سرنوشت مبهم آیفون در ایران

گروه فناوری- رونمایی از خانواده آیفون‌۱۶ دلیلی است برای اینکه بار دیگر سوال «آیفون‌های جدید رجیستر می‌شوند یا نه؟» مطرح شود. این سؤال حالا که دولت سیزدهم زودتر از موعد جای خود را به دولت بعدی داده، جدی‌تر هم شده است. اظهار نظر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت پزشکیان در همان روز اول نشستنش بر صندلی این وزارتخانه درباره ممنوعیت واردات آیفون نیز دلیلی شد برای اینکه احتمال رفع ممنوعیت آیفون‌۱۴ و مدل‌های بعد از آن، قوت بیشتری بگیرد. ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، درباره مساله واردات آیفون گفته بود: «در تلاشیم تا با گفت‌وگو با وزارت صمت راه‌حلی برای رجیستری گوشی‌های آیفون‌۱۴ و ۱۵ پیدا کنیم.» از سوی دیگر، نمایندگان دوره جدید مجلس هم برخلاف دوره گذشته که خواستار ممنوع شدن واردات گوشی‌های شرکت آمریکایی اپل بودند، حالا لغو ممنوعیت واردات آیفون را از دولت چهاردهم مطالبه می‌کنند و حتی می‌گویند «اگر گوشی آیفون رجیستر نشود، مجلس وارد می‌شود.»
دولت اما هنوز تصمیم مشخصی در این خصوص نگرفته و وزارت صمت هم آیین‌نامه یا دستور جدیدی را ابلاغ نکرده است. با وجود این، احتمال اینکه واردات آیفون‌های جدید و رجیستری آیفون‌هایی که پیش از این وارد کشور شده‌اند، آزاد شود چندان بعید نیست. رییس انجمن تلفن همراه ایران با توجه به جلساتی که دولت اخیرا درباره این مساله برگزار کرده و موضوعات مطرح‌شده در این جلسات به زومیت می‌گوید که دولت در این موضوع انعطاف دارد و احتمال برداشته شدن ممنوعیت‌های مذکور بیش از پیش شده است. عبدالمهدی اسدی، رییس انجمن تلفن همراه ایران، در همین راستا به آماری اشاره می‌کند که وزارت ارتباطات دولت چهاردهم به‌تازگی از این انجمن درخواست کرده است و می‌گوید: «‌وزیر جدید ارتباطات آمار جدیدی درباره میزان واردات غیر‌رسمی آیفون‌۱۴ و آيفون‌۱۵ از ما خواست و ما هم آمارها و دیتای غیررسمی و میدانی را که داشتیم، به اطلاع‌شان رساندیم. طبق این آمار، بعد از ممنوعیت واردات آيفون۱۴ و مدل‌های بعد حدود ۹۰۰‌میلیون دلار ارز از کشور خارج و صرف خرید آیفون شده است. اگر ممنوعیت واردات آیفون۱۶ برداشته نشود، انتظار می‌رود که تا پایان سال میزان ارز خارج‌شده به یک‌میلیارد و ۳۰۰میلیون دلار برسد.» او در ادامه هم توضیح می‌دهد که «رویکرد دولت، هم وزارت ارتباطات و هم وزارت صمت و همچنین مجلس به باز شدن امکان واردات آيفون است» و اضافه می‌کند که «به نظر می‌رسد دولت در این موضوع انعطاف لازم را داشته باشد.» اسدی همچنین تاکید می‌کند که انجمن تلفن همراه ایران به‌شدت پیگیر موضوع برداشته شدن ممنوعیت‌های آیفون است و همواره اعلام کرده که «رفع ممنوعیت واردات این کالا منافع صنفی و منافع ملی را تامین می‌کند و هیچ‌کس از برداشته شدن این ممنوعیت ضرر نمی‌کند.» البته آن طور که رییس انجمن تلفن همراه ایران می‌گوید، برداشته شدن ممنوعیت آیفون منوط به برخی تغییرات ازجمله تغییر در میزان تعرفه واردات است: «اگر قرار باشد که ممنوعیت واردات گوشی‌های آیفون برداشته شود نیاز به بعضی تغییرات گمرکی دارد. تعرفه گمرکی واردات باید افزایش پیدا کند و چند نهاد، وزارتخانه، کمیسیون اصل‌۹۰ مجلس و… درگیر این موضوع خواهند شد.»
