موج تورمی تازه‌ای در راه است؟

«جهان‌صنعت»- تبصره ۱۴ بودجه هر سال دردسر تازه‌ای برای دولت دارد؛ هم به جهت تامین منابع و هم مصارف. البته امسال از تعداد تعهدات این تبصره کاسته شده، با این حال همچنان تامین منابع برای پرداخت‌های یارانه‌ای همان تعبیر «عذاب الیم» است که چندسال پیش یکی از وزرای دولت روحانی از آن یاد کرده بود.
از آنجا که تصمیم دولت براین است که قیمت بنزین و فرآورده‌ها را تغییر ندهد، فشار بر بخش مصارف تبصره ۱۴ که تامین یارانه معیشتی و کالابرگ‌هاست، افزایش یافته است. در چنین شرایطی سازمان برنامه‌و‌بودجه تصمیم گرفته که قیمت سوخت پروازهای هوایی را افزایش دهد.
پیشنهاد‌دهندگان این طرح بر این باورند افرادی که سفر هوایی می‌روند، وضع مالی‌شان خوب است پس باید جور بقیه را بکشند تا بنزین گران نشود و پول یارانه‌ها هم تامین شود. در مقابل اما، مخالفان بر این باورند که این طرح بار تورمی دارد. جالب اینکه شرکت‌های هوایی هم مخالف این تصمیم هستند و به دولت گفته‌اند که ما را به حال خودمان بگذارید!
براساس گزارش‌های رسمی وزارت نفت، روزانه حدود ۱۴ میلیون لیتر سوخت هواپیما در کشور تولید می‌شود. سال گذشته جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی گفته بود که با این میزان تولید حتی امکان صادرات هم وجود دارد، با این حال حالا خبر می‌رسد که قرار است بنزین را به خطوط هوایی گران‌تر بفروشند.
براساس پیش‌نویس طرح افزایش قیمت سوخت هواپیما پیشنهاد شده که نرخ سوخت تحویلی به شرکت‌های هوایی برای پروازهای خارجی برابر ۶۰ درصد نرخ صادراتی فوب خلیج‌فارس تعیین شود و برای پروازهای داخلی برابر ۱۰ درصد تعیین شود. علاوه بر این پیشنهاد شده که کلیه هزینه‌های خدمات سوخت‌رسانی، اعم از عوارض، مالیات، مالیات بر ارزش‌افزوده و خدمات کالا علاوه بر قیمت سوخت از مصرف‌کننده دریافت شود.
براساس این پیشنهاد که ظاهرا وزارت نفت هم موافق اجرای آن است، وزارت نفت مکلف خواهد بود که ظرف ۶ ماه زیرساخت و شرایط لازم جهت عرضه سوخت هوایی در بورس انرژی جهت کشف قیمت را فراهم کند، اما تا زمان مهیا شدن این شرایط نرخ بنزین هوایی مطابق با فرمول ۶۰ درصد برای پروازهای خارجی و ۱۰ درصد برای پروازهای داخلی خواهد بود.
اگر این پیشنهاد اجرایی شود، چون این فرمول بر مبنای دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده با فرض متوسط روزانه مصرف سوخت پروازهای داخلی به میزان ۷/۱ میلیون لیتر، درآمدی معادل ۱۰ هزار میلیارد تومان نصیب تبصره ۱۴ خواهد شد.
درآمد حاصل از اجرای این طرح هم طبق نظر دولت، ۵۰ درصد برای جبران کسری منابع تبصره ۱۴ و ۵۰ درصد جهت ارائه تسهیلات برای نوسازی ناوگان هوایی و توسعه حمل‌و‌نقل اختصاص خواهد یافت.
طبق این فرمول مصرف سوخت هر نفر ساعت ۵۰ لیتر در نظر گرفته شده است که در نهایت حاصل این افزایش قیمت سوخت هواپیما برای هر نفر صندلی پروازهای داخلی رقمی در حدود ۷۸۰ هزار تومان به هر بلیت صادرشده اضافه خواهد شد.
