در فکر بن‌سلمان چه چیزی می‌گذرد؟

عرفان ناظریه – ۴ بهمن امسال بود که خبرگزاری رویترز به نقل از منابعی در عربستان سعودی گزارش داد این کشور درصدد افتتاح اولین فروشگاه مشروبات الکلی در ریاض است.
این خبر موجی از واکنش‌های منفی را بین سنت‌گرایان عربستان سعودی به همراه داشت.
در عربستان سعودی برخلاف برخی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس، مصرف و همراه داشتن مشروبات الکلی ممنوع است و با مجازاتی از قبیل جریمه نقدی، حبس، شلاق و حتی اخراج از کشور برای خارجی‌های غیرمجاز همراه است.
با این حال به گفته مقامات سعودی این فروشگاه فقط مختص به دیپلمات‌های غیرمسلمان بوده و با هدف جلوگیری از آنچه تبادل نامناسب مشروبات الکلی بین اقامتگاه‌های دیپلماتیک عنوان‌شده است.
طبق گزارش منابع سعودی، دیپلمات‌های غیرمسلمان که از این پس خواهان خرید مشروبات الکلی هستند باید از طریق یک اپلیکیشن مخصوص به نام دیپلو (مخفف دیپلماسی) درخواستشان را ثبت و با دریافت کد از وزارت خارجه، سهم ماهانه خود را دریافت کنند.
گفته می‌شود هدف اصلی از این اقدام، مقابله با قاچاق الکل در عربستان سعودی است، زیرا تا پیش از این دیپلمات‌ها مشروبات الکلی را از طریق محصولاتی که به صورت قاچاق از بحرین وارد این کشور می‌شد خریداری می‌کردند، به همین جهت برخی این اقدام عربستان را به منظور پایان دادن به بازار سیاه شکل‌گرفته پیرامون این دسته از محصولات
تلقی می‌کنند.
رقابت با رقیب دیرینه
دسته دیگری از تحلیل‌ها نیز حول این ایده است که چنین اقدامی گامی در جهت تسریع برنامه توسعه عربستان سعودی در چشم‌انداز ۲۰۳۰ میلادی است که محمد بن سلمان برای این کشور در نظر گرفته است. در واقع برخی معتقدند این اقدام شروعی برای آزاد کردن تدریجی الکل برای سرمایه‌گذاران، توریست‌ها و کارگران خارجی در عربستان سعودی است که برای تسهیل شرایط جذب سرمایه‌های خارجی و رونق صنعت توریسم در این کشور انجام می‌شود. لازم به ذکر است از سال ۲۰۱۷ و روی کارآمدن محمد بن سلمان اصلاحات گسترده اجتماعی در عربستان صورت گرفت که برخی از آنها با ارزش‌های سنتی این کشور مذهبی مغایرت داشت. از جمله این تغییرات می‌توان به اجازه رانندگی، شرکت در رویدادهای ورزشی و اشتغال بیشتر برای زنان، لغو ممنوعیت ۳۵ ساله تئاتر و سینما و نیز لغو قانون حجاب الزامی به جز در دو شهر مکه و مدینه اشاره کرد.
حال به نظر می‌رسد با توجه به سیر اصلاحات، آزادسازی عرضه مشروبات الکلی (حداقل برای خارجی‌های مقیم یا توریست‌ها در عربستان) در آینده برنامه‌های چشم‌انداز توسعه این کشور، دور از واقع نباشد.
ضمن اینکه نباید فراموش کرد عربستان در رقابت با امارات برای تبدیل شدن به‌ هاب سرمایه‌گذاری در منطقه به سر می‌برد و می‌توان این اقدام را در همین جهت تحلیل کرد. در واقع یکی از اضلاع اصلی این هدف، حرکت به سمت اقتصاد غیرنفتی بوده که مستلزم جذب سرمایه‌گذار خارجی است. به همین منظور برای ترغیب سرمایه‌گذاران باید برای آنها فرصت‌های مختلف و مناسب را فراهم کرد. حدود یک سال و نیم گذشته بود که خبرگزاری بلومبرگ از قصد امارات برای تاسیس اولین کارخانه تولید مشروبات الکلی در ابوظبی خبر داد. تا پیش از این فروش مشروبات الکلی در همه امارت‌های هفت‌گانه به جز شارجه مجاز بود، اما باید این دسته محصولات از خارج کشور وارد می‌شد.
حال به نظر می‌رسد عربستان در این زمینه نیز نمی‌خواهد از رقیب خود عقب بماند. این رقابت از چندسال پیش در جریان است و در عرصه‌های مختلف سیاسی همچون رهبری جهان عرب، حوزه انرژی مانند تعیین سیاست‌های اوپک، عرصه‌های ورزشی مثل توسعه صنعت فوتبال و جذب ستارگان این رشته و عرصه بین‌الملل همچون رقابت بر سر قدرت نرم و افزایش پرستیژ جهانی جاری است.
به همین دلیل علیرغم خلاف شرع بودن و نیز پیامدهای اجتماعی که این قضیه می‌تواند برای سعودی‌ها ایجاد کند، ظاهرا بن سلمان در این کارزار نیز نمی‌خواهد گوی رقابت را به حریفان خود واگذار کند.