هرچند پیش از این تعرفه واردات انواع گوشی‌های کمتر و بیشتر از ۶۰۰‌دلار اعلام شده و بعد از کش‌وقوس‌هایی که وجود داشت این تعرفه در سال۱۴۰۳ برای گوشی‌های بیشتر از ۶۰۰‌دلار که با رویه تجاری وارد شده‌اند ۳۰‌درصد و برای گوشی‌هایی با این قیمت که با روش مسافری یا پستی وارد کشور شده‌اند، ۶۰‌درصد تعیین شده بود. حتی در مقطعی زمزمه‌هایی از اینکه آیفون‌های ۱۴ به بعد در صورت لغو ممنوعیت تعرفه ۹۶‌درصدی خواهند داشت هم به گوش رسید اما در ادامه این عدد تکذیب شد و همان ۶۰‌درصد تعرفه برای گوشی‌های مسافری بالای ۶۰۰‌دلار در نظر گرفته شد. با این حال، رییس انجمن تلفن همراه ایران اعتقاد دارد که آیفون‌های جدید در صورت رفع ممنوعیت‌های موجود افزایش تعرفه گمرکی خواهند داشت که قاعدتا روی قیمت نهایی این گوشی‌ها برای خریدار تاثیر می‌گذارد اما این تعرفه چقدر خواهد شد؟ اسدی با توجه به موضوعات مطرح‌شده در جلسه با بعضی دولتی‌ها می‌گوید: « حدس و گمان من از جلساتی که با دوستان در دولت دارم این است که اگر قرار باشد واردات آیفون‌۱۴ به بعد را باز کنند مجدداً افزایش تعرفه می‌دهند و بعد واردات آزاد می‌شود. یعنی تعرفه‌ای که الان ۲۰‌درصد تا ۳۰درصد است بیشتر می‌شود. به آن ۹۶‌درصدی که یک بار اعلام شد نخواهد رسید اما آنچه من در جلسات متوجه شدم این است که تعرفه واردات تجاری ۴۰ تا ۵۰‌درصدی برای آیفون‌۱۴ به بعد در نظر گرفته خواهد شد. تعرفه واردات مسافری هم که طبق قاعده تقریباً دو برابر تعرفه تجاری خواهد بود.»
با توجه به اینکه متولی اصلی در موضوع برداشتن ممنوعیت واردات و رجیستری آیفون، وزارت صمت است، زومیت موضوع لغو ممنوعیت و احتمال افزایش تعرفه واردات را از مسوولان این وزارتخانه پیگیری کرده اما پاسخی که گرفته این است که هنوز هیچ تصمیم جدیدی درخصوص واردات آیفون گرفته نشده است اما به هر حال ۴۰ تا ۵۰‌درصد تعرفه احتمالی برای واردات، قیمت نهایی آیفون‌ها در بازار را به میزان قابل‌توجهی افزایش خواهد داد. اعمال این میزان از تعرفه می‌تواند بازه قیمت مدل پایه آیفون‌ها را به قیمتی برساند که در پیش از این برای مدل پرو در نظر گرفته می‌شد. مدل‌های پرو هم حالا قیمت‌شان به مدل‌های پرومکس در آيفون‌های قبلی می‌رسد و قیمت آیفون پرومکس به ۱۰۰‌میلیون تومان و بیشتر خواهد رسید. ما به‌خاطر وجود تحریم‌ها نمی‌توانیم مستقیما از خود کمپانی آیفون۱۶ را به قیمت‌های ۷۹۹ دلار (آیفون‌۱۶)، ۹۰۰‌دلار (آیفون‌۱۶ پلاس)، ۹۹۹ دلار (آیفون‌۱۶ پرو) و ۱۱۹۹ دلار (آیفون‌۱۶ پرومکس) بخریم بلکه واردکننده‌ها برای خرید باید سراغ واسطه‌ها بروند. واسطه‌ها این گوشی‌ها را گران‌تر می‌فروشند و با توجه به اینکه قیمت گوشی