3 - 03 - 2024
روابط تجاری کم‌رمق ایران- الجزایر
گروه بازرگانی- ابراهیم رییسی رییس‌جمهوری ایران به منظور انجام دیدار رسمی دوجانبه و نیز شرکت در هفتمین نشست مجمع سران کشورهای صادرکننده گاز (GECF) بامداد دیروز عازم الجزیره پایتخت الجزایر شد که این اقدام با توجه به عزم دو کشور برای شکوفایی مجدد تعاملات اقتصادی اقدامی درخور توجه است. توسعه تعاملات ایران و الجزایر در تمامی زمینه‌ها با توجه به میزان همگرایی قابل قبول دو کشور در حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی گزینه‌ای برد-برد تلقی خواهد شد.
سفر رسمی رییسی چهارمین سفر روسای ایران به الجزایر است که با فاصله‌ای حدودا ۱۴ساله پس از سفر سال ۱۳۸۹ رییس دولت دهم انجام می‌شود. ایران و الجزایر از دهه‌های قبل مناسبات دوجانبه را براساس مودت و احترام متقابل ایجاد کرده بودند و در بسیاری از مسائل سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی از همگرایی برخوردار بوده و هستند. پس از استقلال الجزایر از فرانسه در سال ۱۳۴۱ شمسی، ایران استقلال این کشور را به رسمیت شناخت و از مهرماه ۱۳۴۳ اقدام به تاسیس نمایندگی و اعزام سفیر به این کشور کرد. الجزایر نیز در سال ۱۳۴۵ سفیر اکرودیته خود را راهی تهران کرد.
الجزایر در سال ۱۹۷۵میلادی (۱۳۵۴ شمسی ) بانی و میزبان امضای قرارداد مشهور «الجزایر» میان نمایندگان ایران و معاون رییس‌جمهوری وقت عراق بود و براساس این توافقنامه، تا حدودی اختلافات مرزی ایران و عراق حل شد.
با وقوع انقلاب اسلامی در ایران روابط دو کشور بیش از پیش به گرمی گرایید، در این حال خروج ایران از صف کشورهای بلوک غرب عاملی برای بهبود رابطه با کشورهای فعال در جنبش عدم تعهد همچون الجزایر شد و دیدگاه‌های مشترک دو طرف درخصوص مسائلی چون فلسطین آنها را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک کرد.
دیدار روسای جمهوری ایران و الجزایر در اجلاس هزاره سازمان ملل متحد در سال ۱۳۷۹، منجر به از سرگیری روابط دیرینه ۲ کشور در سطح بالای دیپلماتیک شد و روابط ۲ کشور وارد دورانی جدید شد و همچنین سفرهایی از سوی مقامات ۲ کشور به کشورهای یکدیگر انجام گرفت؛ در این بین هرچند روابط سیاسی بین ۲کشور به‌حالت عادی درآمد، اما روابط اقتصادی همچنان کم‌دامنه دنبال شد.
روابط طلایی میان دو کشور در دوران عبدالعزیز بوتفلیقه رییس‌جمهوری فقید این کشور
(۲۰۱۹-۱۹۹۹) و دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهوری پیشین ایران (۱۳۹۲-۱۳۸۴) بوده است که سفرهای مکرر مقامات دو کشور را در پی داشته است. آنچه مشخص است ۲ کشور از پتانسیل‌های گوناگونی برای گسترش و ارتقای روابط برخوردارند که می‌توان به حضور مشترک ایران و الجزایر در سازمان‌ها و مجامع جهانی مثل گروه ۷۷، اوپک، عدم تعهد، سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان کشورهای صادرکننده گاز اشاره کرد.
مخالفت الجزایر با اعطای کرسی سوریه در اتحادیه عرب به معارضان در این کشور و مخالفت آن با دخالت نظامی خارجی در دمشق و تروریستی خواندن حزب‌الله لبنان و حماس نیز این کشور را به ایران نزدیک‌تر کرده است. الجزایر همچنین مخالف راه‌حل نظامی در یمن بوده است.
متغیر مهم در روابط ایران و الجزایر، موضوع مراکش است. می‌توان گفت که روابط ایران با مراکش رو به وخامت گذاشته است که از سال ۲۰۰۹ آغاز شد. پس از احیای روابط، رباط بار دیگر در سال ۲۰۱۸ و پس از متهم کردن تهران به اعزام اعضای حزب‌الله لبنان برای آموزش جبهه پولیساریو که خواستار جدایی صحرای غربی از مراکش است، روابط خود را با تهران قطع کرد. ادعاهای مراکش به نقش ادعایی ایران در صحرای غربی برمی‌گردد. ناصر بوریطه وزیر امور خارجه مراکش در کمیته روابط عمومی آمریکایی-صهیونیستی (آیپک) گفت: جمهوری اسلامی ایران امنیت منطقه و مراکش را تهدید می‌کند و باید برای بازدارندگی آن هماهنگی بین متحدان وجود داشته باشد.
امضای توافقنامه عادی‌سازی بین مراکش و اسرائیل نیز خشم تهران را افزایش داد. در حالی که رباط، اسرائیل اشغالی را متحد استراتژیک مهمی می‌داند، ایران و الجزایر هر دو آن را اشغالگر و جنایتکار محسوب می‌کنند. با توجه به همه این تنش‌ها، رایزنی‌ها بین الجزایر و ایران ادامه یافت و صبری بوکادوم وزیر امور خارجه سابق الجزایر با محمدجواد ظریف همتای ایرانی خود برای گفت‌وگو در مورد روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای گفت‌وگو کرد. بر این اساس، ایران که روابطش با مراکش قطع شده در تلاش بوده تا از نزدیکی خود با الجزایر استفاده کند.