ظاهرا وزارت نفت با این پیش‌فرض که در گذشته ۱۴ درصد قیمت بلیت را سوخت تشکیل داده و حالا این رقم ۲ درصد است، موافق طرح پیشنهادی دولت است. این در حالی است که وزارت اقتصاد با این استدلال که این افزایش قیمت سوخت، تورم‌زاست، مخالف این پیشنهاد است.
وزارت راه‌و‌شهرسازی هم از مخالفان افزایش قیمت سوخت هواپیماست به این دلیل که شرکت‌های هواپیمایی بدهی‌های انباشته به شرکت فرودگاه‌ها دارند.
شرکت‌های هوایی هم که طرف مشورت قرار گرفته‌اند، گفته‌اند که با این طرح شدیدا مخالف هستند. آنها حتی به پیشنهاددهندگان این طرح گفته‌اند که اجازه بدهید ما خودمان وضعیت‌مان را کنترل می‌کنیم و نیازی به افزایش قیمت سوخت نیست.
دومینوی گرانی
هرچند هنوز این پیشنهاد خام است و تصمیم‌گیری در این رابطه نشده است با این حال کارشناسان بر این باورند که این تصمیم می‌تواند انتظارات تورمی را افزایش دهد.
مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: باید در نظر داشت که افزایش قیمت بنزین تاثیر زیادی بر اقتصاد کشور می‌گذارد؛ این تاثیر از افزایش کرایه حمل گرفته تا تورم انتظاری را در پی دارد. در واقع تاثیری که افزایش قیمت بنزین روی قیمت کالاها و خدمات دارد، افزایش قیمت گازوئیل ندارد.
او افزود: چه بخواهیم و چه نخواهیم قشر متوسط به بالا مخاطب این تصمیم دولت هستند. افزایش قیمت بلیت هوایی در کلیت اقتصاد بی‌تاثیر نیست، اما تاثیر چندانی هم ندارد.
به گفته وی، تحت هر شرایطی، افزایش قیمت هر کالا یا خدماتی، تاثیر دومینووار بر سایر بخش‌های اقتصاد می‌گذارد.
او با اشاره به سفرهای زیارتی و ملاحظاتی که در این نوع سفرها در نظر گرفته می‌شود، گفت: اگر این ملاحظات برای عتبات باشد، باید برای شهر مشهد هم در نظر گرفته شود. در این صورت به نظر می‌رسد، بین مسافران مشهد و ساکنان مشهد با سایر شهرها تبعیض ایجاد می‌شود و نمی‌توان این موضوع را تفکیک کرد.
بهروزی‌فرد با تاکید بر اینکه صنعت هوایی با مشکلات بزرگ‌تری مثل تحریم‌ها روبه‌رو است، تصریح کرد: بسیاری از هواپیماهای ما زمینگیر شده‌اند و به نظر می‌رسد بهتر است برای نوسازی این ناوگان اقدامات اساسی شود.
شرکت‌های هواپیمایی رعایت نمی‌کنند
حسن مرادی کارشناس انرژی هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم شرکت‌های هواپیمایی در شرایط کنونی، رعایت حال مسافران را نمی‌کنند و قیمت بلیت بسیار بالاست بنابراین گران شدن بنزین خیلی بر اقتصاد این شرکت‌ها تعیین‌کننده نیست.
او با بیان اینکه تصمیم دولت درست است، خاطرنشان کرد: افزایش قیمت بلیت پروازهای خارجی به میزان ۶۰ درصد فوب خلیج‌فارس نمی‌تواند تاثیر معناداری در قیمت بلیت خارجی بگذارد، زیرا شرکت‌های هواپیمایی از مسافران قیمت بلیت را برمبنای نوسان قیمت دلار می‌گیرند.
او افزود: برای پروازهای داخلی هم پیشنهاد دولت به نظرم اصولی است، زیرا سال‌هاست که قیمت بلیت پرواز‌های داخلی که سوخت‌شان شبیه همان فرمول نفت سفید است، محاسبه می‌شود.
این کارشناس انرژی همچنین گفت: بهتر است در این نوع افزایش توجه به سفرهای زیارتی صورت بگیرد، زیرا تنها دلخوشی مردم زیارت عتبات است، در عین حال که به نظرم باید در رابطه با سفرهای هوایی دانشجویان هم تصمیم‌های خوب و مناسبی گرفته شود.