کلاف سردرگم برگزیت

نخست‌وزیر انگلیس پس از نشست با اعضای دولت نسبت به احتمال قوی خروج این کشور از اتحادیه اروپا بدون دستیابی به توافق تجارت آزاد هشدار داد. بوریس جانسون اعلام کرد که پس از مرور مذاکرات او با رییس کمیسیون اروپا، اعضای دولت با او هم‌عقیده شدند که توافق پیشنهادی اتحادیه منافع لندن را تامین نمی‌کند.
نخست‌وزیر انگلیس مدعی شد که لندن به شکل فوق‌العاده‌ای از خود در مذاکرات انعطاف نشان داده و تلاش کرده تا در تمام حوزه‌ها پیشرفت حاصل شود. وی عنوان کرد که تا آخرین لحظه به تلاش برای دستیابی به توافق با اتحادیه اروپا ادامه خواهد داد و برای تحقق این امر حاضر است به پایتخت کشورهای اروپایی سفر کند.
او با این حال خاطرنشان کرد که احتمال تحقق برگزیت بدون توافق و راه‌حلی مانند رابطه استرالیا با اتحادیه اروپا بسیار زیاد است. جانسون افزود: زمان آن رسیده که مردم و شرکت‌های تجاری برای یکم ژانویه ۲۰۲۱ آماده باشند؛ چون در هر دو صورت تغییراتی در راه خواهد بود.
او درباره اختلاف نظر با اتحادیه اروپا توضیح داد که طرف مقابل اصرار دارد انگلیس همچنان از قوانین اتحادیه پیروی کند. این در حالی است که به گفته نخست‌وزیر انگلیس این شیوه با اصل برگزیت و پایان برتری قوانین اتحادیه اروپا در انگلیس سازگاری ندارد.
انگلیس ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ (۱۱ بهمن ۱۳۹۸) رسماً اتحادیه اروپا را پس از چهار دهه عضویت ترک کرد. این کشور تا پایان امسال تابع مقررات اتحادیه اروپاست بدون آنکه حق رای داشته باشد. دو طرف در ۱۰ ماه گذشته تلاش کردند تا برای دوران پسابرگزیت به یک توافق تجارت آزاد دست یابند اما تاکنون این امر محقق نشده است.
انگلیس در حالی به دنبال رابطه‌ تجاری مشابه استرالیا با اتحادیه اروپاست که این کشور توافقنامه تجارت آزاد جامع با اتحادیه اروپا ندارد. بخش زیادی از مبادلات تجاری بین اتحادیه اروپا و استرالیا بر اساس قوانین سازمان تجارت جهانی انجام می‌شود.
نخست‌وزیر انگلیس و رییس کمیسیون اروپا توافق کرده‌اند که تصمیم نهایی در این زمینه را به روز یکشنبه موکول کنند. تا آن زمان مذاکره‌کنندگان دو طرف به تلاش‌ها برای دستیابی به توافق تجارت آزاد ادامه خواهند داد.
هم زمان گزارش‌ها از بروکسل مقر برگزاری نشست دوروزه سران اتحادیه اروپا حاکی است که آنها نیز امیدی به نتیجه مذاکرات برگزیت نداشته و بر لزوم آمادگی برای تحقق برگزیت بی‌توافق تاکید دارند.
قرار شد دو طرف در روزهای آینده به رایزنی‌های خود ادامه دهند، بلکه تا روز یکشنبه به نتیجه نهایی برسند. این در حالی است که نتیجه ماه‌ها مذاکرات نمایندگان انگلیس و اتحادیه اروپا، از بهمن ماه ۱۳۹۸ به این سو پیشرفت ملموسی نداشته و ۲۱ روز دیگر پیوند قوانین این اتحادیه در انگلیس پس از نزدیک به چهار دهه خاتمه می‌یابد. به این ترتیب آینده روابط دو طرف بر مبنای تعرفه‌های سازمان تجارت جهانی خواهد بود که هزینه‌ تبادل کالا میان دو طرف را به میزان چشم‌گیری افزایش می‌دهد و انگلیس به شدت متضرر خواهد شد.
