17 - 08 - 2024
جریان یک سویه گردشگری ایران و ترکیه
نادر نینوایی- رابطه ایران و ترکیه در حوزه گردشگری رابطهای پیچیده است. در حالی که هرساله بر تعداد اتباع ایرانی که به ترکیه سفر میکنند افزوده میشود، اتباع این کشور سفر به ایران را در اولویت قرار نداده و ترجیح میدهند از کشورهای اروپایی بازدید داشته باشند.
در سال گذشته میلادی نزدیک به سهمیلیون گردشگر از ایران راهی ترکیه شدهاند اما تعداد اتباع ترکیه که از ایران بازدید داشتهاند به مراتب کمتر بوده و همین امر توازن گردشگری را بین این دوکشور همسایه بر هم زده است.
درواقع ارتباط ایران و ترکیه در حوزه گردشگری بیش از آنکه برای ایران ارزآوری داشته باشد، موجب خروج ارز از کشور شده و به اقتصاد کشور آسیب زده است.
ضعف ایران در بازاریابی و جذب گردشگر از ترکیه، وجود برخی محدودیتها که ایرانیان را به سفر به ترکیه سوق داده، معرفی نشدن مطلوب جاذبههای ایران در سطح بینالمللی و ایرانهراسی را باید از جمله عواملی دانست که موجب شده توازن گردشگری بین ایران و ترکیه برهم خورده و کفه ترازو به نفع کشور همسایهمان سنگینی کند.
نگاهی به جاده یکطرفه روابط گردشگری ایران و ترکیه
براساس آمار وزارت فرهنگ و گردشگری دولت ترکیه، ورود گردشگران خارجی به این کشور در بازه زمانی ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۳ میلادی (دی ۱۴۰۱ تا آبان ۱۴۰۲) با 8/10درصد افزایش نسبت به سال قبل، به 7/46میلیون نفر رسید و این آمار با احتساب اتباع ترک مقیم خارج از کشور به 7/52میلیون نفر میرسد؛ از این تعداد 9/2میلیون نفر ایرانی بودهاند.
در سالجاری میلادی نیز گردشگران ایرانی با 437هزار و 905نفر، بیشترین بازدید را در ماههای ژانویه و فوریه از ترکیه داشتهاند.
این در حالی است که دادههای مرکز آمار نشان میدهد ۱۰کشور مبداء گردشگری ورودی در ایران در سال گذشته شامل عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان، بحرین، کویت و چین میشود که جمع تمام آنها روی هم به ۶میلیون هم نمیرسد.
با نگاهی به این وضعیت به روشنی میتوان دریافت که مناسبات گردشگری میان دوكشور، جادهای یكطرفه از ایران به سوی تركیه بوده و لازم است گامهای جدی متولیان این عرصه برای جذب گردشگران ترك و آشنا كردن آنها با جاذبهها و ظرفیتهای غنی فرهنگی و توریستی ایران انجام شود.
ترکیه فراتر از گردشگران ایرانی، توانسته5/56میلیون گردشگر در یکسال داشته باشد و جزو ۱۰کشور برتر جهان از لحاظ درآمدزایی از محل صنعت توریسم قرار گیرد. ترکیه همچنین تنها کشوری است که در یکسال 3/54میلیارد دلار از صنعت گردشگری درآمد کسب کرده که در مقام مقایسه سهم درآمدهای نفتی ایران از این میزان کمتر است.
علل شکلگیری جریان یکسویه
مباحثی نظیر برگزاری برخی رویدادها نظیر کنسرتها، کمرنگ بودن محدودیتهای اجتماعی و ارزان بودن را باید از جمله عواملی دانست که ایرانیها را به سفر به ترکیه ترغیب میکند.
در سوی مقابل، ایران یکی از کشورهای دارای بیشترین آثار جهانی ثبتشده در فهرست یونسکو است و به سبب اقلیم متفاوت و ارزان بودن، انتخاب بالقوه مطلوبی برای گردشگران ترکیهای محسوب میشود. با وجود این، فعالیت اندك بخش گردشگری ایران در زمینه معرفی جاذبهها و ظرفیتهای گردشگری کشور به اتباع تركیه، باعث شده این ظرفیت بالقوه از دست برود.
