5 - 12 - 2019
۱۰ سالگی یک ادعا
محمد تاج‌الدین- اتمام دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد و روی کار آمدن دولت حسن روحانی، بهبود شرایط سیاسی کشور و ترمیم رابطه با کشورهای جهان، امضای برجام و امیدواری به آینده اقتصادی کشور، «تَکرار» سیدمحمد خاتمی و پیروزی لیست امید در انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر و روستا، روی کار آمدن دوباره اصلاح‌طلبان، دعوت از نخبگان خارج‌نشین و آماده ساختن اوضاع برای آزادی‌های بیشتر در فضای سیاسی و فرهنگی، کارشکنی تندروهای داخلی، فوت اکبر هاشمی‌رفسنجانی سیاستمدار تاثیرگذار و حامی دولت تدبیر و امید، شروع دوره دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی و دادن وعده‌های تازه در باب مسائل اقتصادی و سیاسی و البته رفع حصر، کارکرد ناقص برجام و روزهای سخت دولت روحانی، عملکرد پرنقص اصلاح‌طلبان در سیاستگذاری و تصمیم‌گیری، پیروزی ترامپ و لغو یکسویه برجام از جانب آمریکا، بازگشت تحریم‌ها و فشار اقتصادی، اعتراضات دی‌ماه سال ۱۳۹۶، افزایش قیمت دلار و شکست سیاست‌های اقتصادی دولت حسن روحانی، بروز و ظهور فسادهای ریز و درشت زیر سایه اشتباهات استراتژیک دولت در نرخ‌گذاری ارز، افزایش سرسام‌آور قیمت کالاهای اساسی، تهدید‌های روزافزون کشور توسط دشمنان خارجی و سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی ترامپ، تنفس مصنوعی به برجام توسط طرف‌های اروپایی، نارضایتی طرف‌های ایرانی از شرکای خارجی، تحریم نفت توسط آمریکا و متحدانش و… همه موارد گفته شده تنها بخشی از رخدادهای سیاسی و اجتماعی ۱۰ سال گذشته است. چند روز دیگر انتخابات پرحاشیه سال ۱۳۸۸ ده ساله می‌شود. کودکانی که در آن سال متولد شدند امروز کلاس چهارم ابتدایی‌اند و آنها که ده سال داشتند حالا تبدیل شده‌اند به جوانان ۲۰ ساله یعنی هم‌سن و سال کسانی که آن سال‌ها در اعتراض به روند طی شده در انتخابات به خیابان آمدند.
یک دهه پس از کشمکش‌های سیاسی آن سال و بازداشت و درگیری‌های خیابانی و رخ دادن فجایعی مانند کهریزک، هنوز زخم ۸۸ تازه است. محمدرضا خاتمی برادر رییس دولت اصلاحات در دادگاه تازه‌اش اسنادی جدید در مورد مسائل انتخابات سال ۱۳۸۸ ارائه داده است. او و دیگر اصلاح‌طلبان مدعی‌اند در انتخابات آن سال هشت میلیون رای جا‌به‌جا شده است.
اولین جرقه نارضایتی از روند انتخابات آن سال توسط میرحسین موسوی کاندیدای مورد حمایت اصلاح‌طلبان زده شد. او در نشست خبری که شب انتخابات ۲۲ خرداد در محل ستاد مرکزی‌اش برگزار شد، خبر داد پیروز قطعی انتخابات است. اظهار نظر او نقطه شروعی بود بر اعتراض و درگیری چند ساله که امروز و پس از گذشت ده سال هنوز به سرانجام نرسیده است. هرچند میرحسین موسوی، کروبی و دیگر اعضای حلقه اول ستادهای دو کاندیدای معترض، هیچ‌گاه رقمی در باب جابه‌جایی آرا ارائه ندادند اما آنها مدعی بودند روند انتخابات بر اساس قانون پیش نرفته و باید تکرار شود؛ درخواستی که توسط رهبر انقلاب رد شد.
