نفت در آستانه جهش؟

«جهان‌صنعت»- قیمت جهانی نفت در حالی به کانال ۱۰۰ دلاری نزدیک می‌شود که عربستان و روسیه دست‌کم تا پایان سال جاری میلادی بر تعهد محدودیت در عرضه اضافه نفت خود ایستادگی می‌کنند و در مقابل آمریکا و متحدانش در تلاشند تا با عرضه بیشتر نفت به بازار مانع از افزایش قیمت نفت شوند؛ حتی به قیمت برداشتن تحریم‌های نفتی ونزوئلا و چشم‌پوشی بر تحریم‌های نفتی ایران.
قیمت نفت در آستانه هفته جدید، تحت فشار تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه، در مسیر ثبت دومین رشد هفتگی متوالی قرار گرفته است. از یک سو عربستان و روسیه و اعضای اوپک‌پلاس بر سیاست محدودیت عرضه نفت اضافه به بازار مانده‌اند و تاکید دارند که این تصمیم تا پایان سال جاری میلادی ادامه دارد و از آن سو، آمریکا و کشورهای غربی که در آستانه ورود به فصل سرد قرار گرفته‌اند، در تلاش هستند که تصمیم‌های اوپک‌پلاس را خنثی کنند.
در تازه‌ترین اقدام، آمریکا تحریم‌ها علیه صنعت نفت ونزوئلا را در پی توافق میان دولت نیکلاس مادورو و مخالفانش برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده، به مدت شش ماه برداشت. این توافق سیاسی، شرط واشنگتن برای برداشتن تحریم‌ها بود. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند تولید نفت ونزوئلا در نتیجه تسهیل تحریم‌ها، می‌تواند ۲۵ درصد افزایش پیدا کند.
برایان نلسون معاون خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی در یک اطلاعیه خبری اعلام کرد آمریکا از امضای توافق نقشه راه انتخابات میان نمایندگان رییس‌جمهوری ونزوئلا و مخالفانش استقبال می‌کند. در واکنش به این تحولات، وزارت خزانه‌داری آمریکا، مجوزهای کلی صادر کرده است که اجازه مبادلات مالی مربوط به بخش نفت و گاز و بخش طلا را می‌دهد و همچنین ممنوعیت تجارت ثانویه را لغو می‌کند.
در این بیانیه خاطرنشان شده است اگر نمایندگان مادورو به وعده خود درخصوص نقشه راه انتخاباتی جدید برای ونزوئلا پایبند نمانند، خزانه‌داری از حق لغو هر‌گونه مجوز صادرشده، برخوردار است.گزارش‌هایی درباره این توافق، اوایل اکتبر و پس از سیگنال‌هایی که واشنگتن از آمادگی برای تسهیل تحریم‌ها در قبال تعهد دولت ونزوئلا برای برگزاری انتخابات جدید مخابره کرده بود، منتشر شده بودند.اویل‌پرایس در گزارشی نوشت: آمریکا در این راستا، بزرگ‌ترین اقدام را در سال ۲۰۲۲ انجام داده بود و بدون درخواست تعهد از سوی دولت مادورو، به شرکت شورون برای بازگشت به ونزوئلا مجوز داده بود، زیرا ممنوعیت واردات نفت سنگین روسیه، نیاز مبرمی برای واردات نفت سنگین ونزوئلا به آمریکا ایجاد کرده بود.اکنون سیستم مجوز جدید اجازه می‌دهد مبادلات مالی که شرکت نفتی دولتی PDVSA ونزوئلا در آنها مشارکت دارد، انجام شوند و با این مجوز، صادرات نفت ونزوئلا به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند.صادرات نفت ونزوئلا در سپتامبر به بیش از ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسید که دومین رکورد بالای ماهانه از ابتدای سال بود. بخش عمده این صادرات به مقصد چین بود.
سیگنال رشد قیمت به بازار نفت
با وجودی که قیمت نفت در معاملات روز جمعه بازار آسیا، به روند افزایشی خود ادامه داد و در مسیر ثبت دومین رشد هفتگی متوالی قرار گرفت، با این حال پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که ادامه افزایش قیمت نفت بستگی به سیاست‌های فدرال رزرو دارد. مادامی که مسیر دلار قوی ادامه یابد، قیمت نفت نمی‌تواند قیمت‌های بالاتر را ببیند.
با وجودی که بازار در انتظار ورود نفت ونزوئلاست، ژاپن از عربستان سعودی و سایر کشورهای تولیدکننده نفت خواست برای تثبیت بازار نفت جهانی، عرضه خود را افزایش دهند. ژاپن که چهارمین خریدار بزرگ نفت در جهان است، ۷/۲۰ میلیون بشکه در روز نفت در سال ۲۰۲۲ وارد کرد که بیش از ۹۰ درصد آن از خاورمیانه بود. عربستان سعودی، امارات عربی متحده و کویت تامین‌کنندگان بزرگ نفت برای ژاپن بودند.در پی درگیری میان مبارزان فلسطینی و رژیم صهیونیستی، ژاپن که متحد آمریکاست، با توجه به وابستگی بالایی که به نفت خاورمیانه دارد، در موقعیت دیپلماتیک حساسی قرار گرفته است. هیروکازو ماتسونو دبیر هیات دولت ژاپن به خبرنگاران گفت: دولت ژاپن از کشورهای تولیدکننده نفت خاورمیانه می‌خواهد با افزایش تولید و سرمایه‌گذاری در ظرفیت تولید، بازار نفت جهانی را تثبیت کنند.
بهای معاملات نفت برنت از زمان آغاز این درگیری‌ها، بیش از پنج دلار در هر بشکه افزایش پیدا کرده است اما روز پنجشنبه که نگرانی‌ها نسبت به اختلال عرضه تا حدودی برطرف شد، کاهش پیدا کرد. افزایش قیمت نفت تحت تاثیر تنش‌های ژئوپلیتیکی، تاثیر منفی بر رشد اقتصاد جهانی خواهد داشت.
فومیو کیشیدا نخست‌وزیر ژاپن که در ژوئیه به کشورهای حاشیه خلیج فارس سفر کرده بود، روز چهارشنبه با محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان‌سعودی درباره بهبود شرایط بشردوستانه در غزه و کمک به کاهش تنش‌ها گفت‌وگو کرد.
دبیر هیات دولت ژاپن گفت: کیشیدا و محمد بن‌سلمان درباره ثبات بازار نفت گفت‌وگو نکردند، اما من از کشورهای مربوط از جمله عربستان سعودی می‌خواهم از فرصت‌های مختلف بهره برده و نقش پیشرو در تثبیت بازار نفت جهان ایفا کنند که شامل افزایش بیشتر تولید است.
سایه تنش‌های خاورمیانه
نفت برنت و وست تگزاس اینترمدیت به عنوان دو شاخص مهم معاملات نفتی در هفته گذشته، تحت تاثیر تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه قرار دارند.
تونی سایکامور تحلیلگر شرکت مالی ‌ای‌جی به رویترز گفت: نگرانی بزرگ‌تر، تشدید تنش مانده که احتمالا با ورود نیروهای رژیم صهیونیستی به غزه در آخر هفته جاری، مشاهده می‌کنیم و این موضوع به منزله ریسک صعودی برای قیمت نفت است. اگر وست تگزاس اینترمدیت مقاومت در سطح ۹۱ دلار و ۵۰ سنت را بشکند، ممکن است تا قیمت ۹۵ دلار و ۳ سنت پیشروی کند که آخرین بار در اواخر سپتامبر دیده شد.منابع آگاه به رویترز گفتند: رفع موقتی تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ونزوئلا، بعید است باعث تغییر سیاست گروه اوپک‌پلاس شود، زیرا روند احیای تولید این کشور احتمالا تدریجی خواهد بود.
براساس گزارش رویترز، تحلیلگران گروه ANZ Research در یادداشتی نوشتند: چشم‌انداز عرضه نفت بیشتر از سوی ونزوئلا، تاثیر چندانی در رفع نگرانی‌ها نسبت به احتمال مختل شدن عرضه نفت از خاورمیانه نداشت.
به نفع شرکت‌های چندملیتی
محمود خاقانی کارشناس انرژی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره اتفاقات و تنش‌های اخیر در خاورمیانه و تاثیرش بر قیمت نفت توضیح داد: بازیگران بازارهای بین‌المللی نفت و انرژی در جنگ غزه درگیر هستند؛ شرکت‌های چندملیتی بین خودشان معامله می‌کنند و بازار را بالا پایین می‌کنند. دیگر بازار دست تولیدکننده و صادرکننده نفت خام نیست.او با بیان اینکه تولید، مصرف و عرضه نفت به بازار در بازار جهانی انرژی توسط شرکت‌های چند ملیتی مدیریت می‌شود، گفت: این شرکت‌ها وقتی منافعشان ایجاب کند مدعی هستند که بمباران بیمارستان غزه به بازار شوک ایجاد کرده است، در حالی که در جایی که منافع آنها وجود نداشته باشد، بازار را کنترل می‌کنند که شوکی به بازار وارد نشود. مثل جنگ معروف عراق و اسرائیل در ۱۹۷۴ یا پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ که به بازار شوک وارد کرد، به این دلیل بود که انتظاراتی که از آن جنگ می‌رفت مثل امروز کنترل‌شده نبود.
پیروزی انقلاب هم با اینکه شوکی به بازار وارد کرد ولی بعد از یک مدتی بازار خودش را همسان‌سازی کرد. درحال حاضر نه آمریکا به عنوان حامی اسرائیل و نه چین که یک مصرف‌کننده و وارد‌کننده نفت خام است، طرفدار ورود شوک جدید به بازار است.
خاقانی با اشاره به شرایط ایران در بازار نفت گفت: ما در شرایط مناسب مالی و اقتصادی نیستیم که بتوانیم یک جنگ را حمایت کنیم؛ هر یک موشک و گلوله‌ای که شلیک می‌شود باید جایگزین شود. اینها یعنی دلار. من تعجب می‌کنم جناب آقای امیرعبداللهیان به آن شکل صحبت می‌کند که به طور جدی قرار است وارد این جنگ شوند؛ همین الان پول‌های نفت‌هایی که دورزنندگان تحریم می‌برند به کشور برنمی‌گردد، بنابراین اگر ما وارد هر جنگی شویم، به نفع کاسبان تحریم است. بر کسی پوشیده نیست که اسرائیل در غزه جنایت می‌کند، ولی موضوع این است که ما می‌توانیم با قدرت رسانه و دیپلماسی مسیر را ادامه دهیم؛ نه با چنین لحنی که آقای امیرعبداللهیان استفاده می‌کند.
اگر بتوانیم لحن دیپلماسی بهتری را تعریف کنیم می‌توانیم اسرائیل را به راحتی در جوامع بین‌المللی محکوم کنیم. از همه مهم‌تر اگر ما وارد این جنگ شویم، چین و روسیه از ما حمایت خواهند کرد؟