۵ اشتباهی که سهامداران را پشیمان می‌کند

مدیرعامل یک شرکت مشاور سرمایه‌گذاری با بررسی رفتار‌شناسی معامله‌گران بازار سهام در روزهای اخیر بازار معتقد است بورس دچار نزدیک‌بینی شده و در رفتارشناسی سهامداران پنج اشتباه وجود دارد. به گزارش بورس پرس، محسن عباسی، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ابن‌سینا مدبر (اماکو) تحلیلی از رفتار شناسی سرمایه‌گذاران در روزهای اخیر ارایه کرد و گفت: در بررسی رفتارشناسی بازار سهام‌ قصد نداریم تا روند بازار سرمایه را پیش‌بینی کنیم یا دلایل فنی ریزش آن را بررسی و آن را به چالش بکشیم بلکه قصد داریم تا با بررسی رفتار‌شناسی معامله‌گران بازار ضمن تحلیل بخشی از عملکرد بازار (که ناشی از رفتار معامله‌گران است)، با شفاف کردن عواملی که منجر به نوسانات بازار می‌شود، توانایی معامله‌گران را نسبت به کاهش رفتارهای نامناسب افزایش دهیم. این گزارشات به صورت هفتگی و بر اساس رفتار بازار و معامله‌گران نگاشته می‌شود و در پورتال تحلیل و مشاوره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ابن‌سینا مدبر ( اِماکو)‌ بخش رفتارشناسی بازار قابل دریافت است.
رفتارشناسی معامله‌گران بازار
در هفته گذشته‌ شاهد بازگشت منطق به رفتار خریداران و فروشندگان در بازار بودیم، عنصری که در بازار هفته‌های قبل و خصوصا بعد از تمدید مذاکرات هسته‌ای کمتر شاهد آن بودیم. سرمایه‌گذاران با در نظر گرفتن شرایط بازار و افت بی‌شائبه قیمت‌ها و با توجه به ارزندگی قیمت بسیاری از سهام موجود در بازار اقدام به عدم فروش یا خرید سهام بنیادین کردند. درحال حاضر بازار دچار نزدیک‌بینی شده است‌ به این معنی که نمی‌تواند افق سرمایه‌گذاری خود را حتی تا یک سال آینده ترسیم کند‌ این درحالی است که بحران‌های به مراتب بدتر از وضعیت فعلی نیز در پنج سال گذشته در بازار اتفاق افتاده است. نوساناتی که بسیاری را از بازار خارج کرد و بسیاری را نیز به اوج رسانده است. برای مثال بحران جهانی سال ۲۰۰۸ و افت قیمت نمادهای فلزی و معدنی، اولین تحریم‌ها و افت بی‌سابقه قیمت خودروی‌ها و بانکی‌ها، افزایش قیمت ارز و نوسانات ناشی از آن، تنش‌های سیاسی داخلی و… که در نهایت نتوانستند بنیان بازار را از بین ببرند اما بسیاری از معامله‌گران عجول را با زیان روانه خانه کردند. باید پذیرفت که بازار نمی‌تواند یک شبه برگردد و همانطور که ریزش طی چندین ماه اتفاق افتاده، بازگشت بازار نیز به مرور انجام خواهد شد. برخی اشتباهات رفتاری سرمایه‌گذاران در بازار فعلی که منجر به وضعیت فعلی شده را می‌توان اینگونه برشمرد. فرا اعتمادی: فرا اعتمادی یک سوگیری رایج بین معامله‌گران است که معمولا به اطلاعات و تحلیل‌های خود یا دیگران‌ اعتماد بیش از اندازه دارند و سایر فاکتورهای تاثیرگذار بر بازار را یا نادیده می‌گیرند یا در محاسبات خود دخیل نمی‌کنند. نمونه این سوگیری را می‌توان در برداشت معامله‌گران و تحلیلگران در خصوص وضعیت مذاکرات هسته‌ای یافت، جایی که عمده معامله‌گران و تحلیلگران و مدیران سرمایه‌گذاری‌ نسبت به توافق هسته‌ای در آذرماه مطمئن بودند و کمتر تحلیلگری بود که با عینک بدبینی به این موضوع بنگرد و تقریبا همه افراد نسبت به توافق نظری یکسان داشتند و رسیدن به آن در آذرماه را قطعی می‌دانستند. اما با تمدید مذاکرات‌ معامله‌گران متوجه اشتباه خود شدند و دوباره تحلیل‌ها را با نگاهی منطقی‌تر انجام دادند. در واقع با افزایش خوش‌بینی‌ها، هشدارها شنیده نشد و معامله‌گران با اعتماد بیش از حد به اطلاعات محدود خود که بر اساس گمانه‌زنی‌ها بود، وضعیت هیجانی قبل از ضرب‌الاجل هسته‌ای را رقم زدند. در این نوع سوگیری، معمولا همه گمان می‌کنند اطلاعات و تحلیل‌های آنان در اختیار هیچ‌کس نیست و تنها آنها هستند که شرایط را درک می‌کنند بنابراین حجم معاملات بالا می‌رود، این رویکرد در میان‌مدت و بلند‌مدت باعث کاهش بازدهی سرمایه‌گذاران می‌شود.
