عصر جدید جنگ سرد

گروه جهان- آمریکا از دیروز دریافت تعرفه ۲۵ درصدی از کالاهای چینی که به بنادر این کشور وارد می‌شوند را کلید زد، چین هم در اقدامی متقابل افزایش تعرفه بر نیمی از ۵۱۴۰ کالای آمریکایی وعده داده شده را آغاز کرد‌.
در واقع دو کشور خواسته یا ناخواسته وارد دوران دیگری از جنگ سرد شده‌اند که هدف، تصاحب هژمون است نه چیز دیگر‌. شاید جنگ تجاری بین دو کشور هنوز بااهمیت تلقی شود، اما واقعیت این است که قدرت نظامی چین آن‌طور که مقامات آمریکا اذعان می‌کنند هژمونی و تکنولوژی نظامی برتر آمریکا را در گستره آسیا- پاسیفیک به چالش می‌کشد‌. از این منظر ترامپ سیاستی هدفمند را علیه چین البته به بهانه نامتوازن بودن روندهای اقتصادی و تعرفه‌ها و کسری تراز تجاری آمریکا در مقابل چین در پیش گرفته است‌. به نظر می‌رسد که ترامپ با طرح مناقشه تجاری قصد دارد انرژی چین را کاهش داده و مانع دستیابی چین به یک هژمونی یا راهبرد هژمونیک این کشور شود‌.
دونالد ترامپ از همان ابتدای آغاز رقابت‌های انتخاباتی بارها از کسری موازنه تجاری با چین و اینکه صادرات چین به آمریکا بسیار بیشتر از وارداتش از ایالات متحده است، انتقاد کرد و راه مقابله با چین را اعمال تعرفه‌های گمرکی دانست‌. آمارها نشان می‌دهد که طی سه دهه گذشته سهم چین از کل واردات آمریکا در روند مستمر و رو به رشدی افزایش یافته و به ۲۲ درصد از کل واردات این کشور در سال ۲۰۱۷ میلادی رسیده است‌.
در همین شرایط سهم واردات چین از کل صادرات آمریکا هشت درصد بود‌. به عبارتی ارزش بازار آمریکا برای چین نزدیک به سه برابر ارزش چین برای بازار آمریکاست‌. طبق سایت تجاری آمریکا‌، تجارت کالا و خدمات بالغ بر ۱/۷۳۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ بود که از این میزان صادرات آمریکا ۳/۱۷۹ میلیارد دلار و وارداتش ۹/۵۵۷ میلیارد دلار بود‌.
کسری تجاری ایالات متحده با چین در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۶/۳۷۸ میلیارد دلار است‌. از این رو در راستای سیاست محدودسازی اقتصادی چین، دونالد ترامپ در ماه مارس ۲۰۱۸ بر فولاد و آلومینیوم صادراتی به آمریکا تعرفه ۲۵ درصدی و ۱۰ درصدی اعمال کرد‌. او سپس اعلام کرد بر ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار کالای صادراتی چین تعرفه ۲۵ درصدی هم اعمال خواهد شد‌.
اعمال تعرفه متقابل
دونالد ترامپ دستور اعمال این افزایش تعرفه از ۱۰ به ۲۵ درصد برای واردات ۲۰۰ میلیارد دلار کالای چینی را روز ۱۰ می ‌ابلاغ کرد، اما برای اجرای آن تا امروز مهلت داده شد تا کشتی‌هایی که پیش از ابلاغ این دستور از چین بارگیری کرده بودند زمان کافی برای رسیدن به بنادر آمریکا داشته باشند و با همان تعرفه ۱۰ درصدی بار خود را تخلیه کنند‌.
دفتر نمایندگی تجاری آمریکا روز ۱۵ می‌ اعلام کرد که کشتی‌های حامل کالاهای چینی تا اول ژوئن فرصت دارند بار خود را تخلیه کنند و از دیروز اداره گمرک آمریکا رسما اعمال افزایش تعرفه را اجرایی کرد‌. افزایش این تعرفه‌ها بر قیمت کالاهای مختلفی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی اثر خواهد گذاشت و از قیمت قطعات کامپیوتر چینی گرفته تا مبلمان، جاروبرقی و لوازم روشنایی تولیدی چین در آمریکا افزایش خواهد یافت‌.
چین هم اعمال تعرفه بر واردات نیمی از ۶۰ میلیارد دلار کالای آمریکایی که پیشتر برای تلافی اقدامات آمریکا گفته بود که بر آنها افزایش تعرفه اعمال می‌کند را از دیروز آغاز کرد‌. چین پیشتر بر ۵۱۴۰ قلم کالای آمریکایی تعرفه اعمال کرده بود که قرار است در تلافی اقدامات تجاری آمریکا تعرفه وارداتی آنها را به ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش دهد‌.
تهیه لیست سیاه از شرکت‌های خارجی
چین همزمان با اجرای تعرفه‌های بالاتر روی کالاهای آمریکایی، تهدید کرد لیست سیاه از شرکت‌ها، گروه‌ها و افراد غیرمطمئنی تهیه کند که به منافع شرکت‌های چینی ضربه می‌زنند‌.
