گرانی ارز گریبانگیر صنایع‌دستی شد

نادر نینوایی- در یکی دو ماه گذشته جهش نرخ ارز و دلار گریبانگیر حوزه صنایع‌دستی شده و مشکلات متعددی را برای تولیدکنندگان این هنر-صنعت به وجود آورده است.
گرانی خارج از انتظار نرخ ارز باعث شده که تهیه مواد اولیه حتی با نرخ ارز تثبیت‌شده دولتی نیز برای فعالان صنایع‌دستی تبدیل به یک چالش شود. در ادامه این روند دومینووار افزایش نرخ ارز و به تبع آن مواد اولیه سبب شده که قیمت تمام‌شده صنایع‌دستی افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته باشد و نرخ فروش محصولات تولید‌شده هم با جهش مواجه شود. باتوجه به وضعیت نامساعد اقتصادی و معیشتی مردم و نیز با نظر به گران شدن صنایع‌دستی، رفته‌رفته خرید محصولات تولید‌شده در حوزه هنرهای سنتی از اولویت و سبد خرید مردم خارج شده است.
از سوی دیگر رکود گردشگری به دنبال ناآرامی‌های اجتماعی، امکان حضور گردشگران خارجی در کشور را به حداقل رسانده است. به دنبال این امر بخشی از فروش تولیدکنندگان صنایع‌دستی با توجه به کم شدن خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران خارجی، از دست رفته است تا وضعیت فعالان هنرهای سنتی در کشور به مرز بحران برسد.
اثرات سوء گران شدن نرخ ارز
خاطره استاد‌رضایی عضو هیات‌مدیره تعاونی‌های صنایع‌دستی استان تهران در پاسخ به این پرسش که وضعیت نرخ ارز چه تاثیری بر فعالان صنف صنایع‌دستی و امکان حضور آنها در نمایشگاه‌های بین‌المللی داشته است، گفت: حضور فعالان صنایع‌دستی در نمایشگاه‌های خارجی مدتی است که به مشکل خورده است و هنوز هم بحث حضور فعالان و تولیدکنندگان حوزه صنایع‌دستی در نمایشگاه‌های خارجی دچار اشکال است. وی ضمن اشاره به اثرات سوء گران شدن نرخ ارز بر حضور فعالان صنایع‌دستی در عرصه بین‌المللی گفت: با توجه به عدد و رقم‌های موجود و وضعیت فعلی دلار اگر هم پیش‌بینی می‌کردیم در خصوص حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی وضعیت بهبود یابد، واقعیت این است که حتی با دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی یعنی با ارز تثبیت‌شده دولتی نیز نمی‌توان حرکت کرد. عضو هیات‌مدیره تعاونی‌های صنایع‌دستی استان تهران ضمن اشاره به اهمیت فراهم شدن امکان حضور تولیدکنندگان و هنرمندان صنایع‌دستی در عرصه بین‌المللی گفت: بحث اعزام‌ها و بحث حضور و برگزاری نمایشگاه‌های مشترک، جزو مسائلی هستند که می‌تواند جامعه هدف حوزه صنایع‌دستی را نجات دهد.
استادرضایی ضمن اشاره به پیامدهای نگران‌کننده گرانی نرخ ارز بر تامین مواد اولیه صنایع‌دستی گفت: باتوجه به نرخ کنونی ارز شرایط مناسبی برای تامین مواد اولیه مورد نیاز جامعه هدف حوزه صنایع‌دستی وجود ندارد.
این فعال حوزه صنایع‌دستی در تحلیل شرایط موجود ابراز داشت: در مجموع باید بگویم اتفاق اثرگذاری برای بهبود وضعیت صنایع‌دستی نیفتاده است. البته برنامه‌های متعددی بررسی شده و قرار است اقداماتی صورت گیرد اما اینکه اتحادیه صنایع‌دستی به عنوان یک نهاد ناظر و اجرایی مورد حمایت قرار گیرد هنوز محقق نشده است. وی خاطرنشان کرد: حداقل به عنوان اتحادیه تعاونی صنایع‌دستی باید بگویم هنوز ورودی و خروجی لازم برای بهبود وضعیت فعالان صنایع‌دستی را دریافت نکرده‌ایم.
