گردشگری را کالای لوکس نکنید

نادر نینوایی- با توجه به مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری، نگاه فعالان صنعت گردشگری و هتلداری کشور به دولت جدید است و امید دارند مسعود پزشکیان گره کور مشکلات این صنعت را بگشاید. برای بررسی بیشتر مشکلات و چالش‌های حوزه‌های گردشگری و هتلداری کشور و نیز آگاهی از مطالبات فعالان این بخش از رییس‌جمهور منتخب، به سراغ علی‌اکبر مساح مدیرعامل یکی از انجمن‌های گردشگری و هتلداری خراسان‌رضوی رفتیم.
وی ضمن اشاره به وضعیت نامناسب اقتصادی و معیشتی مردم و اثرات منفی این موضوع بر سفر و گردشگری امیدوار است دولت آتی بتواند از تبدیل شدن گردشگری به یک کالای لوکس و خارج از دسترس برای مردم جلوگیری کند. مساح همچنین ضمن اشاره به لزوم بهبود روابط بین‌المللی برای جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی، بهبود روابط بین‌المللی را مهم‌ترین راهکار برای توسعه گردشگری کشور می‌داند.
مشروح مصاحبه «جهان‌صنعت» با این فعال صنعت هتلداری و گردشگری در پی می‌آید.
با توجه به شروع ایام محرم و نیز با نظر به مسائل و چالش‌های اقتصادی کنونی، وضعیت حال حاضر صنعت گردشگری ایران را چگونه می‌بینید و ارزیابی شما از کم و کیف صنعت در این شرایط چیست؟
درخصوص بحث سفرهای تفریحی، سیاحتی و زیارتی با توجه به فرارسیدن ماه محرم و صفر این سفرها کمتر می‌شود؛ یعنی به دلایل مذهبی و حرمت این ایام حداقل در میان جامعه سنتی، میزان سفرها کاهش می‌یابد.
جدای از مسائل مذهبی اما به سبب مسائل مالی و اقتصادی نیز از میزان سفرها کاسته شده و به واسطه شرایط اقتصادی مردم، مانعی جدی برای انجام سفرها ایجاد شده است.
اگر روند سال‌های گذشته را ببینید متوجه می‌شوید هرچقدر نرخ‌ دلار و ارز افزایش پیدا کرده، نه‌تنها سفرهای به خارج از کشور کاهش پیدا کرده، بلکه سفرهای داخلی هم به سبب فشارهای اقتصادی‌ای که در حوزه معیشت وجود داشته، کمتر شده است.
در نظر داشته باشید که سفر و گردشگری در مرتبه‌های پایین نیاز و خواست خانواده‌ها قرار می‌گیرد و در شرایط نامساعد اقتصادی سفر تبدیل به یک کالای لوکس می‌شود. درواقع مردم ابتدا نیازهای خود در حوزه معیشت را تامین می‌کنند و در مرحله بعد آنهایی که توان مالی دارند رو به سفرهای داخلی می‌آورند.
انتخابات ریاست‌جمهوری بالاخره به اتمام رسید و رییس دولت چهاردهم نیز مشخص شد. به نظر شما انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان رییس‌جمهور اصلاح‌طلب، چه اثراتی بر حوزه گردشگری ایران خواهد داشت و آینده این صنعت در چهار سال آتی را چگونه می‌بینید؟
نگاه و امیدواری فعالان صنعت هتلداری این است که با توجه به انتخاباتی که برگزار شد و نیز با توجه به انتخاب دکتر پزشکیان، شرایط به‌گونه‌ای رقم بخورد که هم نشاط اجتماعی به جامعه بازگردد و هم حوزه معیشتی با اصلاح حقوق‌ها ترمیم شود.
در حقیقت این امیدواری وجود دارد که گردشگری با کمک مسوولان ذی‌ربط از وزارت گردشگری گرفته تا سایر نهادهای مربوطه و با حمایت‌های جانبی که مهم‌ترین آنها بحث تعطیلی دو روز آخر هفته است، تقویت شود. متاسفانه بحث تعطیلی دو روز در هفته که می‌توانست بسیار برای بخش گردشگری کمک‌کننده باشد، به فراموشی سپرده شده است. به شخصه معتقدم فارغ از اینکه تعطیلی روز پنجشنبه باشد یا شنبه، باید این موضوع پیگیری شود چون این تعطیلی می‌تواند موجب فراغت بیشتر کارکنان دولت و بخش خصوصی شده و افزایش سفرها در بخش گردشگری داخلی را به دنبال داشته باشد.
یکی از حوزه‌های با اهمیت در گردشگری ایران بحث گردشگری زیارتی است و اقتصاد گردشگری برخی شهرها مثل قم و مشهد به این موضوع گره خورده است. در حال حاضر وضعیت جذب گردشگران زیارتی در ایران چگونه است؟
برای مسافران خارج از کشور و گردشگران زیارتی آمدن به ایران و شهر مشهد با توجه به کاهش ارزش پول ملی کشورمان، یک فرصت است. درواقع این تفاوت نرخ ارز برای آنها بسیار جذاب است و می‌توانند با مقدار ارز محدود، مدتی طولانی اقامت داشته و از خدمات گردشگری ایران استفاده کنند.
در حال حاضر گردشگران زیارتی که به شهر مشهد می‌آیند بیشتر از کشور عراق هستند. البته امیدواریم آنطور که درخصوص توسعه روابط با کشورهای همسایه وعده داده شده با توسعه روابط با بحرین و عربستان فرصتی ایجاد شود که گردشگران این کشورها نیز بتوانند وارد ایران شوند. مطمئنا در صورت حصول یک‌چنین توافقی می‌توان به درآمدزایی بیشتر از گردشگری زیارتی برای ایران و خصوصا شهر مشهد خوش‌بین بود.
با این همه امیدواریم گردشگری صرفا منحصر به گردشگری زیارتی نباشد و از تمام کشورها گردشگران علاقه‌مند به فرهنگ، طبیعت و سایر حوزه‌ها با بهبود روابط به سوی ایران بیایند و این امکان فراهم شود که شهرهای مختلف ایران را- نه صرفا با نگاه زیارتی بلکه با اهداف سیاحتی و گردشگری – پوشش دهیم.
شهرهای شیراز و اصفهان و مناطق طبیعی کشور مثل آذربایجان و سبلان آنقدر جاذبه دارند که می‌شود با یک نگاه جامع، فرصت‌های خوبی را برای حضور مسافر و توریست در آنها فراهم کرد و درآمد مناسبی نیز از این محل نصیب کشور شود.
ایران کشوری وسیع است که به لحاظ زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل هوایی، ریلی و جاده‌ای با مشکلات عدیده‌ای رو‌به‌رو است. کمبود بلیت قطار و گران بودن بلیت هواپیما در عمل بخش بزرگی از جمعیت کشور را به سفرهای زمینی آن هم با خودروی شخصی سوق داده است. در این وضعیت موضوع گران شدن بنزین می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی برای اقشار ضعیف شده و از میزان سفرهای داخلی به شدت بکاهد. از سوی دیگر افزایش قیمت حامل‌های انرژی هم می‌تواند موجب افزایش هزینه‌های مراکز اقامتی و درنتیجه بالارفتن هزینه سفر شود. نظر شما درخصوص این چالش‌ها چیست و از دولت برای مهار این مشکلات چه انتظاری می‌رود؟
بحث سوخت مشکل همه دولت‌ها بوده است و اگر برطرف نشود می‌تواند بسیار مشکل‌زا باشد. زمانی حتی قرار شد سهمیه سوخت ویژه سفر اعطا شود اما این وعده همچنان محقق نشده است. از سوی دیگر افزایش قیمت حامل‌های انرژی مثل برق، گاز و آب مشکلاتی هستند که سال‌های‌سال است که با آنها مواجه هستیم. مشکلات این حوزه اگر بیشتر شود، می‌تواند مشکلات بسیاری ایجاد کند. در نظر داشته باشید که در فصول پرمسافر جمعیت انبوهی که شاید چندبرابر جمعیت شهر مشهد باشد به سوی این شهر سرازیر می‌شوند و طبیعتا از ذخایر آبی استفاده می‌کنند و این می‌تواند موجب کمبود و تنش آبی شود و باید طوری برنامه‌ریزی شود که از این منابع محدود هم خود مردم مشهد و هم گردشگران بتوانند در تمام ایام سال به شکل بهینه استفاده کنند.
در مورد مصرف برق نیز اینگونه تعیین شده که برای مراکز اقامتی و گردشگری یک‌سری تخفیف‌هایی لحاظ شود اما باید این شرایط نیز بهبود یابد تا سرمایه‌گذاران بیش از پیش تشویق به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری و هتلداری شوند. درواقع هزینه‌های حامل‌های انرژی نباید به‌گونه‌ای تعریف شود که سرمایه‌گذار را از ورود به بحث ساخت هتل و تاسیسات گردشگری منصرف یا ناامید کند.
در نهایت امیدواریم با بهبود روابط خارجی، بحث ورود سرمایه‌های خارجی اتفاق بیفتد و این امر توسعه صنعت گردشگری را در پی داشته باشد. همچنین امید داریم آنطور که پیشتر مطرح شده خراسان منطقه آزاد تجاری شده و بتواند جذب سرمایه‌های خارجی را داشته باشد و از این طریق زیرساخت‌های گردشگری به کمک این سرمایه‌های ورودی بیش از پیش تقویت شوند.