کاوش دانشجویان در تپه باستانی لرستان چه نتایجی داشت؟

«تپه قِلا زکه» در شهرستان خرم‌آباد با حضور دانشجویان ورودی۱۴۰۰ دانشگاه لرستان برای تعیین عرصه و پیشنهاد حریم، ‌گمانه‌زنی شد. کاوش‌های آنها اما به نتایج قابل توجهی رسید، از جمله دست‌ابزارهای سنگی فراوانی از دوره نوسنگی و پیکرک گِلی شبیه گراز کشف شد.
به گزارش ایسنا، محمد بهرامی که سرپرستی هیات باستان‌شناسی تپه قلا زکه شهرستان خرم‌‌آباد را به‌عهده داشت، گفت: فصل نخست کاوش تعیین حریم این محوطه در شهریور۱۴۰۱ با ایجاد هفت‌گمانه انجام شده بود که در نهایت با کاوش ۱۰‌گمانه در فصل جاری، وضعیت عرصه تپه مشخص شد.
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه تپه قلا زکه در بخش شمالی دشت کوچک میان‌کوهی «ده‌پیر» و جنوب کوه «ریمله» در شرق دره خرم‌آباد قرار دارد، افزود: دو سراب که از این ارتفاعات سرچشمه می‌گیرند منبع تامین آب زمین‌های کشاورزی پیرامون تپه است که به احتمال زیاد دلیل اصلی شکل‌گیری محوطه در گذشته نیز بوده است. براساس شواهد سطحی و یافته‌های گمانه‌ها، این اثر دارای استقرارهایی از دوران‌های نوسنگی، مس‌ و سنگ، مفرغ، اشکانی، ساسانی و قرون میانه اسلامی است هرچند به نظر می‌رسد، استقرار اصلی متعلق به دوره‌های نوسنگی و مس وسنگ باشد.
بهرامی ادامه داد: در پایان دو فصل کاوش آموزشی گروه باستان‌شناسی دانشگاه لرستان بر اساس نتایج حاصل از ۱۷گمانه کاوش شده، روشن شد که عرصه واقعی تپه در جهات غرب، جنوب و شرق تقریبا همان عرصه ظاهری تپه است ولی در جهت شمال، نتایج گمانه‌های شماره ۱ و ۱۵ مشخص کرد که عرصه تپه دارای گسترش بیشتری بوده است.
این باستان‌شناس افزود: در این فصل و در ادامه کاوش فصل پیش، در آغاز سه گمانه در دامنه شرقی تپه ایجاد شد که هر سه گمانه در عمقی کمتر از یک متر با رسیدن به لایه‌های برجای باستان‌شناختی مشخص شد در عرصه تپه قرار دارند. گمانه شماره۱۵ در فاصله حدود ۲۰‌متری شمال تپه و راه آسفالته ایجاد شد. نتایج این گمانه برخلاف سه جهت دیگر و با وجود یک ساختار معماری و یافته‌های مطمئن از دوره نوسنگی نشان داد که عرصه تپه در جهت شمال گسترش بیشتری داشته است.
سرپرست هیات باستان‌شناسی تپه قلا زکه گفت: از نتایج جالب در جریان کاوش گمانه‌های جهات شرق و غرب تپه که امروزه زمین‌های کشاورزی مسطح هستند، برخورد با لایه‌های قطور آبرفتی بود که نشان‌دهنده وجود جریان رودخانه یا مسیل در دو طرف تپه در گذشته بوده و به احتمال زیاد در زمان حیات محوطه، جریان آبی در دو طرف تپه و به‌ویژه در غرب آن وجود داشته است.
او از یافته‌های شاخص حاصل از گمانه‌های تعیین حریم، به فراوانی دست‌ابزارهای سنگی متعلق به دوره نوسنگی و شواهد سفالی مربوط به دوره و فرهنگ باغ‌نو اشاره کرد و افزود: دست‌ساخته‌های سنگی دوره نوسنگی شامل انواع سنگ‌مادرهای تراشه و ریزتیغه فشنگی، انواع تیغه و ریزتیغه، اسکنه و نمونه‌هایی از تیغه داس بودند. همچنین از لایه‌های مربوط به این دوره، یک پیکرک گلی شبیه گراز یافت شد که شبیه نمونه‌های معرفی شده از تپه سراب و دیگر محوطه‌های این دوره در غرب ایران است.
بهرامی گفت: در نهایت به نظر می‌رسد با وجود حضور لایه‌های فرهنگی از دوره‌های نوسنگی و مس وسنگ قدیم (باغ‌نو) در این تپه، کاوش لایه‌نگاری و گسترده این تپه در آینده می‌تواند جنبه‌های مختلفی از تاریخ استقرار، چگونگی انتقال از دوره نوسنگی به مس وسنگ در منطقه و شرایط زیستی و استقراری را روشن کند.
بنابر گزارش پژوهشکده میراث فرهنگی و گردشگری، «تپه قِلا زکه» شهرستان خرم‌آباد یک بار قبلا و در سال۱۴۰۱ با حضور دانشجویان ورودی۱۳۹۸ دانشگاه لرستان برای تعیین عرصه و پیشنهاد حریم گمانه‌زنی شده بود.