روزی روزگاری باراک اوباما

مسعود سلیمی

نوامبر ۲۰۰۸ شاهد یک رخداد تاریخی بود، نخستین رییس‌جمهور سیاهپوست آمریکا به کاخ سفید راه یافت؛ رویدادی که نه‌تنها در آمریکا که در سراسر جهان موجی از امید و آرزو به راه انداخت.
باراک اوباما با وعده‌های شیرین با آرزوهایی آمیخته به صلح و دوستی دوره نخست ریاست‌جمهوری خود را آغاز کرد.
تقارن بحران بزرگ ۲۰۰۸ با آغاز ریاست‌جمهوری اوباما اگرچه در سیاست‌های اقتصادی آمریکا اثر گذاشت اما هیچ‌کس نتوانست یا نخواست، مستاجر تازه‌کاخ سفید را از این بابت سرزنش کند.
از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ با وجود بحران‌های زیادی که جهان را در برگرفته بود از مشکلات مالی و اقتصادی گرفته تا درگیری‌های خاورمیانه، هیچ‌گاه مرتبه و اعتبار اوباما دچار سقوط آزاد نشد. کاریزمای نخستین رییس‌جمهور سیاهپوست با وجود برخی ناشی‌گری‌ها و تردیدهای سیاسی در خاورمیانه همچنان محبوبیت او را نزد بسیاری از جهانیان از اروپا گرفته تا آفریقا و آسیا تضمین می‌کرد.چهار سال نخست ریاست‌جمهوری اوباما با نمره قابل قبول به پایان رسید و او با برتری قابل توجه، رقیب جمهوریخواه خود را پشت‌سر گذاشت و صندلی خود را در کاخ سفید حفظ کرد.به طور معمول اگر دوره نخست ریاست‌جمهوری را در آمریکا، دوران محک زدن و با احتیاط قدم برداشتن معنا کنیم، دوره دوم اما فرصتی است تا رهبر ایالات متحده با قاطعیت و با قدرت و فارغ از احتیاط، طرح‌های نیمه‌تمام خود را به پایان برساند. پس از انتخاب دوم اوباما بسیاری بر این باور بودند که نخستین رییس‌جمهور سیاهپوست آمریکا پرونده‌های حساس و نیمه‌تمام سیاست خارجی را به سرانجام می‌رساند و در داخل کشور هم با درایت و سختگیری عاقلانه طرح‌های اجتماعی و اقتصادی خود را به سلامت از سر مخالفت‌های جمهوریخواهان گذر خواهد داد.
اینک که دوره دوم ریاست‌جمهوری رفته‌رفته به نیمه می‌رسد، باراک اوباما چه در داخل و چه در خارج بسیاری از طرح‌ها و وعده‌های خود را به ثمر نرسانده است؛ طرح بیمه‌ای او، یعنی «اوباماکر» با وجود سروصدای بسیار و با وجود اینکه نزدیک به ۴۰ میلیون آمریکایی به اجرای درست آن دل بسته بودند و با وجود جنگ فرسایشی‌ای که کنگره بر سر آن برپا کرد در آغاز کار و در مرحله اجرا با مشکلات زیادی همراه شد.تعطیلی دو هفته‌ای دولت آمریکا، مساله شنود تلفنی و بحث ناتمام مهاجران غیرقانونی از یکسو و رشد کند اقتصاد آمریکا از طرف دیگر کارنامه سیاست داخلی اوباما را با اما و اگر رو‌به‌رو ساخته است.از منظر سیاست خارجی هم، مشکل هسته‌ای ایران، پیامدهای بهار عربی، تردیدهای واشنگتن در ارتباط با مصر و به ویژه سیاست ناموفق در قبال سوریه بسیاری از شرکای قدیمی آمریکا را در منطقه ناراضی کرده است.در اروپا نیز که اوباما هواداران بسیاری داشت، اینک با ناامیدی و رنجش، تفوق سیاست‌های زیاده‌طلبی پوتین را نظاره می‌کنند و در برخی موارد شاهد عقب‌نشینی آمریکا هستند.
در آفریقا که انتخاب اوباما موجی از امید را به وجود آورده بود، درست مانند آمریکای‌جنوبی، سیاست‌های واشنگتن در حال درجا زدن و گاه عقب رفتن است.
روزی روزگاری، باراک اوباما، نخستین سیاهپوستی که پوسته فقر و تبعیض نژادی را شکست و یارای رفتن به حیاط خلوت سیاستمداران سفیدپوست را به خود راه داد، اینک حکایت کسی را دارد که به قول اکونومیست، روزگاری قادر بود روی آب راه برود و روی آب بماند و آب را یارای گذر از او نباشد.باراک اوباما در دو سال و اندکی بیشتر که از حضورش در کاخ سفید باقی‌مانده بدون تردید روزگار آسانی نخواهد داشت اما به‌عنوان یک سیاستمدار رییس‌جمهور آمریکا می‌تواند با تصحیح برخی از اشتباهاتش بخشی از اعتبار از دست رفته را بازیابد.اوباما دو سال و اندکی بیشتر فرصت ندارد تا جبران مافات کرده و با محبوبیت، کاخ سفید را به جانشین خود واگذار نماید.