بیم و امید

ظریف : آنچه برای ما اهمیت دارد اجرای تعهدات اروپا در برجام است
لاوروف : شرایط برجام نگران‌کننده است

گروه سیاسی‌- با نزدیک شدن به پایان اولتیماتوم برجامی ایران به اروپا و احتمال کاهش تعهدات هسته‌ای توسط مقامات تهران در مرحله سوم، دستگاه وزارت امور خارجه در جهت حل بحران هسته‌ای به دنبال دیدارهای مهم دیپلماتیک خود افتاد. در این راستا رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان این روزها رایزنی‌هایی را با برخی کشور‌های منطقه‌ای، اروپا و شرق آسیا انجام داد. او سفرهایی به قطر، کویت، فنلاند، سوئد، نروژ، چین، ژاپن، مالزی و فرانسه داشت و با مقامات این کشور‌ها درباره روند اجرای برجام و تنش‌های اخیر در منطقه خلیج‌فارس مذاکره کرد. اوج دیدارهای ظریف در حاشیه نشست جی۷ ‌بود. دیدارهایی با اعضای اتحادیه اروپا در جهت یارگیری به نفع ایران صورت گرفت. بعد از آن بحث مذاکره میان ایران و آمریکا به واسطه میانجیگری‌های فرانسه داغ شد که با اعلام موضع صریح ایران روبه‌رو شد. مقامات تهران بارها اعلام کردند تا تحریم‌ها برداشته نشود مذاکره‌ای با آمریکا صورت نمی‌گیرد. اما واکنش جدی ایران در رابطه با بحث مذاکره فرانسه را ناامید نکرد. ماکرون به دنبال رسیدن توافق با ایران است هر چند که در این مدت اروپا به بهانه اینستکس وقت‌کشی کرد. ولی حالا بعد از آنکه عزم راسخ ایران را در رابطه با تنش‌های دریایی اخیر، سقوط پهپاد آمریکایی و کاهش مرحله‌ای تعهدات هسته‌ای دید خود را ملزم به اجرای تعهدات هسته‌ای کرد. نتیجه آن، پیشنهاد فرانسه مبنی بر راه‌اندازی خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای پیش‌خرید نفت از ایران است که طبق برخی خبرها درصورت تعلیق گام سوم ایران عملی می‌شود‌. عراقچی نیز چندی پیش خبری دیگر را از تلاش‌های دیپلماتیک فرانسه اعلام کرد و آن موافقت ترامپ با فروش نفت ایران است. اما این امور بر لزوم رایزنی‌های معاون وزیر امور خارجه کشورمان در پاریس افزوده است.
سفر عراقچی به پاریس در حالی انجام شد که اول مرداد‌ماه او به عنوان فرستاده ویژه رییس‌جمهور کشورمان، راهی پاریس شد و طی دیداری که در الیزه با امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه داشت پیام کتبی آقای روحانی را به او تقدیم کرد. سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امورخارجه هم دیروز را روز پرکار دستگاه دیپلماسی ایران دانست و گفت که سفر عراقچی پیرو مذاکرات روسای‌جمهور ایران و فرانسه انجام شد و جزئیات و پیشنهادات مطرح شده طی آن در راستای برجام و وعده‌هایی خواهد بود که سه کشور اصلی اروپایی در برجام نسبت به آن اعلام تعهد کرده‌اند، در نتیجه مثبت بودن رایزنی‌ها و توافق بر سر راهکارهای ارائه شده از سوی دوطرف گامی رو به جلو خواهد بود و جمهوری اسلامی ایران از آن استقبال می‌کند. گفته می‌شود گروهی که در سفر به پاریس معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان را همراهی می‌کنند تیم کارشناسی هستند که در قالب کارگروهی در حوزه بانکی، نفت و انرژی فعالیت داشته و قرار است برخی از جزئیات را در این سفر بررسی و راهکار‌هایی را ارائه کنند. علاوه بر این هیاتی به وین رفتند و سفر این هیات کارشناسی هم در ادامه دیپلماسی فعال وزارت امور خارجه است که محور آن بحث، بررسی و تبادل نظر در خصوص برجام بوده.
اما مهم‌تر از همه حضور وزیر امور خارجه کشورمان در مسکو و دیدار با همتای روس خود است. سفر ظریف به مسکو در حالی انجام شد که روزنامه انگلیسی «تایمز» در گزارشی نوشت روسیه به ایران مسیر جدیدی برای انتقال نفت به ترکیه و سوریه پیشنهاد داده است. از سوی دیگر لاوروف هم اخیرا در اظهاراتی عنوان کرده که پوتین از طرح فرانسه در خصوص برجام حمایت می‌کند؛ طرحی که به تازگی به وزیر امور خارجه کشورمان ارائه شده و قرار است در رایزنی‌های معاون او، بررسی شود.
اکنون باید دید اروپا در این فرصت باقیمانده چه اقدام عملی‌ا‌ی انجام می‌دهد. بعید است ایران تا از اقدام عملی اروپا مطمئن نشود از روند کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش دست بردارد چرا که ممکن است این حرکت اروپا در ظاهر و صرفا جهت رضایت ایران برای عدم اجرایی شدن مرحله سوم باشد.
باید دید نتیجه دیدار عراقچی و تیم اقتصادی او در پاریس چه می‌شود و آیا این تحرکات اروپا می‌تواند مانعی برای خروج ایران از برجام و حاصل شدن رضایت ایران در خصوص تعهدات برجامی اروپا باشد یا نه؟ اما آنچه از سخنان ظریف در نشست خبری‌اش با لاوروف برداشت می‌شود این است که گام سوم طبق برنامه پیش می‌رود و بعد از آن ایران منتظر اجرای تعهدات اروپا می‌ماند. در این میان باید تاکید کرد که خروج از برنامه هسته‌ای هیچ‌گاه برنامه و هدف اصلی ایران نبوده و نیست.
اما محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پس از دیدار و گفت‌وگو با ‌سرگئی لاوروف‌ همتای روس خود در نشست خبری مشترک حضور یافت و به تشریح رایزنی‌هایش با این مقام روس پرداخت. ظریف تاکید کرد: نقش روسیه به عنوان یکی از اعضای برجام برای به تفاهم رسیدن بسیار اساسی بوده و ما نقش روسیه و چین را با سایر اعضای برجام یکسان نمی‌بینیم. دو کشور روابط تجاری‌شان را با وجود فشارهای غیرقانونی آمریکا ادامه می‌دهند.رییس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: اجلاس آینده سران بین ایران، روسیه و ترکیه در ترکیه فرصت مناسبی خواهد بود برای سه کشور که در زمینه مشکلات در سوریه گفت‌وگو کنند.وزیر امور خارجه گفت: در بحث امنیت در خلیج‌فارس دیدگاه ما و روسیه به هم نزدیک است، امنیت از طریق همکاری و هم‌افزایی بین کشورهای ساحلی ایجاد می‌شود. متاسفانه آمریکا با بحث اعزام نیرو به منطقه به دنبال تنش بیشتر است. آزادی کشتیرانی موضوعی است که باید برای همه اعمال شود.
وی خاطرنشان کرد: از ابتکار روسیه جهت گفت‌وگو برای امنیت در خلیج‌فارس استقبال می‌کنیم و آمادگی داریم در کنار پیشنهادهای خودمان منجمله مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای و آمادگی برای امضای قراردادهای عدم تعرض در خلیج‌فارس از طرح روسیه که طرح نزدیکی به دیدگاه‌های ماست حمایت کنیم و دوستان روس را تشویق می‌کنیم این مورد را پیگیری کنند.
رییس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: گفت‌وگوهای ما در وزارت خارجه و وزارت انرژی یک مجموعه بسیار مثبتی از همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و همه‌جانبه بین ایران و روسیه را در‌برمی‌گیرد که برای مردم دو کشور و صلح و امنیت منطقه حتما مفید خواهد بود و به بهبود منافع صلح و امنیت جهانی کمک می‌کند.
هدف اصلی طرح ما اجرای تعهدات اروپاست
وزیر امور خارجه ایران درباره طرح ماکرون نیز گفت: بحثی که با ماکرون داریم درباره نحوه اجرای تعهدات اتحادیه اروپا و جلوگیری از ادامه تنش در اجرای برجام است که حتما به نفع کسی نخواهد بود. گفت‌وگوهای خوبی در این زمینه شده و همکاران من در فرانسه این گفت‌وگوها را ادامه می‌دهند.
رییس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: هدف اصلی طرح ما اجرای تعهدات اروپاست.
آنچه رییس‌جمهور فرانسه با شرکای آمریکایی خود ادامه می‌دهند مربوط به فرانسوی‌ها و اتحادیه اروپاست. آنچه برای ما اهمیت دارد اجرای تعهدات اروپا در برجام است. دوستان روسی و چینی ما تعهداتشان را در حد امکان عملی کردند. البته توقع داریم روش‌ها و راهکارهایی که برای اجرای برجام دیده می‌شود منافعش برای همه اعضای برجام باشد و نه منحصر به یک عضو.
