بهره‌برداری را هرچه سریع‌تر شروع کنید

گروه انرژی- معاون اسبق وزارت نفت در امور بین‌الملل و بازرگانی می‌گوید: ایران باید برای میادین مشترک هم در زمینه دانش و هم جذب سرمایه‌گذاری تصمیمات جدی بگیرد، چراکه تا وقتی امکانات وجود نداشته باشد باید منتظر تداوم این اتفاقات و موضع‌گیری‌ها از طرف کشورهای همسایه باشیم.
از هفته گذشته که مواضع کویت و عربستان درباره میدان گازی-‌نفتی آرش منتشر شده‌، وزارت نفت هیچ واکنشی به اظهارات این دو مقام نفتی کویت و عربستان نداده است. با این حال اما در داخل کشور و در بین محافل کارشناسی بحث به طور جدی بالا گرفته است.
علی ماجدی دیپلمات سابق کشورمان و معاون اسبق امور بین‌الملل نفت درباره ادعای اخیر مقامات کویت و عربستان در خصوص میدان مشترک آرش (الدره) می‌گوید: «میدان آرش بین ۳ کشور مشترک است، بر اساس امور نرم‌افزاری که طبق قواعد بین‌الملل انجام شد، اسناد آن نیز در شرکت ملی نفت ایران موجود است.»
ماجدی با یادآوری دوران مسوولیت خود به ایلنا گفته است: «در زمان وزارت آقای زنگنه برنامه‌ریزی دقیقی برای بهره‌برداری از حوزه‌های مشترک انجام و اولویت‌بندی شد (که باتوجه به ذخایر درجا و قابل استحصال باید
سرمایه‌گذاری می‌شد)، اما به دلیل تحریم و نبود سرمایه و تکنولوژی روز، این برنامه‌ها یا اجرایی نشد یا با کندی مواجه شد. اکنون نیز وقتی کشور همسایه شروع به بهره‌برداری از میدان مشترک کند، طرف مقابل نمی‌تواند مانع کار شود. مثلا در حوزه میدان گازی مشترک پارس جنوبی زمانی قطر در روند بهره‌برداری خیلی از ما جلوتر بود، اما در دوره دوم وزارت آقای زنگنه میزان بهره‌برداری ایران به قطر رسید و اگر همان رویه ادامه پیدا می‌کرد ما خیلی جلوتر بودیم که با خروج ترامپ از برجام باعث شد میزان جذب سرمایه‌گذاری خارج از کشور تحلیل برود. در حالی که قطر قراردادهایی را با شرکت‌های بین‌المللی مثل توتال منعقد کرده و عملا از طریق سرمایه‌گذاری IOR و EOR می‌توانند منابع بیشتری از گاز را برداشت کنند، همین عدم وجود سرمایه برای توسعه در دیگر میادین نفتی و گازی هم در حال تکرار است.»
میدان آرش یک ذخیره مناسب برای تولید مقدار زیادی گاز است. طبق اعلام شرکت نفت کویت، انتظار می‌رود این میدان دریایی که در سال ۱۹۶۷ کشف شد، روزانه یک میلیارد فوت مکعب استاندارد گاز و ۸۴۰۰۰ بشکه در روز میعانات تولید کند.عربستان سعودی اخیرا مدعی شده که
«تنها عربستان سعودی و کویت» حق بهره‌برداری از منابع طبیعی میدان گازی «آرش» مورد مناقشه با ایران را دارند. مقام سعودی تاکید کرده که عربستان سعودی بار دیگر از ایران می‌خواهد که مذاکرات مربوط به ترسیم مرزهای شرقی منطقه آبی را که میان کویت و عربستان تقسیم شده آغاز کند.
ماجدی در این رابطه می‌گوید: «زمانی که ما نتوانیم از سرمایه و تکنولوژی روز بهره ببریم اینگونه مباحث از سوی کشورهای خارجی دور از انتظار نیست، اینها نتیجه تحریم است که آثار خود را به این شکل نمایان می‌کند.»
به گفته وی، منابع مشترک تجدیدپذیر نیستند، اگر دیر اقدام کنیم دیگر زمان بهره‌برداری به پایان می‌رسد یا در مراحل دیرتر پرهزینه‌تر خواهد شد، بنابراین اینگونه مباحث که گاهی از سوی برخی همسایگان در میدان مشترک عنوان می‌شود در واقع زاییده محدودیت‌هایی است که ما داریم و آنها به راحتی به خود اجازه می‌دهند که بگویند میدان مشترک نیست و شروع به بهره‌برداری هم می‌کنند.
این دیپلمات باسابقه بر این باور است که: «به هرحال هر کشوری دنبال منافع خود است. احتمالا اگر ما روابط سیاسی‌ای هم با کشوری داشته باشیم، اما در موضوع اقتصادی و به خصوص میدان مشترک وضع فرق می‌کند. هر کشوری سعی دارد سهم خود را بردارد و اگر در این حوزه توافقی بین کشورها نشود هرکس سعی در برداشت بیشتر دارد، همانگونه که در آزادگان و پارس جنوبی هم شاهدیم. ایران باید برای میادین مشترک هم در زمینه دانش و هم جذب سرمایه‌گذاری تصمیمات جدی بگیرد، چراکه تا وقتی امکانات وجود نداشته باشد باید منتظر تداوم این اتفاقات و موضع‌گیری‌ها از سوی کشورهای همسایه باشیم.»
او تاکید می‌کند: «‌به لحاظ تجربی، عملیاتی و بهره‌برداری وقتی حوزه مشترک است نمی‌توانیم بگوییم هر کشوری حق دارد سهم مشخصی از میدان را بردارد، اما از نظر حقوقی ممکن است بتوان پیگیری‌هایی انجام داد که سهم هر کشور مشخص باشد، مثلا در پارس جنوبی و آزادگان کشورهای همسایه سعی در برداشت بیشتر داشته‌اند. ما نیز نتوانسته‌ایم واکنشی نشان دهیم یا اینکه این شرایط می‌تواند برعکس باشد و ما بیشتر برداشت کنیم و کشور همسایه نتواند اعتراضی داشته باشد.»به گفته ماجدی، در حال حاضر تنها پاسخی که ایران می‌تواند داشته باشد این است که شروع به بهره‌برداری کند، هرچند درست است که در بهره‌برداری از منابع و ذخایر پیشرفت‌های خوبی داریم و دست‌بسته نیستیم، اما بهره‌برداری نیاز به سرمایه‌گذاری هنگفت و دانش روز دارد و هر قدر که دیرتر اقدام کنیم، اجازه داده‌ایم که همسایه سهم بیشتری را از آنِ خود کند. زمانی قطری‌ها علاقه‌مندی خود را نسبت به توسعه مشارکتی ابراز کردند هر چند همکاری انجام نشد، اما هر کشور برداشت خود را از این میدان دارد. در مورد میدان آرش باید حدود مشخص شده و هر کدام از کشورها باید ثابت کنند چه میزان سهم دارند و در صورت تمایل به صورت مشترک بهره‌برداری شود، زیرا اگر به صورت مشترک برداشت شود علاوه بر کاهش هزینه‌ها منافع هر دو کشور تامین می‌شود.