نماگری: این سوگیری مربوط به اشتباه معامله‌گران در قراردادن یک پدیده‌ جدید در طبقه‌بندی ذهنی قبلی خود است. آنها معمولا اطلاعات جدید را بدون بررسی ابعاد مختلف آن در طبقه‌بندی ذهنی قبلی خود قرار می‌دهند و اعتقاد دارند نمونه جدید نیز به نوعی به طبقه‌بندی و در واقع جامعه قبلی تعلق دارد. این اشتباه نیز در بازار این روزها به وفور دیده می‌شود. برای مثال هر اطلاعاتی که در خصوص بهبود وضعیت یک صنعت به بازار درج می‌کند، سریعا تمامی نمادهای آن صنعت را با موج خرید یا موج فروش روبه‌رو می‌کند. برای مثال ممکن است خبر رفع تحریم‌ها بر یک یا چند مورد از سهام بانکی، تاثیر مستقیم و مشابهی مانند سایر سهام آن گروه نداشته باشد زیرا برخی بانک‌ها اصلا مجوز فعالیت ارزی ندارند. مطمئنا به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای علاوه بر اینکه به طور مستقیم بر برخی نمادهای صنایع مختلف بازار‌ بی‌تاثیر است حتی تاثیر غیر‌مستقیمی هم (‌حداقل در کوتاه مدت و میان مدت) بر برخی نمادهای بازار نداد و نباید هر سهمی که بر اساس طبقه‌بندی سایت شرکت بورس در یک صنعت خاص قرار گرفته را دقیقا مانند سایر سهام آن صنعت یا گروه ارزیابی کرد. در مواقع منفی بازار نیز این اتفاق به وفور دیده می‌شود. با کوچک‌ترین خبر منفی که در خصوص یک گروه به بازار می‌رسد تمامی نمادهای آن گروه ولو اینکه از آن خبر تاثیر منفی نپذیرند با روندی منفی مواجه می‌شوند.
دیرپذیری: این سوگیری معامله‌گران به معنی عدم پذیرش اطلاعات جدید و معامله بر اساس اطلاعات و تحلیل‌های قبلی و اصرار بر درست بودن آنهاست. در بازار این روزها به شدت می‌توان این نوع معاملات را در سهام با P/E پایین پیدا کرد. بسیاری از سهام بازار فعلی به درست یا نادرست بعد از کاهش قیمت نفت و تمدید مذاکرات هسته‌ای با سقوط قیمت مواجه شده‌اند و بیش از آنچه انتظار می‌رفت با افت قیمت روبه‌رو شد‌ند اما با وجود ارزندگی سهام آنها و شرایط هیجان فروش شکل گرفته در این گروه، سرمایه‌گذاران همچنان مشغول فروش این سهام و کاهش قیمت آن بودند زیرا هنوز بر اساس داده‌های قبلی معامله می‌کنند و سودآوری سال ۹۳‌ در پیش بودن مجمع و سایر اخبار مثبت و پیش روی سهم را نادیده گرفته و تنها بر اساس اطلاعات قبلی همچنان نسبت به فروش سهم اقدام می‌کنند. درخلال بازار این روزها بسیاری از اخبار مثبت شرکت‌ها در بازار منفی سوخت شد زیرا معامله‌گران به هیچ عنوان وزن درستی به اطلاعات جدید نمی‌دهند و تا مدتی همواره بر اساس اطلاعات قبلی خرید و فروش می‌کنند اما با گذشت زمان، معاملات منطقی‌تر می‌شود و سهم به تعادل مناسبی می‌رسد.
بهینه نگری: به معنای خوشبینی نسبت به توانایی‌های خود و اتفاقات پیرامون است. در این سوگیری سرمایه‌گذاران نسبت به ظرفیت‌های بازار خوش بینی بیش از اندازه دارند. این اتفاق به وضوح در انتظارات از مذاکرات هسته‌ای نمود پیدا کرد و پیش‌بینی می‌شود با نزدیک شدن به زمان پایان ضرب‌الا‌جل تیر ماه دو‌باره در بازار پدیدار شود.
باورگرایی: به این معنی است که سرمایه‌گذاران صرفا به دنبال اطلاعات و اخباری هستند که موید باورهای آنان باشد و در صورت تناقض این اخبار با باورهای قبلی، آنها تنها به اطلاعات قبلی خود اعتقاد خواهند داشت و هر گونه توجه و تحلیل اطلاعات جدید را نمی‌پذیرند. این سوگیری می‌تواند علاوه بر زیان رساندن به سرمایه‌گذار، فرصت جبران زیان وی را نیز از او بگیرد‌ زیرا اکنون شرایط بازار در نتیجه اخبار جدید تغییر کرده است. با توجه به نوسانات نرخ ارز، کاهش قیمت نفت و وضعیت بودجه کشور و همچنین وضعیت فعلی سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه که هر یک از صنایع و نمادهای آنان به طریق متفاوتی از این مسایل تاثیر می‌پذیرند، دیگر نمی‌توان با اطلاعات قبلی نسبت به خرید و فروش سهام اقدام کرد. موید این مطلب تعدیلات سود برخی شرکت‌هاست که بعد از این اتفاقات به دلایل گوناگون سود خود را تعدیل ‌کرده‌اند. در مجموع بازار در هفته گذشته با کاهش بدبینی‌ها و بهبود منطقی معاملات (که در نتیجه تحلیلِ فارغ از هیجانِ شرایط بازار است) روبه‌‌رو شد و معامله‌گران با توجه به افت زیاد قیمت‌‌ها به خرید یا نگهداری سهام خود ترغیب شدند. در صورتی که اخبار هیجانی به بازار ارایه نشود‌ رفته‌رفته معاملات روند منطقی‌تری به خود می‌گیرد و سهام بنیادینی که شرایط کسب و کار آنها با وضعیت فعلی سازگار است می‌توانند با اقبال معامله‌گران روبه‌رو شوند.