مسیر سخت حفظ برجام

«جهان صنعت»- با وجود آنکه اروپایی‌ها از همان ابتدا ساز حمایت از ایران در برجام را کوک کرده و به صف‌آرایی مقابل دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا پرداختند اما در مقابل برنامه‌های موشکی ایران و اقدامات کشورمان در منطقه به ویژه در سوریه و یمن ساکت نبوده‌ و به دنبال تصویب تحریم‌های جدید‌ علیه ایران بوده‌اند‌. اگرچه توجیه اروپایی‌ها برای تصویب این تحریم‌ها، متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام بوده است اما خودشان هم در موضوع موشک‌های بالستیک ایران با آمریکایی‌ها همسو و از افزایش قدرت ایران در منطقه نگران هستند‌. دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا باید ۱۲ می ‌مصادف با ۲۲ اردیبهشت ماه تمدید تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را امضا کند درحالی است که او در چند ماه گذشته بر طبل خروج از برجام کوبیده است و به هیچ روی علاقه به امضای این قانون ندارد‌. ترامپ بارها به کشورهای اروپایی هشدار داده که باید برای اصلاح و تغییر مفاد برجام کاری انجام دهند و گرنه او از این توافق خارج می‌شود‌. از این رو اروپایی‌ها به دنبال راهکاری برای جلوگیری از خروج او، تصمیم گرفتند تا برای کاهش قدرت نظامی ایران در منطقه که از سوی آنها اقدامات بی‌ثبات‌کننده شناخته می‌شود تحریم‌هایی را تصویب کنند‌. یکی از محورهای نشست شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا که روز دوشنبه در لوکزامبورگ برگزار شد به دنبال اجرای همین هدف بود‌. اروپایی‌ها برای اجرای این منظور قصد داشتند تعدادی از اشخاص حقیقی و حقوقی ایران را تحریم کنند که با شکست روبه‌رو شدند‌. وزیران خارجی کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان در این نشست نتوانستند کشورهای اروپایی به ویژه ایتالیا، اتریش و‌.‌.‌. را برای نیل به این هدف با خود همراه کنند‌. مخالفت این کشورها موجب شد تا تحریم‌های جدیدی علیه ایران تصویب نشود و آنها نتوانند برای تحت فشار قرار دادن کشورمان کاری از پیش برند‌. فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یکی از مخالفان سرسخت تصویب این تحریم‌ها بود‌. او پس از پایان نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ در سخنانی اعلام کرد: از تلاش‌های انگلیس، آلمان و فرانسه برای رفع نگرانی‌‌های ترامپ درباره برجام حمایت می‌کنیم؛ اما این تلاش‌‌ها باید در چارچوب توافق کنونی باشند‌. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادامه داد: در این نشست بر تعهد اروپا درباره اجرای کامل توافق هسته‌ای ایران توسط همه طرف‌‌ها تاکید کردیم‌. وی ادامه داد: برجام را از عناصر راهبردی امنیت در منطقه می‌‌دانیم؛ اما این امر بدین معنا نیست که با ایران درباره مسایلی مانند موضوعات غیرهسته‌‌ای رایزنی نمی‌‌کنیم‌. البته تصویب نشدن این تحریم‌ها پیش از برگزاری این نشست هم قابل پیش‌بینی بود چرا که موگرینی پیش از این به خبرنگاران اعلام کرده بود که قرار نیست درباره این تحریم‌ها بحث و رایزنی صورت گیرد‌. وی در ادامه گفته بود که پیش از ضرب‌الاجل ۱۲ می‌ برای تصمیم‌گیری دولت آمریکا درباره سرنوشت توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵، با آمریکایی‌ها گفت‌وگوهایی خواهیم داشت و سعی می‌کنیم هر آنچه می‌توانیم برای اجرای کامل توافق هسته‌ای انجام دهیم‌. ایران به‌طور کامل به تعهداتش در توافق هسته‌ای پایبند بوده است و اروپا باور دارد که باید این توافق باقی بماند و اروپا بدان پایبند است‌.
البته نشست شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا موضوعات مهم دیگری همچون بحران سوریه و روسیه را هم مورد بررسی قرار داد و کشورهای اروپایی در این نشست بر فشار بیشتر بر ایران و روسیه برای حل بحران سوریه تاکید کردند‌.