روابط تجاری اندک تهران و الجزیره
متاسفانه باوجود روابط سیاسی دوستانه میان دو کشور، حجم روابط تجاری میان تهران و الجزیره چندان چشمگیر نبوده است. ایران در ماه می۲۰۰۶ نخستین نمایشگاه تجاری و صنعتی خود را در الجزایر بر پا کرد.
نخستین دور کمیته اقتصادی مشترک دو کشور در ژانویه ۲۰۰۳ در الجزایر برگزار شد. این کمیته اقتصادی مشترک به بحث درخصوص همکاری‌های دو کشور درعرصه آموزش عالی، صنایع کوچک، مسائل مالی و همچنین بهداشت دام و طیور، همکاری قضایی و توسعه فعالیت‌های اقتصادی در مناطق صنعتی و سرمایه‌گذاری مشترک در بخش پتروشیمی می‌پردازد و تاکنون ۷ دور آن برگزار شده است.
البته بر اساس آمار برخی شرکت‌های ایرانی در الجزایر در حوزه‌های مربوط به انرژی، عمران و ساخت و ساز مشغول فعالیت هستند و شرکت ایرانی مپنا از جمله شرکت‌های فعال در پروژه‌های این کشور بوده است. الجزایر چندین مگاپروژه برای توسعه نیروگاهی و تولید برق و وارد کردن چند نیروگاه جدید به مدار تا سال ۲۰۲۵ دارد و درخصوص انرژی‌های تجدید‌پذیر و استفاده از انرژی بادی و خورشیدی نیز سرمایه‌گذاری کلانی انجام می‌دهد و با توجه به دانش فنی و توانمندی و تجربه‌های ارزشمند شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های مرتبط با انرژی فرصت‌های همکاری قابل ملاحظه‌ای برای دو طرف وجود دارد.
افزون بر این، الجزایر با توجه به موقعیت استراتژیک خود درگاه بسیار خوب و مناسبی برای ورود به بازار قاره آفریقاست و از سوی دیگر ایران نیز گذرگاه اصلی خاورمیانه، آسیای مرکزی، قفقاز و شبه قاره هند است. همچنین همجواری الجزایر با کشورهایی چون موریتانی، لیبی و نیجر که روابط نسبتا ملایمی با ایران دارند و بازاری مناسب و بزرگ برای کالاهای ایرانی به شمار می‌روند نیز امتیازی قابل توجه است.
صادرات غیرنفتی ایران به الجزایر در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۵ میلیون دلار بوده است. این رقم در سال ۱۳۹۹ با یک رشد چشمگیر به بیش از ۱۲۳ میلیون دلار و در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۶۷ میلیون دلار رسیده بود. از لحاظ کالایی بخش اعظم این جهش صادراتی را محصولات فولادی و آهن تشکیل می‌دهند. بیشترین میزان صادرات ایران به الجزایر طی ۱۴ سال گذشته مربوط به سال ۹۹ است.
گفتنی است در سال ۱۳۹۹ بیش از ۱۱۳ میلیون دلار از صادرات ایران به الجزایر را انواع فولاد، آهن و شمش فولاد تشکیل داد. طی دو دهه اخیر محصولاتی به صورت سنتی همانند خشکبار (کشمش و پسته) از ایران به الجزایر صادر شده است، اما این کالاها مصارف کمی دارند و ظرفیت افزایش قابل توجه صادرات از لحاظ ارزشی را ندارند. یکی از اقلام مهمی که می‌تواند در افزایش صادرات ایران نقش داشته باشد انواع فولاد است.
به گفته برخی کارشناسان، با رفع برخی از موانع تجاری پیش روی فعالان اقتصادی دو کشور از جمله موانع بانکی و حمل‌ونقل در کوتاه‌مدت می‌توان حجم مبادلات را به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار و با برنامه‌ریزی‌های منسجم در درازمدت به بیش از دو میلیارد دلار رساند. این در حالی است که صادرات ترکیه به الجزایر در سال ۲۰۲۱ حدود ۱ میلیارد دلار و در سال ۲۰۲۲ حدود ۲ میلیارد دلار بوده که بخش عمده آن را محصولات پتروشیمی، ماشین‌آلات، موتور و قطعات آن، طلا و جواهر و مواد غذایی تشکیل می‌دهد. در سال ۲۰۱۸، توافق سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری شرکت ملی انرژی الجزایر «سوناتراک» با شرکت‌های معتبر «رنسانس» و «بایگان» ترکیه انجام شد. بر این اساس، مواد خام این کارخانه که قرار است ۴۵۰ هزار تن در سال پلی‌پروپیلن تولید کند، از الجزایر تامین می‌شود. رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه، الجزایر را بزرگ‌ترین شریک تجاری آنکارا در قاره آفریقا می‌داند. این در حالی است که ایران با خودکفایی تقریبا صد درصدی در حوزه پتروشیمی می‌تواند از طریق سرمایه‌گذاری و ارسال خدمات فنی- مهندسی حوزه علاوه بر بازارسازی برای نفت خود نسبت به ارزآوری در دوره تحریم‌ها نیز اقدامات موثری انجام دهد.
باوجود برخی چالش‌ها و اختلاف نظر میان دو کشور، ایران و الجزایر از پتانسیل‌های گسترده‌ای برای توسعه روابط اقتصادی برخوردار هستند که مهم‌ترین آنها حوزه‌های مربوط به نفت و فولاد است که ایران با دست بالای خود در این حوزه‌ها می‌تواند علاوه بر صدور دانش فنی به این کشور، بازارهای همسایه الجزایر همچون لیبی را که از نعمت نفت نیز برخوردار هستند تبدیل به مشتری دائمی برای خدمات حوزه انرژی خود کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد