خوش‌خدمتی به اسراییل

گروه جهان- توافق عادی‌سازی روابط اقتصادی میان صربستان و کوزوو به سال‌ها مناقشه میان این دو کشور پایان داد. این توافق با میانجیگری واشنگتن در کاخ‌سفید امضا شد. در حالی که کمتر از دو ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باقی مانده، دونالد ترامپ در برجسته‌سازی این پیروزی دیپلماتیک هیچ تردیدی به خود راه نمی‌دهد.
هر چقدر به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم، ترامپ علاوه بر دو بحران عمده همه‌گیری کرونا و اعتراض‌های سراسری عدالتخواهی، این روزها با دردسری تازه مواجه شده و آن، ایجاد انشقاق در میان او با رای‌دهندگان آمریکاست. ناظران و تحلیلگران سیاسی آمریکا که پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا را به علت ریزش رای‌دهندگان آمریکایی نسبت به آنچه عملکرد نادرست ترامپ طی مدت حدود سه و سال نیم ریاست‌جمهوری او می‌دانند، پیچیده و دشوار می‌بینند.
با توجه به عقب بودن ترامپ در نظرسنجی‌ها از جو بایدن رقیب دموکرات خود، حال در مدت کمتر از دو ماه مانده تا زمان برگزاری انتخابات، رسانه‌های آمریکایی از جبهه‌ای دیگر برای ریزش هر چه بیشتر رای‌دهندگان و هواداران ترامپ، علیه وی وارد عمل شدند. ترامپ دست به هر کاری می‌زند تا بتواند با لابی اسراییلی خود پیروز انتخابات باشد. واشنگتن همواره به دفاع از اسراییل پایبند بوده و دولت کنونی در واشنگتن همانند دولت‌های قبلی در هر گونه معامله تسلیحاتی منافع اسراییل را در نظر می‌گیرد. حال برای خوش‌خدمتی به اسراییل وارد عمل شده و یک توافق تاریخی که برای مدت‌ها مسکوت مانده بود را در کاخ‌سفید به سرانجام رساند.
به باور تحلیلگران، امضای این توافق یک پیشرفت فوق‌العاده است. باید یادآوری کرد که بیش از یک سال بود که دو طرف با یکدیگر هیچ مذاکره‌ای نداشتند و حتی همین چند ماه پیش کوزوو تحریم‌های اقتصادی علیه صربستان اعمال کرد تا این کشور نتواند به بازار کوزوو دسترسی داشته باشد. از همین رو تغییرات بسیار عمده‌ای صورت گرفته است. واشنگتن از بیش از یک سال و نیم پیش برای این بهبود روابط کار کرده است. البته این توافق قرار بود ماه ژوئن امضا شود، اما در لحظه آخر به دلیل محکومیت هاشم تاچی، رییس‌جمهور کوزوو به اتهام جنایت جنگی لغو شد. در نهایت عبدالله هوتی، نخست‌وزیر کوزوو و الکساندر ووچیچ رییس‌جمهور صربستان این توافق اقتصادی را امضا کردند.
این توافق اقتصادی به منزله ایجاد ارتباط میان آن دو به ویژه از طریق خط‌آهن و جاده‌ای است که قرار است احداث شود. همچنین قرار است خط پروازی میان کوزوو و صربستان راه‌اندازی شود. واشنگتن هم قرار است برای حمایت اقتصادی و حمایت از جوانان دو کشور، بودجه‌ای اختصاص دهد.
انتقال سفارت صربستان به اسراییل
صربستان همزمان با برگزاری گفت‌وگوها با کوزوو در واشنگتن با انتقال سفارت خود در اسراییل به بیت‌المقدس (اورشلیم) موافقت کرد. کوزوو نیز تصمیم گرفته اسراییل را به رسمیت بشناسد.