نکته مهم آن است که این شکست در حالی رخ داده که اروپایی‌ها نتوانسته‌اند براساس قولی که به آمریکا داده‌اند تحریم‌های جدیدی علیه ایران تصویب کنند و از سوی دیگر هیچ اقدامی هم برای تغییر و اصلاح مفاد برجام انجام نداده است‌. از طرفی بسیاری از تحلیلگران سیاسی این شیوه اروپا را برای متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام مسیر انحرافی می‌دانند که راه به جایی نمی‌برد چرا که باز هم تضمینی از سوی ترامپ برای آنکه در ۲۲ اردیبهشت تعلیق تحریم‌ها را تمدید کند وجود ندارد‌. اگرچه کنفرانس بروکسل سه‌شنبه هفته آینده با محوریت روند صلح در سوریه برگزار می‌شود و اگر مقامات ایرانی در آن حضور داشته باشند می‌تواند مقدمه‌ای برای مذاکرات بیشتر ایران با کشورهای اروپایی و آمریکا در زمینه برجام باشد اما در این شرایط سوال مشخص آن است که اروپا در ادامه برای حفظ برجام در برابر ترامپ سرسخت چه مواضعی اتخاذ خواهد کرد؟
رایزنی‌های اروپا با آمریکا ادامه دارد
امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر مسایل آمریکا در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره نتیجه نشست لوکزامبورگ و مواضع اروپا گفت: «نشست روز دوشنبه وزرای خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ بدون نتیجه در خصوص اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به پایان رسید‌. درواقع تلاش بریتانیا، فرانسه و آلمان برای تصویب تحریم‌ها نهایتا در این نشست به نتیجه نرسید‌. ولی باید بدانیم که رایزنی اروپایی‌ها با آمریکا هم به پایان نرسیده و طی یکی دوهفته آینده آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و امانوئل ماکرون‌، رییس‌جمهور فرانسه دیداری با رییس‌جمهور آمریکا در واشنگتن خواهند داشت‌. مذاکرات هسته‌ای یکی از مواردی است که در گفت‌وگوی این سه نفر انجام می‌شود. البته دیدارها همزمان نیست اما به هر حال یکی از موضوعات مهم است که در دستور کار قرار دارد‌. اینکه آنها بتوانند دونالد ترامپ را راضی کنند که در برجام باقی بماند یا نه، مشخص نیست و جای تردید وجود دارد اما به نظر می‌رسد که اصرار ترامپ برای آنکه تعلیق تحریم‌ها را تصویب نکند به قوت خودش باقی است‌. وی ادامه داد: اخیرا وزیر خزانه‌داری آمریکا در کنگره اظهارنظری کرد و گفت که حتی اگر تعلیق تحریم‌ها در ۲۲ اردیبهشت‌ماه تمدید نشود به منزله خروج ایالات متحده آمریکا از برجام نیست‌. با توجه به این گفته یک فرضیه مبنی بر اینکه از یک طرف احتمالا ترامپ تعلیق‌های تحریمی علیه ایران را تمدید نکند اما از اعمال تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران خودداری کند وجود دارد‌. به این امید که در این فضا هم ترامپ از موضوع برجام خودش را خلاص و به یکی از وعده‌های خودش عمل می‌کند و فرصتی به مذاکرات بعدی برای اعمال فشار بر اروپا وایران می‌دهد‌.»
ابوالفتح ادامه داد: «شاید محتمل‌ترین سناریو این باشد که در ماه می ‌آمریکا از برجام خارج نشود اما تعلیق تحریم‌ها را نیز تمدید نکند‌. آنچه برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است این است که تحریم‌های تعلیق‌شده اعمال نشود. فارغ از این موضوع هر بحث دیگری در چارچوب قوانین داخلی آمریکا هست و تمدید قوانین کنگره در اختیار رییس‌جمهور این کشور است لذا خیلی ارتباطی به ایران پیدا نمی‌کند اما مهم این است که تحریم‌ها اعمال نشود‌.»
این کارشناس تاکید کرد: «حتی اگر آمریکا از برجام خارج نشود اما تعلیق تحریم‌ها هم تمدید نشود به لحاظ روانی بر ایران و همکاری اقتصادی ایران با شرکا به‌خصوص شرکای اروپایی‌ تاثیر منفی می‌گذارد مخصوصا آنکه می‌تواند درکوتاه‌مدت با مبهم کردن و با ایجاد تحریم‌های بیشتر زمینه این همکاری‌ها را کاهش دهد و برخی از فعالان اقتصادی را از بازار ایران خارج کند که این لطمه‌ای برای اقتصاد کشور است‌.»