ایران از توسعه بنگاه‌های اقتصادی مردم‌محور جا ماند

ایسنا – در خرداد ماه امسال ۲۱۷ شرکت تعاونی و چهار اتحادیه با عضویت بیش از ۵۰۰۰ نفر در کشور تشکیل شده و برای ۳۱۱۸ نفر اشتغال ایجاد کرده است. این در حالی است که گزارش‌های جهانی حاکی از آن است که ۱۰ درصد شاغلان در سراسر جهان در تعاونی‌ها مشغول به کارند و منبع اصلی درآمدشان از کسب‌وکارهای تعاونی است. پانزدهم تیرماه سال ۱۳۹۸ مصادف با ۶ ژوئیه ۲۰۱۹ به عنوان نود و ششمین روز جهانی تعاون نامگذاری شده است. تاریخچه این روز به یک قرن پیش و به سال ۱۹۲۳ برمی‌گردد که برای اولین بار اتحادیه بین‌المللی تعاون (ICA) اولین شنبه ماه ژوئیه را به عنوان روز جهانی تعاون نامگذاری کرد. تِم روز جهانی تعاون برای سال ۲۰۱۹ تعاون برای کار شایسته (WORK DECENT FOR COOPS) است و پیام تم این است که تعاونی‌ها، بنگاه‌های اقتصادی مردم‌محوری هستند که به صورت دموکراتیک اداره و کنترل می‌شوند و توسعه انسانی و عدالت اجتماعی را در اولویت کاری خود قرار می‌دهند. بر اساس گزارش جهانی تعاونی‌ها در سال ۲۰۱۷ حدود دو میلیون و ۹۳۷ هزار و ۳۲۳ شرکت تعاونی در جهان وجود دارند و بیش از ۲۷۹ میلیون نفر معادل ۱۰ درصد شاغلان جهان در این تعاونی‌ها مشغول به کارند یا منبع اصلی درآمدشان از تعاونی‌هاست. مطالعات نشان می‌دهد که در مقایسه با اشتغال در سایر بخش‌ها، مشاغل تعاونی در طول زمان پایدارتر هستند چرا که در تعاونی‌ها شکاف درآمدی کوچک‌تری بین مشاغل مختلف وجود دارد و مشاغل تعاونی در مناطق روستایی و شهری از توزیع متعادل‌تری برخوردار هستند. اتحادیه بین‌المللی تعاون یکی از نهادهای رسمی، مستقل و غیردولتی سازمان ملل متحد به شمار می‌رود که در برگیرنده حدود یک میلیارد نفر از ۹۶ کشور جهان است. ماموریت اتحادیه ICA، ترویج و توسعه تعاونی‌ها به عنوان یک مدل کسب‌وکار اجتماعی و مردم‌محور است و هدف اصلی آن، ارتقا و تقویت تعاونی‌های مستقل و تسهیل روند توسعه اقتصادی و اجتماعی اعضا در سراسر دنیاست. در حال حاضر اعضای اتحادیه را سازمان‌های ملی و بین‌المللی تعاون در تمامی بخش‌ها از جمله کشاورزی، بانکداری، انرژی، صنعت، بیمه، ماهیگیری، تعاونی‌های مسکن، گردشگری و مصرف تشکیل می‌دهند. تا پایان سال ۲۰۰۲، ایکا دارای ۲۳۶ سازمان عضو از ۹۳ کشور بود و حدود ۷۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان تحت پوشش این سازمان قرار داشتند ولی اکنون این آمار تا ۸۰۰ میلیون نفر هم برآورد می‌شود. امروزه از هر شش نفر در جهان، یک نفر عضو تعاونی است و اتحادیه بین‌المللی تعاون، نماینده یک میلیارد عضو تعاونی از سه میلیون تعاونی در سراسر جهان است و بیش از ۳۰۰ فدراسیون و سازمان تعاونی را در ۱۱۰ کشور جهان نمایندگی می‌کند.
ایجاد بیش از ۳۰۰۰ شغل تعاونی
گزارش‌های به دست آمده از سامانه جامع آمارهای ثبتی وزارت تعاون نشان می‌دهد که طی خردادماه امسال، تعداد ۲۱۷ شرکت تعاونی و چهار اتحادیه تشکیل و ثبت شده‌اند که با داشتن ۵۵۴۳ نفر عضو برای بیش از ۳۱۱۸ نفر اشتغالزایی کرده‌اند. بیشترین تعداد تعاونی تشکیل و ثبت شده متعلق به استان‌های فارس و خراسان رضوی و عمدتا در گرایش فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی بوده است. تعاونی‌های با گرایش فعالیت ساختمان با ۱۵۲۹ نفر و تعاونی‌های عمده‌فروشی و خرده‌فروشی با ۱۴۶۹ نفر دارای بیشترین تعداد اعضا هستند و بیشترین تعداد شاغلان نیز در گرایش تعاونی‌های کشاورزی و صنعت است. تعداد تعاونی‌های ثبت شده در خردادماه سال‌جاری ۲۱۷ واحد بوده که در مقایسه با ۲۳۳ واحد تعاونی ماه گذشته، کاهشی معادل هفت درصد را نشان می‌دهد. تعداد اعضا نیز کاهشی معادل شش درصد و تعداد فرصت شغلی، کاهشی معادل ۳۳ درصد را به دنبال داشته است. در حالی که تعداد تعاونی‌های ثبت شده در خردادماه سال‌جاری ۲۱۷ واحد بوده، این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که ۳۶۰ واحد بوده کاهشی معادل ۴۰ درصدی را به همراه داشته که موجب شده تعداد اعضا نیز ۳۱ درصد و تعداد فرصت‌های شغلی ۴۵ درصد کاهش یابد. در حال حاضر بیش از ۹۸ هزار شرکت تعاونی با ۷/۱ میلیون نفر فرصت شغلی در گرایش‌های مختلف عمران، مسکن، مصرف، اعتبار، خدمات، کشاورزی، تولیدی و توزیعی فعالیت می‌کنند. در بند دوم اصل ۴۳ قانون اساسی و قانون تعاون مصوب سال ۱۳۷۰ ایران، ماموریت بخش تعاون، ایجاد اشتغال برای کسانی است که قادر به کار هستند اما سرمایه کافی در اختیار ندارند. باوجود پایین بودن سهم بنگاه‌های کوچک و متوسط در تولید ناخالص داخلی که ناشی از بنگاهداری بخش دولتی و شبه‌دولتی در کشور است، شبکه تعاونی‌ها در کشور می‌توانند نقش مهمی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال ارزان‌قیمت در قالب بنگاه‌های کوچک و SME ایفا کنند.