دشواری‌های اوباما

مهران کرمی
نتیجه انتخابات آمریکا هم‌اکنون مشخص شده و بنا به غالب پیش‌بینی‌ها اگر حادثه غیر‌منتظره‌ای رخ ندهد، باراک اوباما چهل و پنجمین رییس‌جمهور آمریکاست.
اما پیش‌بینی‌ها همچنان حکایت از آن دارد که در انتخابات همزمان کنگره، جمهوریخواهان اکثریت خود را در مجلس نمایندگان حفظ خواهند کرد هر‌چند که سنای آمریکا در اختیار دموکرات‌ها قرار می‌گیرد. در عین حال نزدیک به دو سوم فرمانداران ایالت‌ها از حزب جمهوریخواه انتخاب خواهند شد.
این مساله حاوی نکته بسیار ظریفی در نظام انتخاباتی آمریکاست که مردم این کشور خودآگاه یا ناخودآگاه « نظام نظارت و توازن» (check and balances system) را که روح قانون اساسی این کشور است در عمل پیاده می‌کنند. بر این اساس ‌چنانچه نتیجه انتخابات طبق پیش‌بینی‌ها رقم بخورد، توازنی میان دولت فدرال و دولت‌های ایالتی بر‌قرار خواهد شد و توازنی دیگر میان دستگاه اجرایی و دستگاه قانون‌گذاری. در دستگاه قانون‌گذاری این توازن و کنترل میان سنا و مجلس نمایندگان که کنگره را تشکیل می‌دهند، برقرار است. در نتیجه این توازن که قدرت یک حزب را برای دست‌یازی به همه ارکان قدرت محدود می‌کند، فرآیند سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری پیچیده…
… و طولانی‌مدت خواهد شد و هر حزب یا قوه برای پیشبرد برنامه‌ها و سیاست‌هایش ناگزیر به سازش با حزب و دستگاه رقیب خواهد بود و تصمیمات به صورت ملی گرفته خواهد شد که در مواقعی نیز عملا به بن‌بست اجرایی و قانونی منجر می‌شود.
توازن کنونی بر این منطق است که مردم آمریکا اگر‌چه اوباما را برای ریاست جمهوری مناسب تر می‌دانند اما نمی‌‌خواهند همه ارکان قدرت فدرال- ایالتی و اجرایی- تقنینی را در اختیار اوباما و حزب دموکرات قرار دهند. از این رو آقای اوباما برای پیشبرد برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی‌اش در داخل کشور و نیز اهداف سیاست خارجی با مانع بزرگی به نام کنگره و حزب جمهوریخواه مواجه بوده ‌از این رو ممکن است در چهار سال آینده در بسیاری مسایل چون حل بحران خاورمیانه و مساله فلسطین- اسراییل یا پرونده ایران‌ زمینگیر شود و به عنوان رییس‌جمهوری شناخته شود که در دوره دوم ریاستش با ناکامی کاخ سفید را ترک کند. این مساله اما برای میت رامنی به گونه دیگری است، چنانچه میت رامنی رییس‌جمهور شود، دست کم برای دو سال تا انتخابات کنگره با قوه مقننه‌ای همدست کار خواهد کرد و در تصمیم‌گیری‌ها، چه داخلی و چه خارجی دست بازتری خواهد داشت‌ از این رو اگرچه اسب قدرت برای آقای اوباما زین شده‌ اما آقای رامنی راکب قابل‌تری برای این اسب خواهد بود، هر‌چند که دوباره همچون دوران جورج بوش‌ حمایت جهانی کمتری را پشت سرش احساس خواهد کرد؛ چه معروف است که اوباما رییس جمهور منتخب جهان برای آمریکاست و رامنی گزینه منتخب آمریکایی‌ها برای جهان.