بورس اوراق بهادار چه می‌کند؟

مجتبی فنایی*- کار اصلی بورس اوراق بهادار این است که زمینه‌ای فراهم می‌آورد تا دو گروه از مردم به طور قانونی در یک فعالیت اقتصادی شریک گردند و علاوه بر تامین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بهره‌مند شوند. این دو گروه سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران هستند. اصولا در یک تقسیم‌بندی ساده، افراد جامعه را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد؛ یک گروه کسانی که پول، سرمایه یا پس‌انداز دارند اما نمی‌توانند با آن کار کنند و گروه دوم کسانی که توانایی انجام فعالیت‌های اقتصادی دارند اما سرمایه و پول کافی ندارند. این دو گروه علاوه بر اینکه یکدیگر را نمی‌شناسند و تعداد آنها نیز کم نیست دارای ویژگی‌های مختلفی هستند. به عنوان مثال، همه سرمایه‌گذاران به یک اندازه پس‌انداز ندارند. برخی دارای مبالغ اندک و برخی صاحب مبالغ کلان هستند، سلیقه این افراد هم برای سرمایه‌گذاری متفاوت است، مثلا عده‌ای تمایل به سود کم در کوتاه‌مدت دارند و عده‌ای به دنبال سود بیشتر ولی در درازمدتند و ده‌ها ویژگی دیگر. سرمایه‌پذیران نیز از ویژگی‌های مختلف برخوردارند. برای مثال، هر گروه در زمینه خاصی فعالیت می‌کند و با توجه به نوع فعالیتشان سودهای متفاوتی پرداخت می‌کنند در اداره مراکز تولیدی خود سلیقه متفاوت دارند و… حال با این همه ویژگی‌های متفاوت چگونه می‌توان بین این دو گروه رابطه برقرار کرد تا همه آنها ضمن قبول شرایط یکدیگر حاضر به شراکت شوند؟ یکی از کارهای اساسی بورس همین است که با ایجاد یک فضای مناسب و قانونمند زمینه‌ای فراهم آورد تا از طریق آن برآوردن تمامی خواسته‌های قانونی طرفین با حفظ حقوق آنها میسر شود. بورس یک مشکل بسیار بزرگ دیگر را نیز حل کرده است به طوری که می‌توان ادعا کرد حل این مشکل باعث گسترش سرمایه‌گذاری و در نتیجه توسعه‌یافتگی و پیشرفت سریع‌تر کشورهای جهان شده است. آن مشکل این است که اگر افراد مختلفی که با سرمایه‌های متفاوت وارد بورس شده و در فعالیت‌های اقتصادی بزرگ شریک می‌شوند، بخواهند در هر زمان که تصمیم بگیرند، سهم و سرمایه خود را به قیمت مناسب بفروشند باید چه کار کنند؟ به عنوان مثال اگر فردی ۱۰۰ سهم از ۱۲۵ میلیون سهم یک کارخانه سیمان را دارا باشد و تصمیم بگیرد آن را همین امروز بفروشد چگونه می‌تواند قیمت سهام خود را مشخص کند؟ چطور می‌تواند قیمت کارخانه را محاسبه کند تا براساس آن قیمت سهم خود را مشخص کند؟ چقدر زمان، چه تعداد افراد و چقدر هزینه برای این کار لازم است؟ و… بورس این مشکل را حل و سازوکاری را طراحی کرده است که هر فرد با هر میزان سهم در هر روز تصمیم به فروش سهامش بگیرد بتواند از قیمت سهام خود آگاه شود یا حتی اگر تصمیم به فروش نداشته باشد قیمت روز سهام خود را بداند.
* مولف کتاب بورس در ۲۰ دقیقه
* ناشر: اطلاع‌رسانی و خدمات بورس