باید اذعان داشت که نداشتن اهتمام لازم از سوی سازمانهای متولی امر جهت استفاده مناسب از ظرفیتهای صنعت گردشگری كشور و معرفی نکردن مناسب و موثر ایران به اتباع ترکیه از طریق رایزنهای فرهنگی یکی از مشکلات جدی در این حوزه بوده که در این سالها از آن غفلت شده است.
ایران در این سالها نتوانسته با حضور قابل اتکا در نمایشگاههای گردشگری ترکیه و رویدادهای اثرگذار دیگر، زمینه را برای جذب گردشگر از کشور همسایه فراهم کند. پیش از این بارها در دورههای گذشته به جریان یکسویه گردشگری میان ایران و ترکیه پرداخته شده بود.
علیاصغر مونسان، رییس اسبق سازمان گردشگری در سال ۱۳۹۷ گفته بود که روابط گردشگری ایران و ترکیه باید متوازن و متعادل شود اما با وجود گذشت حدود ۶سال از این وعده و با وجود تبدیل شدن سازمان به وزارتخانه، در نهایت این وعدهها و سخنان محقق نشده است.
نگاهی به پژوهشهای صورتگرفته
پژوهشهای انجامشده درخصوص گردشگری ایران نشاندهنده ضعفهای موجود در زمینه معرفی جاذبهها و جذب گردشگر از کشورهای خارجی از جمله ترکیه است.
مرکز پژوهشهای مجلس در یکی از گزارشهای خود به چالشهای گردشگری اشاره داشته و مینویسد: ۶چالش سیاستی در سیاستگذاری صنعت گردشگری کشور در گام اول وجود دارد که اجازه استفاده از ظرفیتهای طبیعی و تاریخی ایران را که جزو ۱۰کشور برتر از نظر تنوع جاذبههای تاریخی و پنجکشور برتر جهان از نظر تنوع اقلیمی است، نمیدهد که این عوامل موجب عقبتر ماندن ایران از رقبای منطقهای خود شده است.
براساس این گزارش، نداشتن نقشه جامع گردشگری، تمرکز بر مقاصد خاص و بیتوجهی به تمام ظرفیتها در انواع گونههای گردشگری و توجه ناکافی به ظرفیتهای بازار گردشگری کشورهای همسایه و منطقهای و فقدان نظام آماری منسجم، دقیق و قابل اعتماد از جمله عوامل ضعف صنعت توریسم ایران هستند.
براساس نتایج پژوهش اخیر اتاق بازرگانی ایران، هرچند شمار گردشگران ورودی بینالمللی در ایران طی سالهای گذشته تا حدودی افزایش یافته و از 94/2میلیون نفر در سال 2010 به حدود 8/5میلیون نفر در سال 2023 رسیده است، اما این رقم در مقایسه با کل گردشگران بینالمللی جهانی و حتی در قیاس با کشور اماراتمتحده عربی با 28میلیون نفر گردشگر در سال 2023 بسیار اندک است. گفتنی است فاصله آمار گردشگری ایران با کشور ترکیه از این میزان نیز به مراتب بیشتر بوده و عقبماندگی نسبت به کشورهای همسایه در زمینه جذب گردشگری و درآمدزایی از توریسم کاملا مشهود است.
پژوهش اتاق ایران همچنین نشان میدهد که میزان درآمدهای گردشگری ایران با مجموع درآمدهای حاصل از گردشگری در جهان و کشورهای منطقه در سطح محدودی قرار دارد. براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری در سال 2022، در حالی که درآمدهای حاصل از گردشگری در ایران حدود 7/3میلیارد دلار بوده، این رقم در ترکیه 3/54میلیارد دلار بوده است که این موضوع از پایین بودن نگرانکننده درآمدهای ایران در این بخش در مقایسه با کشور همسایه حکایت دارد.
به نظر میرسد برای عبور از شرایط کنونی برنامهریزی دقیق، رفع دافعههای گردشگری کشور نظیر ایرانهراسی و ضعف زیرساختی باید طرف توجه قرار گیرد. همچنین بهبود شرایط و افزایش برگزاری رویدادهای متنوع گردشگری در داخل کشور و توسعه توریسم و افزایش جاذبههای تفریحی ارزان در داخل کشور میتواند زمینه را برای نگهداشت گردشگران ایرانی در داخل کشور و تشویق آنها جهت بازدید از جاذبههای داخلی به جای سفر به ترکیه فراهم کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد