دولت، عامل گرانی برنج

بازار برنج چند سالی می‌شود که حال و روز خوشی ندارد و با اینکه دولتمردان از آرامش بازار خبر می‌دهند اما قیمت برنج ماه‌هاست که غوغا می‌کند‌. این در حالی است که طی روزهای اخیر با آغاز محرم نیز علاوه بر برنج ایرانی که به قول دبیر انجمن برنج از سر زمین تا کلانشهرها، اختلاف قیمت قابل توجهی پیدا می‌کند، برنج خارجی نیز با گرانی روبه‌رو شده است تا جایی که اقشار ضعیف حتی برای خرید برنج خارجی نیز با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند‌. آشفتگی بازار برنج در حالی است که نه تنها مسوولان نظارتی در خواب به‌سر می‌برند بلکه تصمیمات دولتی نیز نتوانسته حتی به صورت مقطعی این بازار را با آرامش روبه‌رو کند‌. بر همین اساس دبیر انجمن وارد‌کنندگان برنج نیز با انتقاد از دولت گفت: دولت در شعار به دنبال ارزانی محصولات مختلف برای مردم است، اما در مقام عمل، باعث گرانی می‌شود‌.
این ناآرامی در بازار برنج علاوه بر ضعف دستگاه‌های نظارتی، نتیجه برخی از تصمیمات وزارت جهاد کشاورزی است که این اواخر انتقاد بسیاری از مسوولان را دربرداشته است‌. طی چند سال گذشته برای جلوگیری از واردات بی‌رویه، دولت طبق مصوبه‌ای واردات و ثبت سفارش برنج خارجی را هر ساله از اول مرداد تا پایان برداشت ممنوع کرده بود، اما امسال با دستور وزارت جهاد کشاورزی ممنوعیت واردات برای یک ماه دیگر به تعویق افتاد و دهم تیرماه اعلام شد که تا اول شهریور واردات برنج امکانپذیر است‌. در همین رابطه دبیر انجمن وارد‌کنندگان با اعلام اینکه قیمت برنج خارجی در سطح عمده‌فروشی و خرده‌فروشی افزایش‌ یافته است گفت: دولت با سیاست‌هایی که اعمال می‌کند، عامل گرانی برنج خارجی و حتی ایرانی است‌.
مسیح کشاورز افزود: ممنوعیت واردات برنج در برخی از ماه‌های سال باعث می‌شود این محصول وارداتی گران شود تا از تولیدکنندگان برنج داخلی حمایت صورت گیرد و برنج خارجی رقیبی برای تولیدات داخلی نباشد‌.
کشاورز با بیان اینکه برنج وارداتی با توجه به فاصله قیمت زیادی که دارد رقیبی برای تولید داخلی نیست، خاطرنشان کرد: افرادی که برنج ۵ هزارتومانی را می‌خرند، چطور می‌توانند برنج ۱۰ تا ۱۵ هزارتومانی ایران را جایگزین مصرف خود کنند؟ محدودیت و ممنوعیت‌های واردات تنها باعث می‌شود که مردم قوت غالب خود را به قیمت بالاتری خریداری کنند‌.
دبیر انجمن وارد‌کنندگان برنج ادامه داد: تولیدکنندگان باید از طرف دولت حمایت شوند، اما شرایط مردم و امنیت غذایی آنها را نیز باید در نظر داشت تا مصرف‌کننده مجبور نباشد برنج را با تفاوت بالایی در مقایسه با قیمت‌های جهانی خریداری کند‌.
مردم ایران برنج را ۳ برابر نرخ‌های جهانی می‌خرند
وی با بیان اینکه قیمت برنج ایرانی را نیز می‌توان کاهش داد، تصریح کرد: از طریق روش کشت مناسب، تجمیع اراضی کشاورزی، مکانیزه کردن کشت و استفاده از واریته‌های مناسب به‌ راحتی می‌توان مانند چین و تایلند قیمت تمام‌شده خود را کاهش داد‌.
کشاورز گفت: افراد در بیشتر کشورهای دنیا برنج را با قیمتی کمتر از یک دلار خریداری می‌کنند درحالی‌که مردم ما برنج تولید خودمان را بیشتر از سه دلار خریداری می‌کنند‌.
وی در پاسخ به این سوال که چرا قیمت برنج ایرانی در آستانه ماه محرم برخلاف سال قبل گران شد، گفت: دولت در سال‌جاری اجازه واردات برنج را با دو ماه تاخیر صادر کرد. این امر باعث شد که واردکنندگان نتوانند به موقع واردات انجام دهند و بازارهای جهانی نیز نرخ خود را با توجه به زمان محدود مجاز باقی‌مانده واردات در کشورمان ۳۰۰ دلار در هر تن بالا بردند‌.
کشاورز با اشاره به افزایش هزینه‌های واردات برنج گفت: در حالی که در ماه‌های گذشته قیمت فروش برنج خارجی در سطح عمده ۴۸۰۰ تومان بود امروز به ۵۲۰۰ تا۵۴۰۰ رسیده است و در نهایت مردم نیز این محصول را به قیمت گران‌تر می‌خرند‌.
حجتی قول داده بود اجازه واردات نمی‌دهد
در همین خصوص سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس نیز گفت: وزیر جهاد کشاورزی هنگام رای اعتماد به ما قول داده بود که اجازه واردات برنج خارجی را در فصل برداشت برنج داخلی نمی‌دهد‌. علی‌محمد شاعری با اظهار تاسف از واردات این محصول در فصل برداشت، گفت: درست زمانی که فصل برداشت بود، شاهد سیل واردات برنج در مازندران و گیلان بودیم و باید پرسید، چرا وقتی قرار است، از اول مردادماه و همزمان با برداشت برنج، محصول خارجی را وارد نکنیم، قانون را به اول شهریور تغییر می‌دهیم‌.
وی افزود: اینکه از اول مردادماه اعلام کنیم که از اوروگوئه یا از فلان جا برنج وارد شد و بعد مجلس اعلام کند که برنج‌ها آلوده بود، در حالی که می‌توانیم برنج‌های وارداتی را بعد ۵-۴ ماه وارد بازار کنیم و باید گفت این موضوع جز یک شوک رسانه‌ای چیز دیگری نیست‌.
شاعری در مورد میزان مصرف سرانه برنج که برخی آن را بیشتر اعلام می‌کنند تا بهانه‌ای برای واردات داشته باشند، به این نکته اشاره کرد: طبق جمع‌بندی‌ که با حضور نمایندگان ۴۰ سازمان مرتبط داشته‌ایم،‌ مصرف سرانه برنج ما کلا ۳۶ تا ۳۷ کیلوگرم است و اینکه بگوییم ۴۰ کیلو یعنی بازگشت به عقب است، چراکه زمانی وزارت بازرگانی هم به رقم ۴۲ کیلو رسیده بود، اما تولید برنج در یکی، دو سال اخیر دو میلیون و ۲۰۰ هزار تن تا دو میلیون و ۲۵۰ هزار تن است و در نهایت ۸۰۰ هزار تن نیاز به واردات داریم‌.
همچنین جمیل علیزاده شایق دبیر انجمن برنج ایران هم گفت: چرا وقتی قرار است از اول مرداد برنج وارد نشود، آن را تغییر می‌دهیم و به اول شهریور موکول می‌کنیم؟ چرا برخی اصرار دارند بگویند برنج در حال واردات است؟ اکنون آشفتگی‌هایی در بازار برنج داریم و معلوم نیست که اختلاط در انواع برنج صورت می‌گیرد یا خیر. وی اضافه کرد: قیمت برنج از ۱۰ تا ۱۱ هزار تومان جلوی در کارخانه در شمال تا مصرف‌کننده روند افزایشی دارد و به کیلویی ۱۶ هزار تومان هم می‌رسد‌.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه گفته می‌شود برنج‌های نامرغوب خارجی سر زمین‌های شمال با برنج‌های داخلی مخلوط می‌شود و به عنوان برنج ایرانی عرضه می‌شود، با رد این موضوع گفت: این اتفاق در شمال نمی‌افتد و اگر هم موردی مشاهده شده در خارج از استان بوده کمااینکه در سال ۹۲ این موضوع منجر به حادثه خیلی بدی می‌شد که بعد مشخص شد، اختلاط برنج در تهران اتفاق افتاده است‌.
تنظیم بازار در دست دلالان
شاعری سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در پاسخ به این سوال که نمایندگان مجلس چه اقداماتی را برای پیگیری این موضوع انجام داده‌اند، گفت: جلساتی را با مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی و حجتی داشته‌ایم و ایشان موقع رای اعتماد به ما قول داده بودند به هیچ عنوان اجازه واردات نمی‌دهند و ما هم قول همکاری دادیم و به شریعتمداری رییس ستاد تنظیم بازار گفتیم که می‌گویند شما مقصرید، اما با وقفه‌ یک‌ماهه بازی کردند و آن را با یک ماه تاخیر یعنی از ابتدای شهریور به اجرا درآوردند‌.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: اینکه می‌گوییم به جای آنکه وزارت جهاد کشاورزی بازار را تنظیم کند، دلالان بازار را به دست گرفته‌اند، درست است چراکه ما هرچه داد و فریاد می‌زنیم به جایی نمی‌رسد‌. الان هم که واردات متوقف شده به خاطر فشار مجلس بوده است و خواهشم از ستاد تنظیم بازار این است که این موضوع را جدی بگیرد چراکه برنج داخلی برای نیاز داخل کافی است و نیازی به واردات نداریم‌.
افزایش ۱۶ درصدی قیمت برنج خارجی
درحالی‌که به گفته مسوولان جهاد کشاورزی تولید برنج نسبت به سال گذشته رکورد شکسته است، واردات آن نزدیک به ۸۰ درصد بیشتر شده و جالب اینکه قیمت این محصول وارداتی ۱۶ درصد هم گران شده که سود آن به جیب تاجران هندی و پاکستانی رفته است که حدود ۹۰ درصد در بازار برنج وارداتی ایران سهم دارند‌.
وزارت جهاد کشاورزی طی سال‌های گذشته با وجود ایجاد محدودیت برای کشت و تولید برنج در استان‌های غیرشمالی توانست وضعیت تولید این محصول را در حالت متعادلی (حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن) نگه دارد و واردات آن را نیز از روند بی‌حساب‌وکتاب قبل نجات دهد، اما امسال با وجود اینکه به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی، تولید برنج، رکوردشکنی بی‌نظیری داشته و به حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار تن رسیده است شاهد واردات بیش از یک میلیون تنی برنج هستیم‌.
در این رابطه عباس کشاورز گفت: امسال به دلیل شرایط جوی بسیار مناسب برای شالیزارهای استان‌های شمالی، وضعیت تولید برنج بسیار مناسب بود به حدی که شالیکاران در سطح گسترده‌ای حدود ۱۴۰ هزار هکتار کشت دوم و راتون در استان شمالی مازندران و گیلان انجام دادند که پیش از این سابقه نداشت‌.
با وجود اینکه معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرده که «با توجه به تولید مناسب برنج در سال‌جاری و واردات انجام شده در ماه‌های ابتدایی امسال به نظر می‌رسد نیاز چندانی به واردات برنج نداریم که باید به تناسب تولید و نیاز داخلی کنترل شود»، شاهد افزایش عجیب و غریب واردات این محصول و رشد بیش از دو برابری آن هستیم که البته قیمت آن نیز با افزایش حدود ۱۱ درصدی از نظر دلاری و افزایش حدود ۱۶ درصدی از نظر ریالی نسبت به سال گذشته روبه‌رو شده است‌.
براساس آمار موجود یک میلیون و ۸۰۶۲ تن برنج به ارزش بالغ بر ۹۶۳ میلیون دلار برنج به کشور وارد شد که نسبت به پنج ماهه سال از نظر وزنی افزایش ۹۷/۷۸ درصدی و از نظر ارزشی رشد ۴/۱۰۲ درصدی داشته است که این اعداد و ارقام افزایش قیمت برنج وارداتی را نیز نشان می‌دهد‌.
نام‌ کشورهایی مانند امارات متحده عربی، پاکستان، تایلند، ترکیه، عراق، هند و سایر کشورهای خارجی در فهرست وارد‌کنندگان برنج به ایران ثبت شده است که در این میان هندوستان بیش از ۶۹۶ هزار تن برنج سهمی حدود ۶۹ درصد و پاکستان با واردات ۲۰۰ هزار تنی سهمی معادل ۲۰ درصد در بازار برنج خارجی ایران دارد و مابقی این سهم به کشورهایی مانند تایلند، امارات متحده عربی و… اختصاص دارد‌.
با توجه به وضعیت آشفته بازار، وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تنظیم بازار محصولات کشاورزی به ویژه محصولات اساسی مانند برنج باید پاسخگوی این نابسامانی در واردات این محصول استراتژیک باشد و اعلام کند چرا درحالی‌که برنج ایرانی با رکوردشکنی در تولید مواجه شده و به گفته مسوولان وزارت جهاد کشاورزی شرایط اقلیمی نیز به کمک شالیکاران و تولید برنج آمده، شاهد واردات بی‌رویه و بیش از نیاز بازار داخلی این
محصول بوده‌ایم‌.