دفتر نخست‌وزیری انگلیس با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که جانسون مایل است تمام راه‌های ممکن را برای رسیدن به توافق تجاری با اتحادیه اروپا آزمایش کند. با این حال دو طرف همچنان در خصوص نقش دیوان دادگستری اروپا در اختلاف‌های طرفین و میزان دسترسی صیادان اتحادیه اروپا به مناطق ماهیگیری غنی انگلیس در دوره پسابرگزیت اختلاف نظر دارند.
رییس کمیسیون اروپا پس از جلسه دیروز با جانسون که سه ساعت به طول انجامید، با صدور بیانیه‌ای جداگانه اعلام کرد: ما گفت‌وگوهای جان‌داری را درباره مجموعه‌ای از مسائل مورد اختلاف داشتیم. درباره مواضع یکدیگر فهم روشنی پیدا کردیم و متوجه شدیم که فاصله آنها خیلی از هم دور است. وی افزود: پس از این توافق کردیم تا تیم مذاکره‌کننده بدون فوت وقت گفت‌وگوها را آغاز کرده و تلاش کنند تا مسائل را حل و فصل نمایند.
اگرچه انتظار نمی‌رفت که نتیجه مذاکرات نخست‌وزیر انگلیس و رییس کمیسیون اروپا به عقد توافق منجر شود، اما ناظران امیدوار بودند که دو طرف درباره کلیات مسائل مورد اختلاف به سازش برسند.
برخی کارشناسان معتقدند که توافق اولیه حاصل شده و دو طرف مشغول تنظیم متن نهایی توافق هستند. اما صدور بیانیه جداگانه جانسون و فون‌درلاین گواهی این است که به تعبیر برخی تحلیلگران، حاکی از اختلاف نظر میان آنها است؛ چون زمانی که دو طرف با یکدیگر توافق دارند، یک بیانیه مشترک صادر می‌کنند. به این ترتیب باید تا یکشنبه منتظر ماند و دید که انگلیس و اتحادیه اروپا مسیر آینده برگزیت را در روزهای آینده چگونه ترسیم خواهند کرد.هر دو طرف از سوی جناح‌های مختلف در داخل تحت فشار قرار دارند. گروهی از هم‌حزبی‌های جانسون معتقدند که برگزیت بی‌توافق پیامدهای بدی را برای اقتصاد کشور در پی داشته و گروهی دیگر بر این باورند که عدم توافق با اتحادیه اروپا به نفع انگلیس خواهد بود.
برخی کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه نیز حاضر به عقب‌نشینی در مذاکرات با انگلیس نبوده و این مساله کار مذاکره‌کنندگان اروپایی را برای هرگونه سازش با لندن دشوار کرده است.
استفن لوفن نخست‌وزیر سوئد در آستانه برگزاری نشست سران اتحادیه اروپا به خبرنگاران گفت: نظر به شکست مذاکرات جانسون و فون‌درلاین، بعید است بتوان به توافق تجاری دست پیدا کرد. چالش بزرگی پیش‌رو است. ما همواره اعلام کرده‌ایم در حالی خود را برای بدترین حالت آماده می‌کنیم که برای رسیدن به بهترین حالت امید بسته‌ایم.
گزارش‌ها از بروکسل حاکی است که بیشتر رهبران اروپایی معتقدند که باید برای تحقق برگزیت بدون توافق آماده شد. رییس‌جمهوری لیتوانی در همین پیوند اظهار کرد که طرح ثانویه اتحادیه اروپا در خصوص برگزیت بدون توافق، باید بدون فوت وقت تدوین و از ابتدای سال آینده اجرا شود.
این در حالی است که باید در نظر داشت اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین شریک تجاری انگلیس به شمار می‌رود و سال گذشته ۲۹۴ میلیارد پوند معادل ۴۳ درصد کل صادرات انگلیس کالا مبادله شده است. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به تازگی در گزارشی هشدار داده که اجرای برگزیت بی‌توافق ضربه مهلکی را به اقتصاد انگلیس وارد خواهد کرد و در درازمدت پیامدهای ناگواری را برای بازده اقتصادی و گسترش بیکاری در این کشور به همراه خواهد داشت.