وضعیت نابسامان آموزش‌وپرورش

ابراهیم سحرخیز*
به تازگی خبری در خصوص تاسیس مدارس توسط مساجد در شبکه‌های اجتماعی دست‌ به ‌دست می‌شود. با اینکه هنوز دولت درباره جزئیات آن مصوبه‌ای را تنظیم نکرده، مصوبه‌ای هم که مجلس داشته یک مصوبه کلی و شتاب‌زده‌ بوده که اصلا هدف در آن مشخص نیست. بنابراین اطلاع کمی از آن وجود دارد، اما موضوعی که حائزاهمیت است، چرایی وجود چنین مدارسی است. اگر هدف در آن تقویت دروس دینی است که ما این دروس و مدارس معارف اسلامی را در آموزش‌وپرورش داریم، اما اگر منظور تنوع‌بخشی به محیط‌های یادگیری است که باز هم این برداشت ناصواب است، چون باید مدارس به عنوان محور قرار بگیرند و از مساجد و دیگر اماکن برای آن استفاده شود. مدرسه ساختاری دارد که آوردنش درون مسجد اگر فضای استانداردی نداشته باشد اصلا به نفع نیست و باعث وهن مسجد و وهن آموزش‌و‌پرورش خواهد شد.
با این حال مشخص نیست این مدارس تاسیس‌شده توسط مدارس دولتی خواهند بود یا غیر‌دولتی. اگر غیر‌دولتی است باید دید می‌خواهند شهریه بگیرند تا کمکی به هیات امنای مساجد شود و بعد هیات امنای مساجد برای آن تصمیم‌گیری کنند، چون یک کار تخصصی در حیطه آموزش‌وپرورش است و اصلا در اینجا باید دید که آیا هیات امنا از پس این کار برمی‌آیند یا خیر. باید دید مدیر این مدارس آیا با سازوکار آموزش‌وپرورش می‌خواهد انتخاب شود و اینکه مساجد فضای لازم را برای سازوکار آموزشی دارند یا خیر؟ اینها به نظرم در ‌هاله‌ای از ابهام است و باید مشخص شود.
اگر منظور بعضی از آقایان هم ناتوانی آموزش‌وپرورش در رسیدن به اهداف است و گمان می‌کنند با بردن بچه‌ها به مساجد مشکلات حل می‌شود، باید بگویم من این را درست نمی‌دانم. این اشتباه است. ما باید از این راه برگردیم و اقدامات را از طریق مجرای شورای عالی آموزش‌وپرورش؛ جایی که در این زمینه تخصص دارند و صاحب‌نظر هستند، پیگیری کنیم. بعد از این شورا، شورای عالی انقلاب فرهنگی است. مجلسی که به اسم مجلس انقلابی به صورت شتاب‌زده چنین طرح‌هایی را می‌آورد به نظرم یک حرکت غیر‌کارشناسی می‌شود که درست هم نیست.
چه‌بسا چند روز پیش آقای وزیر اعلام کرد ما سال آینده ۹۳هزار نفر را می‌خواهیم بگیریم. اولا ما ۳۰۰ هزار نفر تا الان کمبود داریم. هر چقدر هم بخواهیم نیرو بگیریم به همان تعداد بازنشسته داریم. جای دیگری هم دیدم که معاون وزیر گفته بود ۳۰ هزار نفر می‌مانند و ۶۰ هزار نفر بازنشسته می‌شوند. ما باید برنامه هفتم ظرفیت دانشگاه فرهنگیان را بالا ببریم تا استخدام‌های ناقص و فله‌ای نداشته باشیم و هم اینکه جبران ۳۰۰ هزار نفر بشود. آزمون هم به صورت عادلانه برگزار شود تا نیروهای مستعد و با‌سواد انتخاب شوند. کیفیت آموزش‌وپرورش در گرو داشتن نیروهای باسواد و متخصص است.
بنابراین به نظرم در گزینش‌ها فقط به مسائل اعتقادی توجه نکنیم. در کنار مسائل اعتقادی به گزینش‌های علمی و تخصصی هم بها بدهیم تا کسانی که وارد می‌شوند نیروهای با‌انگیزه‌ای باشند نه کسانی که هیچ جا کار پیدا نمی‌کنند و دارند به آموزش‌وپرورش به چشم بنگاه کاریابی نگاه می‌کنند و باید کسانی که در آزمون‌ها موفق می‌شوند، مسیر دانشگاه فرهنگیان را طی کنند.
در حال حاضر مشخص نیست تصمیم‌گیرنده آموزش‌وپرورش کیست؟ مجلس است یا شورای عالی آموزش‌وپرورش یا شورای عالی انقلاب فرهنگی یا صاحبان مدارس دولتی؟ هر کسی زورش بیشتر است آموزش‌وپرورش را به سمت خودش می‌کشد. ما مدیریت علمی با یک تفکر منطقی که از یک کانال درستی مثل شورای عالی آموزش‌وپرورش نشات گرفته باشد نداریم. وزیرانی که در دولت آقای رئیسی انتخاب شدند ضعیف بودند که نه پایگاه‌هایی در دل‌های معلمان و نه توان علمی و اقتدار علمی و نه توان کارشناسی داشتند. نتیجه را هم دارید می‌بینید که در امتحانات نهایی و آزمون‌های بین‌المللی افت کرد‌ه‌ایم.
اینکه دولت آموزش‌وپرورش را معلق نگه دارد و اولویتی برای آن قائل نباشد و هر کسی را که پیدا کرد وزیر آموزش‌وپرورش کند، راه به ترکستان است. آموزش‌وپرورش تمام بودجه‌اش صرف پرداخت حقوق‌ها می‌شود. در حالی که بدون پول و بودجه نمی‌توان انتظار تحول داشت. اگر مشکل معیشت نیروها و معلمان برطرف شود می‌توان انتظار تحول داشت.
* معاون اسبق وزیر آموزش‌وپرورش