دلالان مانع می‌شوند؟

«جهان‌صنعت»- عرضه خودرو در بورس اگرچه به زعم بسیاری از کارشناسان تجربه مثبتی بوده است اما همچنان نسبت به آن واکنش‌های منفی بسیاری وجود دارد.
در حالی که وزارت صمت و اقتصاد، رییس سازمان بورس، دو خودروساز بزرگ و کارشناسان صنعت خودرو موافق عرضه خودرو در بورس کالا هستند، اما مخالفت‌هایی از سوی برخی نمایندگان مجلس به گوش می‌رسد.
همچنین برخی کارشناسان معتقدند ذینفعانی نیز با عرضه خودرو در بورس مخالف هستند. گزارش ۹ ماهه شرکت ایران‌خودرو که در سامانه کدال منتشر شده است نشان می‌دهد این شرکت پس از سال‌ها زیاندهی، در ۹ ماه ابتدای سال جاری به ازای هر سهم ۴ ریال سود شناسایی کرده است. که حاکی از مثبت بودن عرضه خودرو در بورس برای تولیدکننده بوده است.
در این زمینه مهدی ساسانی کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه آنچه در بازار خودرو در سال‌های گذشته شاهد بودیم، قیمت‌گذاری دستوری برای خودرو انجام شده و کارخانه موظف بود با همان قیمت محصول را به فروش برساند، گفت: از طرفی فاصله زیادی در بازار آزاد و قیمت کارخانه شکل گرفته بود و باعث ایجاد رانت برای بعضی از خریداران شده بود به نحوی که خودرو با قیمت کارخانه به دست عده‌ای رسیده تا بتوانند خودرو را در بازار آزاد بفروشند و سود کلانی از راه دلالی به دست آورند. ساسانی افزود: از زمانی که راهکار فروش خودرو در بورس کالا مطرح شد، باعث ایجاد شفافیت در معاملات خودرو شده و اکنون خریداران خودرو، واقعی هستند و با هر کد ملی صرفا می‌توان یک بار خودرو را خرید.
این کارشناس اضافه کرد: در ابتدای عرضه خودرو در بورس با توجه به کمبود عرضه و بالا بودن تقاضا باعث افزایش قیمت خودرو نسبت به کارخانه و حتی در مواردی بیشتر از قیمت بازار آزاد شد، اما با افزایش عرضه خودرو در بورس کالا، قیمت خودرو فاصله زیادی با بازار آزاد پیدا کرده و هم مردم و هم خودروساز از این موضوع نفع بردند، در ادامه نیز با افزایش عرضه قیمت‌ها می‌تواند به سمت قیمت‌های معقولی پیش برود.
مهدی ساسانی افزود: در هفته گذشته شاهد عرضه ۱۰ هزار خودرو دناپلاس در بورس بودیم که با تمام هزینه‌های جانبی اعم از مالیات، شماره‌گذاری، بیمه قیمت‌های خودرو حدود ۴۳۰ میلیون تومان تمام شد، در حالی که این خودرو در بازار آزاد با قیمت ۶۰۰ تا ۶۲۰ میلیون تومان در حال معامله است. تداوم عرضه در بورس کالا می‌تواند قیمت بازار آزاد را کاهش دهد و به نفع کارخانه و مردم است.
ساسانی در پایان گفت: طبیعتا افرادی که از این راه دلالی می‌کردند و سودهای کلانی به جیب می‌زدند کارشکنی‌هایی را انجام داده و انتظار می‌رود با مدیریت صحیح وزارت صمت بتوانیم عرضه را در بورس کالا افزایش دهیم و عرضه و تقاضا بعد از مدت‌ها به میزان واقعی برسد.
چرا برخی نمایندگان مجلس مخالف عرضه خودرو در بورس کالا هستند؟
نمایندگان مجلس که از موافقان عرضه خودرو در بورس کالا بودند و طرحی هم در این زمینه آماده کرده بودند، اکنون به نحوه عرضه خودرو در بورس کالا اعتراض دارند و می‌گویند دولت به جزئیات مدنظر آنها توجهی نکرده است.
روح‌الله ایزدخواه نماینده تهران در مجلس از منتقدان وضعیت فعلی عرضه خودرو در بورس است. او گفته که «عرضه خودرو در بورس باید شرایط و قواعدی داشته باشد و شیوه فعلی عرضه خودرو در بورس را قبول نداریم.»
ایزدخواه همچنین از اختصاص درآمد اضافه بر قیمت پایه خودروها در بورس کالا به خودروسازان انتقاد کرده است.
همچنین جلال رشیدی‌کوچی نماینده مرودشت در مجلس نیز به تندی از برنامه دولت برای عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا انتقاد کرده و دست‌های پشت پرده را عامل عرضه خودرو در بورس با هدف گران‌ شدن قیمت خودرو دانسته است. او گفته تا زمانی که خودرو با تعرفه پایین و خودروی کارکرده وارد نشود، مشکلات این بخش رفع نخواهد شد.
در همین زمینه رحمت‌الله فیروزی، نماینده نطنز در مجلس شورای اسلامی به اقتصادآنلاین گفت: بازتاب عرضه خودرو در بورس کالا خوب نبوده و رضایتمندی ایجاد نشده و باعث گرانی خودرو شده است. این افزایش قیمت قابل‌قبول نیست، دولت باید این وضعیت را مدیریت و مهار کند. فیروزی با بیان اینکه از موافقان این طرح بودم اما تجربه خوبی‌نشده، افزود: دولت باید براساس نیازهای واقعی جامعه برنامه‌ریزی کند، این رهاشدگی درست نیست.
آثار مثبت عرضه خودرو در بورس کالا
در حالی برخی نمایندگان مجلس انتقادات و مخالفت‌های خود را با نحوه فعلی عرضه خودرو در بورس آغاز کرده‌اند که به گفته کارشناسان و مسوولان این روش در شرایط فعلی بهترین گزینه ممکن است.
از جمله آثار مثبت عرضه خودرو در بورس تا به امروز حذف قیمت‌گذاری دستوری و رانت و دلالی بوده است.
با فروش خودرو به صورت قرعه‌کشی، تقاضاهای کاذبی شکل گرفت که حاکی از دلالی‌های گسترده بود. پیش از این یک کارشناس صنعت خودرو در گفت‌و‌گو با اقتصادآنلاین گفته بود که بالای ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رانت در حوزه فروش خودرو در ۵ سال گذشته تولید شده است.
حالا آن‌طور که رییس سازمان بورس گفته عرضه خودرو در بورس کالا در چند ماه گذشته با وجود اینکه محدود هم بوده اما باعث حذف رانت ۱۱ هزار میلیارد تومانی و مانع سوداگری دلالان شده است.
همچنین عرضه خودرو در بورس باعث حذف قیمت‌گذاری دستوری شده است. در حال حاضر با وجود افزایش قیمت نسبت به نرخ کارخانه‌ای خودرو در فضای رقابتی بورس، باز هم خودرو با اختلاف قیمت قابل‌توجهی نسبت به بازار آزاد به دست متقاضی می‌رسد.
به اذعان کارشناسان، عرضه خودرو در بورس هم به نفع مصرف‌کننده و هم خودروساز است؛ در فضای رقابتی شکل گرفته متقاضی خودرو را با قیمت واقعی خریداری می‌کند و زیان خودروساز هم از قیمت‌گذاری دستوری کاهش می‌یابد.
همچنین شرایط خرید خودرو از بورس هم به صورتی است که باعث کوتاه‌شدن دست واسطه‌ها و دلالان از این بازار خواهد شد.