وزارت بازرگانی چین به کشور یا شرکتی اشاره نکرد، اما این تهدید ممکن است تنش‌ها با واشنگتن را که ماه میلادی گذشته هوآوی را در لیست سیاه گذاشت و همکاری تجاری شرکت‌های آمریکایی با این غول سازنده تجهیزات مخابراتی را ممنوع کرد، تشدید کند‌.
وزارت بازرگانی چین اعلام کرد فهرست نهادهای غیرمطمئن برای کسانی به کار گرفته خواهد شد که مقررات بازار و شرایط قراردادها را نقض کرده و به دلایل غیرتجاری مانع عرضه به شرکت‌های چینی می‌شوند و به حقوق و منافع مشروع آنها به شدت ضربه می‌زنند‌.
سیل انتقادات و هشدارهای شدید از سوی چین در دو هفته اخیر جنگ لفظی پکن با آمریکا را تشدید کرده و ممکن است هر گونه دیدار ماه آینده میان رهبران دو کشور را پیچیده کند‌.
واشنگتن اوایل ماه می تعرفه روی واردات ۲۰۰ میلیارد دلار کالای چینی را به ۲۵ درصد افزایش داد و پکن را متهم کرد از وعده‌های قبلی خود برای ایجاد تغییرات ساختاری در شیوه‌های اقتصادی عقب کشیده است‌. پکن در واکنش به این اقدام، تعرفه واردات ۶۰ میلیارد دلار کالای آمریکایی را افزایش داد که از دیروز اجرایی شد‌.
دونالد ترامپ اعلام کرده قصد دارد در نشست گروه ۲۰ که روزهای ۲۸ و ۲۹ ژوئن در اوساکای ژاپن برگزار می‌شود با همتای چینی خود دیدار کند اما چین رسما این دیدار را تایید نکرده است‌. یک مقام بلندپایه سابق چین اظهار کرد ترامپ و شی احتمالا پیشرفت بزرگ برای پایان دادن به جنگ تجاری را دشوار خواهند یافت‌.
دای شیانگ لونگ، که از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲ ریاست بانک مرکزی چین را برعهده داشت و یک چهره پرنفوذ مانده است، گفت: رویکرد آمریکا در مذاکرات تجاری آزار و شعار آمریکا نخست بود در حالی که اصول چین در مذاکرات، کیفیت و همکاری بود‌.
جنگ رسانه‌ای چینی‌ها
از زمانی که آخرین دور تعرفه‌های آمریکا به اجرا درآمد و پکن را غافلگیر کرد رسانه‌های دولتی چین رویکرد تهاجمی از خود نشان داده‌اند‌.
روزنامه خلق چین که نشریه حزب کمونیست حاکم است هشدار داده که چین آماده است از برتری خود در بازار عناصر خاکی نادر که مواد معدنی استراتژیک مورد استفاده در ساخت دستگاه‌های الکترونیک هستند در جنگ تجاری با آمریکا استفاده کند‌.
تاکنون صادرات عناصر خاکی نادر چین مشمول تعرفه‌های تنبیهی آمریکا قرار نگرفته است و واشنگتن بر واردات این مواد و سایر مواد معدنی مهم از چین تعرفه بالاتر وضع نکرده است‌. با این حال پکن تعرفه روی واردات سنگ عناصر خاکی نادر آمریکا را از اول ژوئن از ۱۰ به ۲۵ درصد افزایش داد و فرآوری این سنگ‌ها در چین دیگر چندان اقتصادی نیست‌.
به گزارش رویترز، گنگ شوانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین به اظهارات ترامپ که پنجشنبه گذشته گفته بود چین در حال تبدیل شدن به یک کشور بسیار ضعیف است زیرا شرکت‌ها به دلیل تعرفه‌های بالاتر چین را ترک می‌کنند واکنش نشان داد و گفت: برای اولین یا دومین بار نیست که طرف آمریکایی چنین دروغ‌هایی را می‌گوید، اما به نظر می‌رسد طرف آمریکایی اصرار زیادی بر تکرار این دروغ‌ها دارد‌.
ترامپ که حمایت‌گرایی را در راستای شعار «نخست آمریکا»ی خود اتخاذ کرده، تهدید کرده است روی واردات دیگر کالاهای چینی به ارزش ۳۰۰ میلیارد دلار تعرفه ۲۵ درصدی وضع خواهد کرد‌.
از طرفی سرپرست وزارت دفاع آمریکا دیروز چین را مسوول طیفی از فعالیت‌های ثبات‌زدا در آسیا معرفی کرد و بیش از پیش به تنش‌های میان دو کشور دامن زد‌. پاتریک شاناهان تصریح کرد که به نفع پکن است که روابط سازنده‌ای با آمریکا داشته باشد، اما در ادامه گفت: رفتارهایی که موجب اختلال در حاکمیت کشورهای دیگر و برانگیختن بی‌اعتمادی به اهداف چین شود، باید پایان یابد‌.
