکستانی‌ها به یک قرارداد
محمود خاقانی کارشناس بین‌الملل انرژی از جمله کارشناسانی است که درگیری‌های منطقه‌ای را در نوسان قیمت گاز بی‌تاثیر می‌داند. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: اگرچه پاکستان از ایران گاز وارد نمی‌کند، ولی پاکستان از کانال‌های مختلف فرآورده‌های نفتی ایران را وارد می‌کند. رفتار پاکستان در حمله به سراوان جالب است که جایی را مورد هدف قرار داده که مردم آنجا با آن کانال‌های رسمی در صادرات فرآورده‌های نفتی به پاکستان رقابت می‌کنند. حتی مدتی بین مقامات امنیتی و مرزی برای اینکه جلوی قاچاق گرفته شود، درگیری‌های پیش آمد.
وی افزود: البته احتمال داده می‌شود این مسیر به دلیل حساسیت‌هایی که در مناطق مرزی به وجود آمده تاحدودی برای صادرات فرآورده‌های نفتی به پاکستان محدود شود. یک دلیل دیگر که ممکن است موجب شده باشد قیمت گاز در پاکستان افزایش یابد خاموش شدن احتمالی چراغ خط لوله صلح است که این چراغ خط لوله صلح سالیان طولانی است که خاموش است .خاقانی یادآور شد: ایران نزدیک به یک و نیم میلیارد دلار برای احداث این خط لوله هزینه کرد و قرارداد آن هم در دولت‌های نهم و دهم بسته شده است، اما طرف پاکستانی گفت پول ندارم این خط لوله را در داخل خاک پاکستان احداث کنم و طرف ایرانی هم گفت حالا که نداری طبق قرارداد خسارت بده و این بحث‌ها در دولت‌های یازدهم و دوازدهم مطرح شده بود‌. البته در دولت سیزدهم این موضوع پیگیری نشد‌، در حالی که باید از دولت پاکستان خسارت گرفته شود‌. ایران حتی می‌تواند از پاکستان به دلیل اینکه به قراردادش احترام نگذاشته به مراجع داوری یا قضایی بین‌المللی شکایت کند.
این کارشناس بین‌الملل انرژی خاطرنشان کرد: نباید از یاد برد پاکستان کشور ثروتمندی نیست و در آنجا دموکراسی برقرار نیست. این از زمانی است که پاکستانی‌ها و هندی‌ها تحت سلطه انگلیس بودند و نقشه انگلیسی‌ها بود که هند و پاکستان را از هم جدا کنند .
او اضافه کرد: به دنبال حملات دو کشور، قیمت برخی اقلام مواد غذایی در این کشور بالا رفته است. یکسری از محصولات کشاورزی از پاکستان به ایران وارد می‌شود که ممکن است با ادامه تنش‌ها دیگر وارد نشوند‌. مجموعه این موارد جو نگران‌کننده‌ای را برای دست‌اندرکاران بازرگانی و تجارت ایجاد می‌کند. در پاکستان هم این جو ایجاد شده و لذا عده‌ای به فوریت سرمایه‌هایشان را از کشور خارج می‌کنند و ممکن است این اتفاق در پاکستان هم افتاده باشد‌. این باعث می‌شود قیمت خیلی از اقلام بالا برود و قیمت گاز هم برای مصرف‌کننده بالا برود.
این کارشناس بین‌الملل انرژی با بیان اینکه ارتش پاکستان نفوذ و تسلط خیلی زیادی در اقتصاد و سیاست و سیاست خارجی این کشور دارد، گفت: در پاکستان ارتش با یک الیگارشی ثروتمند و قدرتمند مثل خانواده نوازشریف و خیلی‌های دیگر که ثروتمندان پاکستانی هستند این کشور را اداره می‌کنند. ارتش این کشور روابط خیلی نزدیک و صمیمی با آمریکا دارد؛ یعنی عمران خان که نخست‌وزیر پاکستان بود به دلیل ملاقاتش با پوتین و اینکه حمله روسیه به اوکراین را محکوم نکرد، نظامیان پاکستان به تحریک ناتو و آمریکا از طریق نمایندگانی که در مجلس داشتند او را برکنار کردند.
او اضافه کرد: یکی از دلایلی که قیمت گاز در پاکستان بالا رفته این است که بخش عمده‌ای از حمل‌ونقل عمومی در پاکستان به اتومبیل‌های CNG مجهزند. پاکستان هم کمی تولید گاز دارد و اگر قرار باشد سرمایه‌گذاری خارجی به پاکستان برای افزایش تولید گاز جذب شود این برخورد مرزی فرصتی است که قیمت گاز را افزایش داده باشند. باید منتظر بود تا اطلاعات بیشتری به بیرون درز کند.
گاز ایران برای پاکستان حیاتی است؟
صباح زنگنه‌ کارشناس بین‌المللی انرژی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این رابطه گفت: همواره پیشنهاد داده شده که پاکستان از لوله انتقال گاز استفاده کند و به صنایع خود برساند. اجرای خط لوله امکان رساندن گاز به شهرهای مختلف به خصوص شهرهای صنعتی این کشور را افزایش می‌دهد و این کشور می‌تواند از این فرصت و امکان بهره ببرد. به هر حال گرچه این خط لوله تا مرز پاکستان هم رسیده، اما این تصمیم تا این لحظه اجرایی نشده است.
وی افزود: گاز برای پاکستان با توجه به رشد جمعیت و صنایع آن یک کالای بسیار حیاتی محسوب می‌شود و تامین آن از طریق ترکمنستان یا مسیر افغانستان یا هر مسیر دیگری چندان مقرون به صرفه نیست. از سویی صنایع نمی‌تواند منتظر انتقال این گاز از طریق خطوط لوله یا ابزار دیگری بماند و به همین دلیل با توجه به نابسامانی‌ها و بی‌ثباتی‌ها در منطقه، در افغانستان و در خود پاکستان، طبیعی خواهد بود که نوسان قیمت انرژی و گاز رو به بالا باشد‌. بنابراین با افزایش قیمت، صنایع و تولید دچار مشکل می‌شوند و بیکاری هم افزایش پیدا می‌کند.زنگنه با بیان اینکه در حال حاضر خط لوله صلح در مرز پاکستان متوقف است، تصریح کرد: گرچه استان‌های منطقه شرق و جنوب شرقی ایران از گاز بهره‌مند هستند، با گازرسانی به پاکستان می‌توانند پروژه‌های پتروشیمی عظیمی در آن منطقه ایجاد کنند.
او اضافه کرد: خط لوله صلح براساس توافقاتی بین دو کشور لازم‌الاجراست و تعهداتی هم از سوی پاکستان مطرح شده بود که اگر بدان عمل نکند، باید جریمه پرداخت کند. بهترین، عملی‌ترین، اقتصادی‌ترین، مطمئن‌ترین و قابل‌اتکاترین روش، جلوگیری از تنش‌های این گونه اجرای خط لوله گاز است که تا نزدیک مرز پاکستان هم رسیده و صنایع منطقه غرب و جنوب غرب پاکستان هم بسیار به آن
نیاز دارند.