همسویی چین و روسیه زنگ خطر آمریکا

علی بیگدلی*
سفر وزیر خارجه روسیه به آمریکا در برهه‌ای حساس از روابط دو کشور صورت گرفته است، سرگئی لاوروف در حالی به دیدار دونالد ترامپ رفته که بیش از هر زمانی همسویی مسکو و پکن تهدید بزرگی برای واشنگتن به شمار می‌رود.
اختلاف بین آمریکا و روسیه موارد بسیار زیادی را شامل می‌شود. یکی از آنها که در نشست اخیر صلح پاریس راجع به آن گروه نرماندی به بحث و تبادل نظر پرداخت، مساله شبه‌جزیره کریمه است که از ذهن آمریکایی‌ها هنوز بیرون نرفته و براساس گزارشی که کنگره به کاخ سفید داده، این مساله یک دست‌درازی غیرقابل گذشت به سرزمین اوکراین است.با توجه به روابط نزدیکی که آمریکایی‌ها با اوکراین دارند، هر روز از تنش بین روسیه و اوکراین به‌عنوان تجاوزگری پوتین یاد می‌کنند. از طرف دیگر بحث مداخله روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا به یکی از پرتنش‌ترین مسائل بین دو کشور بدل شده است. به طور کلی خصومتی که بین غرب و اتحادیه اروپا و روسیه وجود دارد، موضوع جدیدی نیست اما از آنجا که در حال حاضر تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا و آمریکا بر روسیه اعمال کرده‌اند، عرصه را بر این کشور تنگ کرده است، می‌توان گفت که محور اصلی مذاکرات وزیر خارجه روسیه و رییس‌جمهور آمریکا پرداختن به دغدغه‌های فی‌مابین باشد.از سوی دیگر همسویی و همکاری‌های اخیر چین و مسکو و همچنین مانور مشترک این دو کشور در دریای چین جنوبی تهدیدی برای دوری روزافزون شرق و غرب بوده و زنگ خطری برای آغاز جنگ سرد جدیدی به شمار می‌رود. از طرفی قرارداد ۴۰۰ میلیون دلاری بین پکن و مسکو به نوعی توازن اقتصادی را به هم ریخته و خصومت‌های سیاسی را تبدیل به جبهه‌گیری‌های اقتصادی کرده است.در عین حال در آستانه زمستان، با توجه به اینکه بیش از ۴۰ درصد گاز اتحادیه اروپا توسط روس‌ها تامین می‌شود و با توجه به اینکه ترامپ پیش از این خواهان گازکشی به اتحادیه اروپا بود و کنگره مانع از آن شد، اکنون این امر به چالش جدیدی دامن زده است.چندان محتمل به نظر نمی‌رسد که در این دیدار، ایران به موضوع اصلی مذاکرات بدل شود چراکه دغدغه‌های بین مسکو و واشنگتن به حدی زیاد شده که جایی برای صحبت از ایران نمی‌ماند اما از سوی دیگر با توجه به سفر اخیر روحانی به ژاپن برای گشوده شدن راهی برای مذاکره با آمریکا می‌تواند گذری به مساله اختلاف ایران و آمریکا بزند.این در حالی است که مذاکره درباره ایران برای گشوده شدن راهی برای توافق با آمریکا هیچ اثری نخواهد داشت چراکه اکنون خصومت با آمریکا تبدیل به یک هویت ملی- مذهبی در ایران شده و بدون اینکه ما تغییری در استراتژی‌های منطقه‌ای خود بدهیم، امکان هیچ نوع مصالحه‌ای بین تهران و واشنگتن وجود نخواهد داشت به این معنا که اگر ایران بخواهد همچنان بر سر نقطه‌های صفر خود باقی بماند با هر واسطه‌ای هم این امر میسر نمی‌شود.
* کارشناس مسائل بین‌الملل