به روز تعیین می‌شود از الان که هنوز سری آیفون‌۱۶ عرضه نشده، نمی‌توانیم قیمت خرید آن را پیش‌بینی کنیم و بگوییم تعرفه گمرکی آن چند میلیون تومان و قیمت نهایی‌اش برای مصرف‌کننده چقدر می‌شود. با وجود این، اگر همان قیمت ۷۹۹‌دلار را برای آیفون‌۱۶ در نظر بگیریم، افزایش قیمت از سوی واسطه‌ها را حساب نکنیم و دلار را به قیمت ۵۹ هزار تومان (نرخ حدودی دلار امروز) محاسبه کنیم قیمت آیفون‌۱۶ نرمال کمی بیش از ۴۷‌میلیون تومان خواهد شد. اگر تعرفه گمرکی را ۴۰‌درصد در نظر بگیریم (بدون تعرفه و درصدهای دیگری که روی گوشی اعمال می‌شود) این عدد باید به آن ۴۷‌میلیون تومان اضافه شود که در نهایت، قیمت یک گوشی آیفون‌۱۶ با فضای ذخیره‌سازی ۱۲۸‌گیگابایتی را به حدود ۶۵میلیون و ۸۰۰‌هزار تومان می‌رساند. با همین فرمول باید قیمت آیفون‌۱۶ پلاس را حدود ۷۴میلیون تومان، قیمت آیفون‌۱۶ پرو را ۸۲‌میلیون تومان و قیمت آیفون‌۱۶ پرومکس را تقریبا ۹۹میلیون تومان تخمین زد. البته در این محاسبه‌ها حداقل قیمت در نظر گرفته شده و قاعدتا با فضای ذخیره‌سازی بیشتر، مدل تک‌سیم‌کارت/دو سیم‌کارت و در رنگ‌های مختلف قیمت گوشی‌ها بیشتر می‌شود.بنابراین به نظر می‌رسد با برداشته شدن رجیستری همراه با افزایش تعرفه گمرکی، هرچند مانع رجیستری برای خرید و استفاده از آیفون در ایران برداشته می‌شود اما مانعی به نام افزایش قیمت سنگِ جلوی پای بسیاری از کسانی خواهد شد که می‌خواهند آیفون‌های جدید را بخرند. هرچند آیفون به‌طور کلی گوشی گران‌قیمتی محسوب می‌شود اما نرخ بالای دلار در ایران و تعرفه سنگینی که ممکن است برای آن در نظر گرفته باشد این گوشی را بسیار گران‌تر از قیمت جهانی می‌کند و از دسترس خریداران خارج خواهد کرد. اگر فرض کنیم تا چند وقت دیگر سیاست رجیستری مانع استفاده مردم از سه خانواده اخیر آیفون نخواهد شد، سیاست گران‌سازی آن کماکان در کار است تا آیفون را از دست بسیاری از کاربران ایرانی دور کند.
در این میان، شایعه‌هایی هم درباره اینکه واردکننده‌ها از رجیستر شدن آيفون‌های ۱۴ و ۱۵ و ۱۶ مطمئن شده‌اند و بعضی از آنها اقدام به خرید آیفون‌۱۵ کرده‌اند تا به‌زودی و پس از رفع ممنوعیت‌ها این گوشی‌ها را وارد بازار کنند، شنیده می‌شود. رییس انجمن تلفن همراه اما این موضوع را تکذیب کرده و می‌گوید هیچ‌یک از واردکنندگان رسمی اقدام به خرید این گوشی‌ها نکرده‌اند: «واردکننده‌های رسمی تا شناسه کالا نیاید و مطمئن نشوند که ثبت سفارش حتما انجام می‌شود و می‌توانند ارز لازم را تامین کنند، اقدام به خرید نخواهند کرد. گوشی‌های آیفون کالای گران‌قیمتی هستند و واردکننده تا مطمئن نباشد آن را خریداری و وارد ایران نمی‌کند.»