برخی سیاستمداران و فعالان رسانه‌ای، دادگاه تازه محمدرضا خاتمی را فرصتی قلمداد کردند در جهت روشن شدن تاریکخانه حوادث سال ۱۳۸۸؛ دادگاهی که قرار بود در جلسه سوم علنی برگزار شود اما طبق گفته خاتمی، صندلی‌ها از قبل توسط عده‌ای اشغال شده بود و همچنین اجازه ورود خبرنگاران به جلسه داده نشد. از طرف دیگر در روزهای منتهی به سالگرد انتخابات آن سال، عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان با انتشار عکسی خبر از جلسه با پگاه آهنگرانی داد! طبق گفته کدخدایی آهنگرانی سوالاتی در مورد انتخابات سال ۱۳۸۸ داشته و او به آنها پاسخ داده است. هرچند بعدتر اعلام شد آهنگرانی مشغول ساخت مستندی در مورد حوادث آن سال است، اما کاربران فضای مجازی و فعالان رسانه‌ای معتقد بودند کسان دیگری هستند که برای پرسیدن سوال نسبت به حوادث آن سال اولویت بیشتری دارند.
دادگاه پربرکت
از جمله سیاستمدارانی که همواره در جهت روشن شدن مسائل سال ۱۳۸۸ تلاش کرده و در این سال‌ها سعی داشته حصر رهبران جنبش سبز را فیصله دهد، علی مطهری است؛ نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی که بارها از لزوم رسیدگی دقیق به تمام زوایای رخدادهای آن سال سخن گفته است. او در جدیدترین اظهارنظرش از ریاست تازه دستگاه قضایی خواسته تا میرحسین موسوی، محمود احمدی‌نژاد و مهدی کروبی به عنوان شاهد در دادگاه محمدرضا خاتمی حضور داشته باشند. علی مطهری ذیل یادداشتی با تیتر «دادگاه پربرکت» آورده است: «محاکمه آقای محمدرضا خاتمی به خاطر ادعای هشت میلیون رای تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ فرصت مغتنمی است که یک بار برای همیشه پرونده حوادث سال ۸۸ که موجب تفرقه میان بخشی از ملت و کاهش سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی شده است رسیدگی و بسته شود. پیشنهاد می‌کنم در این دادگاه از آقایان موسوی، کروبی و احمدی‌نژاد به عنوان مطلع دعوت شود تا حقیقت ماجرا روشن شود. کاری که باید در ماه‌های اول این حوادث انجام می‌شد یعنی محاکمه علنی متهمان این حوادث، خوب است لااقل در قالب حضور این متهمان در این دادگاه به عنوان مطلع، صورت گیرد.
باید گفته شود اگر فرضا ادعای آقای خاتمی ثابت شود نظام آسیب می‌بیند، بلکه نظام از پنهانکاری، عدم شفافیت و بحث درباره فتنه ۸۸ را خط قرمز تلقی کردن، آسیب می‌بیند. نظام هیچ‌گاه از صداقت و حقیقت‌جویی آسیب نمی‌بیند بلکه سرمایه اجتماعی آن افزایش می‌یابد.
با این اقدام یعنی حضور آن سه تن در دادگاه آقای محمدرضا خاتمی به عنوان مطلع، تکلیف محصوران نیز روشن می‌شود. از جناب آقای رییسی، رییس محترم قوه قضاییه می‌خواهم که این خط قرمز مصنوعی را بشکنند و کاری را که قوه قضاییه باید ۱۰ سال پیش انجام می‌داد، امروز انجام دهند.»