استادرضایی در پاسخ به این پرسش که بحث‌های حمایتی از سوی دولت به چه شکل بوده و اینکه آیا فعالان صنایع‌دستی توانسته‌اند از این موضوع منتفع شوند به «جهان‌صنعت» گفت: قرار بر بحث‌های حمایتی بوده است و همچنان هم همان مسیر دارد طی می‌شود اما تفاوت فاحشی در این سیستم به وجود نیامده است. به عنوان کسی که از سوی بخش غیردولتی تعاونی صنایع‌دستی صحبت می‌کند باید بگویم در بخش تعاون تاکنون دو حرکت انجام شده است.
وی در تشریح اقدامات صورت‌گرفته خاطرنشان ساخت: از سویی یک تفاهمنامه‌ای به سبب بحث توسعه عملکرد اقتصادی تعاونی بین معاونت تعاون و شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی بسته شده است. مسیر این تفاهمنامه این است که تمامی حوزه‌های گردشگری با در نظر گرفتن و اولویت دادن به اتحادیه‌های صنایع‌دستی توجه کرده و آن را پوشش دهند.
از گرانی دلار تا بالا رفتن قیمت مواد اولیه
افزایش نرخ ارز و جهش ناگهانی دلار در هفته‌های گذشته اثر خود را بر حوزه صنایع‌دستی نیز گذاشته است. گرانی ارز باعث شده که قیمت مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان صنایع‌دستی خصوصا در مورد تولیداتی که با فلز سروکار دارند افزایش چشمگیری داشته باشد.
مجدالدین تاج رییس اتحادیه صنایع‌دستی استان اصفهان در همین رابطه گفت: در حال حاضر بر اثر افزایش بهای ارز با این مشکل مواجه هستیم که هم قیمت مواد اولیه افزایش پیدا کرده و هم رکود کم‌سابقه‌ای در بازار صنایع‌دستی رخ داده تا جایی که فروش در این ایام، نزدیک به صفر است.
وی همچنین اظهار کرد: ۸۰ درصد مواد اولیه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی از جنس فلز مس است و بالارفتن قیمت این فلز تاثیر زیادی در بازار این هنر-صنعت‌ها دارد.
رییس اتحادیه صنایع‌دستی استان اصفهان ابراز داشت: با وجود فعالیت بزرگ‌ترین کارخانه‌های مس در کشورمان، به نظرم باید سهمیه اختصاصی مس در اختیار هنرمندان صنایع‌دستی قرار گیرد. این امر باعث می‌شود فعالان صنایع و هنرهای دستی و سنتی نخواهند از طریق بورس، واسطه‌ها و دیگر موارد برای خرید مس اقدام کنند و متحمل هزینه سنگین خرید این فلز شوند.
وی تصریح کرد: اختصاص سهمیه فلز مس بسیار کمک‌کننده است و باعث ایجاد ارزش‌افزوده خواهد شد. اگر مس در گران‌ترین حالت ۴۰۰ هزار تومان باشد و در همین حالت یک قلم‌زن روی همین فلز کار کند، ارزش ریالی آن از میلیارد هم بیشتر می‌شود.
تاج با تاکید بر اینکه دولت باید بر روی مباحث حمایتی صادراتی تمرکز کند، اظهار کرد: یکی از اقدام‌هایی که دولت می‌تواند انجام دهد، این است که بازار کشورهای خارجی و همسایگان را نیازسنجی کند تا تولیدکننده متوجه شود در کدام مقصد می‌تواند محصولات خود را ارائه کرده و به فروش برساند.
وی یادآور شد: «تولیدکنندگان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در دو بخش تهیه مواد اولیه و فروش صنایع تولیدی خود با مشکل روبه‌رو هستند اما در تولید مشکلی ندارند و در مجموع کفه ترازو به سمت هنرمندان و کسب درآمد آنها نیست.»
باتوجه به این نکته که در حال حاضر نیروی کار مورد نیاز در حوزه صنایع‌دستی وجود دارد؛ به نظر می‌رسد اگر دولت و خصوصا معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در خصوص تامین مواد اولیه مورد نیاز و حضور فعالان صنایع‌دستی در نمایشگاه‌های بین‌المللی اقدامات مناسبی صورت دهند این امر می‌تواند برای آینده حوزه صنایع‌دستی و در نگاهی وسیع‌تر برای اقتصاد کشور بسیار سودمند باشد.