به این ترتیب صربستان نخستین کشور اروپایی خواهد بود که مانند آمریکا سفارتش در اسراییل را به بیت‌المقدس منتقل می‌کند. بنیامین نتانیاهو در بیانیه خود درباره انتقال سفارت صربستان به بیت‌المقدس از رییس‌جمهوری این کشور به دلیل به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسراییل تشکر کرد. به گفته نخست‌وزیر اسراییل سفارت صربستان تا ماه ژوئیه سال ۲۰۲۱ (تیر و مرداد سال ۱۴۰۰ شمسی) به بیت‌المقدس منتقل خواهد شد.دولت دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۷ بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسراییل به رسمیت شناخت. سفارت ایالات متحده در اسراییل در سال ۲۰۱۸ به بیت‌المقدس منتقل شد. واشنگتن از دیگر کشورها نیز خواسته است بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسراییل به رسمیت بشناسند. این در حالی است که انتقال سفارت آمریکا به اسراییل با اعتراض فلسطینی‌ها روبه‌رو شد.
از سوی دیگر کوزوو در حالی با به رسمیت شناختن اسراییل موافقت کرده است که پریشتینا تاکنون این کشور را به رسمیت نمی‌شناخت و در مقابل اسراییل نیز کوزوو را به رسمیت نشناخته است. اکثر ساکنان کوزوو مسلمان هستند.دونالد ترامپ طی ماه‌های گذشته برای بهبود موقعیت اسراییل در عرصه جهانی تلاش زیادی کرده است. میانجیگری دولت او ماه گذشته منجر به عادی‌سازی روابط امارات عربی متحده با اسراییل شد. از سودان، بحرین و عمان به عنوان کشورهایی نام برده می‌شود که ممکن است به زودی عادی‌سازی روابط خود با اسراییل را اعلام کنند.
تلاش‌های دیپلماتیک اسراییل
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل در واکنش به تحولات اخیر در مناسبات دیپلماتیک این کشور، صربستان را نخستین کشور اروپایی خواند که حاضر به انتقال سفارتخانه خود به اورشلیم شده است. از سوی دیگر کشور عمدتا مسلمان‌نشین کوزوو نیز اعلام کرده حاضر به عادی‌سازی مناسبات خود با اسراییل بوده و سفارتخانه خود را در اورشلیم تاسیس خواهد کرد. اسراییل نیز موجودیت جمهوری کوزوو را به رسمیت شناخته است.
اسراییل خود تا پیش از این از به رسمیت شناختن کوزوو که از سال ۲۰۰۸ اعلام استقلال کرده، خودداری کرده و نگران بود که این امر کشورهای دیگر را به شناسایی کشور مستقل فلسطین، تشویق کند.
آمریکا و اکثر کشورهای غربی استقلال کوزوو را که حاصل جنگ‌های خونین دهه ۹۰ میلادی در منطقه بالکان بود به رسمیت شناخته‌اند. صربستان که عضو اتحادیه اروپا نیست و متحد روسیه و چین محسوب می‌شود تا‌کنون از شناسایی کشور مستقل کوزوو خودداری کرده بود.
نتانیاهو خطاب به رییس‌جمهوری صربستان گفته است: من از دوست خودم، رییس‌جمهور صربستان برای به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسراییل و انتقال نمایندگی سیاسی این کشور به این شهر تشکر می‌کنم. گفته می‌شود قرار است سفارتخانه صربستان در ماه ژوئیه سال ۲۰۲۱ به اورشلیم منتقل شود.
نتانیاهو از سوی دیگر از دونالد ترامپ به عنوان دوست خود تشکر کرده است. عادی‌سازی مناسبات اسراییل با کوزوو و انتقال سفارت صربستان به اورشلیم، به زعم تل‌آویو، سومین موفقیت دیپلماتیک اسراییل ظرف یک ماه گذشته است. پیش از آن، امارات متحده عربی به عنوان سومین کشور عرب با اسراییل به توافق صلح دست یافته بود.
پیش از امارات متحده عربی، مصر در سال ۱۹۷۹ و اردن در سال ۱۹۹۴ با اسراییل توافق صلح امضا کرده بودند. توافق صلح امارات متحده عربی و اسراییل قرار است ظرف هفته‌های آینده در کاخ‌سفید از سوی رهبران دو کشور امضا شود.