حضور در هیات نظارت مردمی
در دیدار پگاه آهنگرانی و عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان به این بازیگر پیشنهاد داده تا در انتخابات اسفندماه جاری به عنوان ناظر در هیات نظارت مردمی حضور داشته باشد. پیشنهادی که با واکنش این هنرمند مواجه شده است. آهنگرانی در مورد دیدارش با سخنگوی شورای نگهبان و پیشنهاد کدخدایی نوشته است:
«من حدود یک سالی است که درگیر ساخت مستندی هستم که بخشی از آن به وقایع سال ٨٨ می‌پردازد و در همین ارتباط مثل همه مستندها ممکن است با ده‌ها چهره سیاسی یا فرهنگی مرتبط با این موضوع گفت‌وگو داشته باشم که سخنگوی محترم شورای نگهبان هم یکی از آنان است و جناب آقای کدخدایی لطف کردند و در این فیلم جلوی دوربین ما قرار گرفتند که از ایشان بابت این همکاری تشکر می‌کنم، اما مساله نظارت بر انتخابات آینده توسط من که از طرف ایشان مطرح شد، به گمانم صرفا جهت ابراز حسن‌نیت بود و من آن را چندان جدی نگرفتم چون حرفه من سینماست و علاوه بر اینکه شخصا علاقه‌ای به ایفای نقش ناظر در چنین معرکه‌ای ندارم، آن را چندان عملی هم نمی‌بینم چون کاری را که احزاب و سازمان‌ها با تشکیلات و سازماندهی وسیع نتوانستد انجام دهند و هزاران حرف و حدیث در آن به وجود آمد، چگونه ممکن است امثال من به شکل فردی بتوانند، پس منطقی است که نباید این پیشنهاد بزرگوارانه را جدی تلقی کنیم و بهتر است هر کدام به کاری که بیشتر بلدیم، بپردازیم.»
سال بد
حوادث سال ۱۳۸۸ زندگی بسیاری را تحت تاثیر قرار داد. برخی سیاستمداران بعد از حوادث آن سال برای همیشه از صحنه سیاسی کشور حذف شدند، برخی خانه‌نشین شدند و میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورد ۹ سال است که در حصر خانگی‌اند. اما تظاهرات خیابانی و اعتراض به انتخابات سال ۱۳۸۸ جان عده‌ای را قربانی کرد. برخی در جریان تظاهرات کشته شدند و برخی دیگر در بازداشتگاه. نام کهریزک بعد از سال ۱۳۸۸ برای همیشه در تاریخ سیاسی ایران مانند لکه ننگی باقی خواهد ماند. در بازداشتگاه کهریزک عده‌ای از بازداشتشدگان حوادث تیر سال ۱۳۸۸ مورد شکنجه و آزار و اذیت قرار گرفتند. سه تن یعنی محمد کامرانی، محسن روح‌الامینی و امیر جوادی‌فر بر اثر شکنجه در کهریزک جان باختند. بعدتر قاضی مرتضوی به عنوان عامر فرستادن بازداشتشدگان به کهریزک محاکمه شد. هرچند حکم صادره از طرف دادگاه مورد رضایت خانواده آسیب‌دیدگان نبود. آصفه کامرانی، خواهر محمد کامرانی قربانی کهریزک، درباره حوادث آن سال به «جهان‌صنعت» می‌گوید:
«عده‌ای در آن سال به نتایج انتخابات اعتراض داشتند و به خیابان آمدند، اما برادر من اصلا به سن رای دادن نرسیده بود. در آن سال‌ها کنکور پزشکی دانشگاه آزاد جداگانه برگزار می‌شد. کارت جلسه کنکور محمد هنوز در خانه ما هست. او روز ۲۶ تیرماه باید سر جلسه حاضر می‌شد. مدرسه آنها ابتدای خیابان فلسطین بود. او به همراه یکی از دوستانش در راه مدرسه بازداشت شدند. طبق گفته همراه محمد، صحبت‌های آنان در مورد عدم ورود به تظاهرات توسط لباس شخصی‌ها مورد اعتنا قرار نگرفت و سرانجام راهی کهریزک شدند.»