‌وزیر خارجه ایران در پاسخ به سوالی گفت: برجام در مورد موضوع هسته‌ای توافق شد و با وجود اختلاف‌هایی که ما و کشورهای غربی درباره سایر موضوعات داشتیم، اجرای برجام را به هیچ‌وجه نمی‌توانیم منوط به حل و فصل آن اختلافات بکنیم.
چون برجام توافقی است که توسط شورای امنیت به عنوان یک قطعنامه لازم الاجرا تصویب شده و حتی برجام این گونه نیست که تایید شده باشد توسط شورای امنیت بلکه خود برجام را شورای امنیت تصویب کرده و کشورها نمی‌توانند بعد از اینکه توافقی را کردند و آن توافق قطعنامه شورای امنیت شد اجرای آن را به موضوعات دیگر مرتبط کنند.
ظریف ادامه داد: اگر آمریکا درباره منطقه ما می‌خواهد صحبت کند باید در ابتدا درباره نقش مخرب خود در منطقه صحبت کند. ترامپ گفته که هفت تریلیون دلار در منطقه خرج کرده و جز خسارت چیزی نداشته است. ایران عامل ایجاد امنیت در منطقه است. آمریکا عامل ایجاد ناامنی در شرق سوریه و ادلب بوده است. آمریکا در یمن از بمباران مردم بیگناه یمن حمایت می‌کند. آمریکا در افغانستان بعد از ۱۸ سال با گروهی که برای خارج کردنشان وارد افغانستان شده بود مذاکره می‌کند به هزینه دیگر کشورها.
وزیر امور خارجه بیان کرد: زمانی که انواع سلاح‌ها به منطقه ما وارد می‌شود بحث موشک‌های دفاعی ایران اصلا وارد موضوع نمی‌شود.
نقش روسیه در برجام
وزیر امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره نقش روسیه گفت: نقش روسیه از ابتدا سازنده بوده و اکنون روسیه به عنوان شریک ایران روابطش را ادامه داده است. البته آمریکا برای روس‌ها و دوستان چینی مزاحمت ایجاد کردند، ولی ماهیت روابط ما به عنوان دو شریک تجاری و استراتژیک با این دو کشور متفاوت است.
ظریف بیان کرد: دوست داریم اروپایی‌ها تعهدات خود را اجرا کنند و موظفند این تعهدات را اجرا کنند و دوستان من امروز در پاریس درباره نحوه اجرای این تعهدات صحبت می‌کنند. در هیأت ما هم مسوولان سیاسی، مالی و نفتی حضور دارند که تعهدات اروپا را مورد بررسی
قرار دهند.
وی تصریح کرد: گام سوم ما طبق برنامه پیش خواهد رفت، کاملا شفاف عمل کردیم، بند ۳۶ برجام حقوق ایران را تعریف می‌کند و به این حقوق پایبند هستیم و اقدامات‌مان را انجام دادیم و اگر اروپایی‌ها نتوانند تعهدات‌شان را اجرا کنند گام سوم اجرا خواهد شد. همان‌طور که تصریح کردیم همواره آماده مذاکره هستیم و اقدامات ما هم در صورت اجرای تعهدات طرف مقابل قابل برگشت است. وی گفت: اروپایی‌ها هر زمان که برجام را کامل اجرا کنند ایران هم کامل اجرا خواهد کرد و اروپا زمانی که به برجام متعهد باشد، البته چین و روسیه به برجام متعهد بودند، ما نیز به برجام متعهد خواهیم بود.
آمریکا با تحریم ایران به اعتبار دلار ضربه زد
اما سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز در مورد برجام گفت: شرایط این توافق و موضوعات پیرامون آن نگران‌کننده است. این توافق یک دستاورد برجسته دیپلماتیک در دهه‌های اخیر محسوب می‌شد که نه تنها عامل امنیت برای ایران و خلیج‌فارس و جهان بود بلکه از لحاظ مقابله با گسترش سلاح‌های هسته‌ای نیز بسیار مهم بود.وی افزود: ابتدا آمریکا به طور یکجانبه از این توافق خارج و مانع از اجرای این توافق توسط سایر کشورهای جهان شد. من تاکید می‌کنم که روسیه به همراه سایر اعضای برجام بر اجرای تعهدات خود بدون هیچ تغییری پایبند می‌ماند. لاوروف تاکید کرد: ایران در واقع حق دارد با سایر کشورهای جهان روابط بازرگانی برقرار کند و بتواند نفت خود را بفروشد.
وی تاکید کرد: آمریکا با تحریم ایران و ممنوع کردن روابط تجاری با ایران، در واقع به اعتبار دلار آمریکا به عنوان یک ارز بین‌المللی ضربه زده است.