انتقاد فلسطینیان
فلسطینیان که توافق امارات و اسراییل را خنجری زهرآلود بر پیکر فلسطینیان و امت عربی و اسلامی نامیده‌اند به بیانیه سران صربستان و کوزوو در خصوص تحولات تازه در مناسبات با اسراییل واکنش تندی نشان دادند. اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسراییل در پاییز سال ۲۰۱۷ و سپس انتقال سفارت به اورشلیم در بهار سال ۲۰۱۸، با تظاهرات طولانی و پرتلفات فلسطینی‌ها روبه‌رو شده بود.
صائب عریقات، دبیر کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین از این موفقیت‌های دیپلماتیک به ‌مثابه تلاش‌هایی سخن گفته است که با هدف انتخاب مجدد دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر صورت می‌گیرند. عریقات از کوزوو و صربستان برای این اقدامات خود انتقاد کرده و گفته است که این دو کشور برای خوش‌خدمتی به ترامپ، حاضر شده‌اند فلسطینیان را قربانی کنند.
صائب عریقات با انتشار یک پست توئیتری در این باره چنین نوشته است: فلسطینیان قربانی تلاش‌های انتخاباتی دونالد ترامپ شده‌اند. تیم انتخاباتی ترامپ حاضر است برای انتخاب مجدد او دست به هر اقدامی ولو زیان‌بخش به حال صلح بزند.
دبیر کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش در ادامه نوشته است که این اقدامات نیز همچون توافق امارات متحده عربی و اسراییل، هیچ کمکی به صلح در خاورمیانه نمی‌کند. حنان عشراوی، یکی از مسوولان ارشد فلسطینی نیز پرسیده است: ترامپ پیش از ماه نوامبر چه کار دیگری قرار است برای اسراییل انجام دهد؟
باید یادآور شد که جارد کوشنر برخلاف فلسطینیان، تلاش‌های صورت گرفته از سوی کاخ‌سفید را در خدمت صلح جهانی و امنیت آمریکا اعلام کرده است.
احتمال امضای توافق امارات و اسراییل در سالروز پیمان اسلو
روز ۱۳ سپتامبر به عنوان محتمل‌ترین موعد برای امضای توافق عادی‌سازی روابط میان اسراییل و امارات تعیین شده است به این دلیل که سالروز امضای توافق اسلو در سال ۱۹۹۳ است. واشنگتن و تل‌آویو اخیرا تماس‌های خود را برای امضای هر چه سریع‌تر توافق با حضور دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسراییل و محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی افزایش داده‌اند. تل‌آویو می‌خواهد برگزاری مراسم قبل از سال جدید یهودیان باشد.
دانا فایس، تحلیلگر امور سیاسی گفت: نتانیاهو می‌خواهد توافق با امارات در سالروز توافق اسلو امضا شود چراکه این مساله به عقیده سیاسی او درباره رسیدن به توافق با اعراب بر پایه معادله صلح در ازای صلح، اعتبار بیشتری می‌بخشد. او تاکید کرد: اماراتی‌ها ابتدا می‌خواهند نتانیاهو از مخالفتش با فروش جنگنده‌های اف-۳۵ آمریکا به ابوظبی دست بردارد.
در حالی که نتانیاهو گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز درباره موافقتش با فروش اف-۳۵ و پهپادهای جاسوسی به امارات را تکذیب کرد، الی کوهن، وزیر اطلاعات اسراییل گفت: اسراییل تنها با این معامله مخالفت نمی‌کند بلکه تلاش می‌کند از طریق نفوذش در واشنگتن این معامله را به صورت کامل منحل کند.
کوهن در مصاحبه با شبکه «کان» گفت: اسراییل از طریق کنگره و ایپک برای ناکام گذاشتن این معامله تلاش می‌کند. مسوولان اسراییلی می‌گویند کنگره قطعنامه‌ای را تصویب کرده که دولت را به تضمین حفظ برتری نظامی اسراییل بر تمام کشورهای منطقه ملزم می‌کند.