رییس آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا هم جمعه گذشته اعلام کرد چین قصد دارد ظرف یک دهه آینده شمار سلاح‌های هسته‌ای خود را به دو برابر افزایش دهد‌. کارشناسان بالا گرفتن موج تنش‌ها میان دولت‌های چین و آمریکا در عرصه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی را یکی از دلایل تصمیم پکن برای گسترش سلاح‌های هسته‌ای خود می‌دانند‌.
پکن: توانمندی چین را دست‌ کم نگیرید
این در حالی است که سخنگوی وزارت دفاع چین در واکنش به تهدیدات اخیر رییس موقت پنتاگون، هشدار داد که آمریکا نباید عزم و توانمندی پکن در محافظت از حق حاکمیت خود را دست کم بگیرد‌.
سخنگوی وزارت دفاع چین در واکنش به اظهارات تحریک‌آمیز سرپرست پنتاگون گفت: طرف چینی قطعا با مجموعه اقدامات منفی آمریکا در موضوعات تایوان مخالف است‌. طبق این گزارش، اظهارات سخنگوی وزارت دفاع چین به مجموعه اقدامات اخیر واشنگتن در اعزام ناوگان دریایی خود به سمت تنگه تایوان اشاره دارد‌.
اواسط اردیبهشت‌ماه با وجود هشدارهای پکن به واشنگتن درباره تحرکات نظامی در مناطق همجوار چین، ارتش آمریکا اعلام کرد دو ناوشکن موشک‌انداز این کشور در راستای تعهد آمریکا به عبور و مرور و دریانوردی آزاد منطقه هند-اقیانوسیه، از تنگه تایوان عبور کردند‌. این مقام دفاعی چین در ادامه تصریح کرد، آمریکا نباید عزم و توانمندی چین برای محافظت از حق حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود را دست‌کم بگیرد‌.
شاناهان در نخستین سخنرانی مهم خود از زمانی که در ماه ژانویه به عنوان سرپرست پنتاگون آغاز به فعالیت کرده، گفت:‌ شاید بزرگترین تهدید طولانی‌مدت برای منافع حیاتی کشورها در سراسر این منطقه، از جانب بازیگرانی باشد که به دنبال تضعیف نظم بین‌المللی هستند‌.
او ادامه داد: اگر رویه چنین رفتارهایی ادامه داشته باشد، امکانات ساختگی در جهان به باجه عوارضی تبدیل می‌شود و حق حاکمیت به قلمرو قدرتمندان تبدیل می‌شود‌. گفتنی است که اشاره سرپرست پنتاگون ظاهرا به جزایر ساخت چین در دریای جنجالی جنوب چین است که چندین کشور ادعای مالکیت آن را دارند‌. در میان افزایش تنش‌ها در منطقه اقیانوسیه که در نتیجه جنگ تجاری چین و آمریکا تشدید شده است، رییس‌جمهور چین اخیرا به ارتش خود دستور داد برای جنگ احتمالی آماده باشند‌.
چین آمریکا را به دروغگویی متهم کرد
سخنگوی وزارت خارجه چین، آمریکا را به دروغگویی متهم کرد و گفت: از نظر آمریکایی‎ها دروغ هر چه بزرگ‎تر باشد و بیشتر تکرار شود، مردم بهتر آن را باور می‎کنند و بر توان و قدرت آمریکا نیز اضافه خواهد کرد اما باید به آنها گفت که نباید شعور و آگاهی مردم را دست‌کم بگیرند‌.
گنگ شوانگ دیروز با صدور بیانیه‌ای با اشاره به اینکه توان واقعی با دروغ و توهم به دست نمی‎آید گفت: یکجانبه‎گرایی و حمایت‎گرایی آمریکا در حال حاضر با مخالفت شدید مردم این کشور و جامعه جهانی مواجه شده است‌.
دونالد ترامپ چند روز پیش گفته بود آمریکا در مساله اقتصادی و تجاری با چین عملکرد خوبی داشته است، اگر چین می‎خواست با آمریکا درباره مسائل اقتصادی و تجاری به توافق برسد، دو طرف زودتر از اینها به توافق رسیده بودند اما چین این توافق را خراب کرد‌.
ترامپ اضافه کرد: افزایش تعرفه‎ها اثرات مخربی را بر اقتصاد چین برجای گذاشته است. بسیاری از تولیدکنندگان خارجی در حال ترک چین به مقصد کشورهای آسیایی دیگر چون ویتنام هستند و این مساله چین را به یک کشور ضعیف تبدیل کرده است‌.
سخنگوی وزارت خارجه چین با رد ادعاهای ترامپ گفت: آمریکا این ادعاهای دروغین را پیش از این نیز چندین بار تکرار کرده است چین نیز هر بار این دروغ‎ها را فاش کرده است اما مثل اینکه آمریکا دوست دارد این امر را تکرار کند‌. گنگ شوانگ اضافه کرد: چین امیدوار است آمریکا با رسیدن به یک شناخت صحیح از اوضاع، هر چه سریع‎تر به مسیر صحیح بازگردد و از دروغگویی دست بردارد‌.