آن ۵ روز لعنتی
حادثه کهریزک موجب شد مسوولان عالی‌رتبه نظام از جمله مقام معظم رهبری نسبت به این موضوع عکس‌العمل نشان داده و آن را محکوم کنند. کامرانی در مورد جزئیات پیگیری آن حادثه می‌گوید: «عزیزان ما در کهریزک پنج روز کابوس‌وار را تجربه کردند. محمد به دلیل تعدد عفونت زحم‌های حاصل از شکنجه فوت کرد. او کبد و کلیه‌هایش را از دست داد. جمجمه‌اش هم شکسته شده بود. درست است که در حوادث کهریزک عاملان نیز مقصر بودند اما ما به دنبال کسانی بودیم که عامر فرستادن عزیزانمان به آنجا بودند. طبق آنچه اطلاع دارم از میان خانواده آسیب‌دیدگان هنوز خانواده روح‌الامینی پیگیری قضایی می‌کنند. اما همانطور که می‌دانید سرانجام برای قاضی مرتضوی به عنوان عامر فرستادن بازداشتشدگان به کهریزک ۲۰۰ هزار تومان جریمه نقدی، پنج سال انفصال از خدمت و محرومیت مادام‌العمر از قضاوت صادر شد.»
او در مورد وضعیت خانواده پس از گذشت ده سال از فاجعه کهریزک می‌گوید:
«فرقی نمی‌کند چند سال از آن ماجرا گذشته است. اگر هزار سال نیز بگذرد، داغ، داغ است. آن زمان محمد در برگه بازجویی‌اش درخواست کرده بود که به وضعیت اقتصادی کشور و مردم رسیدگی شود. اگر اتفاقات در آن سال جور دیگری رقم می‌خورد شاید شاهد مشکلات امروز نبودیم. هر سال خرداد ماه، حال و روز خانواده ما، شرایط خاصی است.»
مناظره یا دادگاه؟ راه‌حل چیست
بسیاری از فعالان اصلاح‌طلب و در صدر آنها مصطفی تاجزاده در تمام این ده سال خواستار برگزاری دادگاه علنی و حتی مناظره با برگزارکنندگان انتخابات سال ۱۳۸۸ بوده‌اند. اصلاح‌طلب‌ها معتقدند فرصت کافی به آنها برای بازگو کردن دلایلشان جهت ابطال انتخابات داده نشده است.
از طرف دیگر سران جنبش سبز نیز طی بیانیه یا در خلال دیدارهایشان با اعضای خانواده طی ده سال گذشته مکررا خواستار برگزاری دادگاه علنی بوده‌اند. در طرف مقابل فعالان اصولگرا پیش‌بینی کرده‌اند نتیجه دادگاه میرحسین موسوی و مهدی کروبی کمتر از اعدام نیست و حضور آنها در حصر خانگی نوعی بخشش حساب می‌شود.
در ده سال گذشته برخی با بهره‌گیری از حصر مقاصد سیاسی خود را پیش برده‌اند؛ کسانی که در ادبیات فعالان رسانه‌ای به عنوان «کاسب حصر» لقب گرفته‌اند. از یک سو عده‌ای با پافشاری بر اختلاف نظر حاکمیت و سران جنبش سبز درصدد حذف رقیب سیاسی هستند و در طرف دیگر عده‌ای با شعار رفع حصر و حمایت از محصوران برای خود رای جمع می‌کنند.
با تغییر ریاست قوه قضاییه و شروع به کار حجت‌الاسلام رییسی برخی امیدواری‌ها در باب حل و فصل مساله ۸۸ در بین فعالان سیاسی به وجود آمده است. حادثه‌ای که شاید برای همیشه فضای سیاسی کشور را دو قطبی کرده است.
لشکرکشی خیابانی یا اعتراض مدنی، اخلالگر نظم عمومی یا معترض، انتخابات صحیح و بی‌نقص یا تقلب و تدلیس، هر آنچه در آن سال و به زعم گروه‌های مختلف روی داده روزی باید حل شود.
دادگاه و وجدان عمومی بهترین راه برای روشن شدن ماجرایی است که در تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی و ایران باقی خواهد ماند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد