اشک رایگان است

مهمان امروز: مولانا جلال‌الدین محمد بلخی

مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی (یا مثنوی مولوی)، نام کتاب شعری از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی شاعر و صوفی ایرانی است. این کتاب از ۲۶ هزار بیت و شش دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی کهن فارسی و حکمت پارسی پس از اسلام است.
این کتاب در قالب شعری مثنوی سروده شده‌‌ که در واقع عنوان کتاب نیز هست. اگر چه قبل از مولوی، شاعران دیگری مانند سنایی و عطار هم از قالب شعری مثنوی استفاده کرده بودند ولی مثنوی مولوی از سطح ادبی بالاتری برخوردار است. در این کتاب ۴۲۴ داستان پی‌درپی به شیوه تمثیل داستان سختی‌های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می‌کند. ۱۸ بیت نخست دفتر اول مثنوی معنوی به نی‌نامه شهرت دارد و چکیده‌ای از مفهوم شش دفتر است.
این کتاب به درخواست شاگرد مولوی، حسام‌الدین حسن چلبی، در سال‌های ۶۶۲ تا ۶۷۲ هجری (۱۲۶۰ میلادی) تالیف شد. عنوان کتاب، مثنوی، در واقع نوعی از ساختار شعری است که در این کتاب استفاده می‌شود. این کتاب به انتخاب نشریه گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است.

مثنوی مولوی‌- دفتر پنجم
شخصی سگش در حال مرگ بود و او در کنار راه نشسته بود و زار زار بر این درد می‌گریست. کسی از آن جا می‌گذشت. گفت: «چه شده؟ این گریه و زاری برای کیست؟» گفت: «برای سگم، سگ خوبی داشتم که روزها صید می‌کرد و شب‌ها از برایم نگهبانی می‌داد. بسیار چالاک و تیزبین و باوفا و هوشیار بود و حالا در میان راه در حال مرگ است.» رهگذر پرسید: «مریضی او چیست؟ آیا زخمی به او رسیده است؟» گفت: «خیر، از گرسنگی می‌میرد.» رهگذر پرسید: «آن انبانی که در دست داری چیست؟» مرد گفت: «نان و غذای دیشب من است که زیاده مانده. با خود می‌برم که بعدا بخورم.» رهگذر پرسید: «چرا آن را به سگت نمی‌دهی؟!» مرد گفت: «برای آن که نان بدون درهم و دینار به دست نمی‌آید ولی اشک رایگان است.»